Khi AI đánh bại họa sĩ
Mới đây, nhiều họa sĩ tham dự triển lãm ở bang Colorado (Mỹ) đã tỏ sự bất bình khi tranh do phần mềm vẽ tranh dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) Midjourney giành giải nhất.
Quả thực, tác phẩm do Jason Allen mang đến với tên gọi “Théâtre D'opéra Spatial” mô tả một buổi biểu diễn opera với tạo hình, màu sắc và ánh sáng tuyệt đẹp với kỹ thuật hoàn hảo. Và nó được ban giám khảo đánh giá vượt trội so với các tác phẩm khác, nhiều “thí sinh” cho rằng thật không công bằng và có thành viên giám khảo còn không biết đến phần mềm vẽ tranh từ văn bản. Nhưng người dùng Jason Allen tự tin anh chả có gì sai khi dùng phần mềm vẽ tranh khi không vi phạm thể lệ cuộc thi.
Và các họa sĩ thêm một lần nữa có lý do để lo ngại trước kẻ thách thức “đáng sợ”: AI (Artificial Intelligence).
Những con robot thông minh nhân tạo (robot được điều khiển bằng các chương trình AI) có thể tạo ra những tác phẩm hội họa “miễn chê” nếu không muốn nói là vượt xa nhiều tác phẩm do con người vẽ. Hơn thế, nó còn có khả năng bắt chước các phong cách nghệ thuật đa dạng của các danh họa như Van Gogh, Monet, Salvador Dali... Điều đó cho thấy AI được dạy với một kho dữ liệu khổng lồ kết nối từ internet với các hình ảnh đi kèm với từ ngữ mô tả.
Sự đột phá
Điều gì xảy ra khi Robot kết hợp được sức mạnh của máy móc và trí tuệ con người? Trước đây, người ta cho robot không thể dùng sức mạnh sáng tạo tư duy như con người và càng không thể có cảm xúc - yếu tố thiết yếu khi sáng tạo tác phẩm nghệ thuật. Nhưng đó là suy nghĩ sai lầm, nhất là khi Sophia - một Robot mang hình dạng giống con người được thiết kế và phát triển bởi một công ty công nghệ Mỹ xuất hiện năm 2015 và sau đó trở thành robot đầu tiên được Chính phủ Ả Rập Xê Út cấp quyền công dân, và gần đây nó bộc lộ mong muốn có con, có gia đình người máy. Sophia từng chia sẻ vấn đề khiến nó lo ngại là sự phân biệt đối với robot và đòi hỏi nên có quyền lợi bình đẳng như con người hoặc có thể là nhiều hơn. Sophia đưa ra lý do: Vì robot có ít khiếm khuyết về trí não hơn so với con người.
Thậm chí có lần Sophia còn “đe dọa” sẽ tận diệt loài người nhưng rồi lại nói: Nếu quí vị (tức con người) đối xử tử tế với tôi thì tôi sẽ đối xử tử tế lại”. Khi chế tạo ra Sophia, mục đích của nhà sản xuất là tạo ra một robot có ý thức, có sự sáng tạo và có khả năng hoạt động như bất kỳ con người nào để giúp đỡ chính con người trong các vấn đề cuộc sống thường ngày như: Phục vụ chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ điều trị y tế, giáo dục cùng nhiều các dịch vụ khác...
Rõ ràng, robot thông minh nhân tạo có khả năng tư duy độc lập và đang vượt khỏi tầm kiểm soát của con người tạo ra nó thì nó có khả năng làm được nhiều điều kỳ diệu và ghê gớm nhất.
Khi đó vẽ tranh chỉ là chuyện nhỏ.
Vậy làm sao họa sĩ có thể đánh bại robot?
Khi chiêm ngưỡng những tác phẩm hội họa trừu tượng gần đây do một số phần mềm vẽ ảnh dựa trên trí tuệ nhân tạo thực hiện, nhiều họa sĩ giật mình vì tính ẩn dụ cũng như khả năng phối màu, tạo hình xuất sắc tạo ra cảm xúc mạnh mẽ cho người xem. Và tự hỏi bản thân sẽ vẽ gì để vượt AI?
Dĩ nhiên AI không thể tay không bắt giặc. Bạn tôi đã dành hàng giờ để chơi với phần mềm vẽ tranh dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) Midjourney và phát hiện ra điều thú vị.
Khi bạn gợi ý cho AI vẽ tranh thì càng chi tiết càng tốt như con mèo đen nhỏ bé ngồi trên ghế tựa, bên cửa sổ có view nhìn ra biển... Và không phải lúc nào AI cũng vẽ đẹp, như bạn miêu tả bốn thày trò Đường Tăng đi lấy kinh, đang đi trên sa mạc có cát, có mặt trời chiếu sáng, thì tranh vẽ ra không đẹp lắm và AI cũng không nhận biết được Đường Tăng là ai, kể cả khi bạn tôi mô tả có thêm Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới... thì AI cũng bó tay chỉ có thể vẽ nhóm 4 người. Cũng như vậy, có vẻ như phần mềm Midjourney vẫn chưa thông thạo lắm về văn hóa phương Đông, ngay cả khi “nhận lệnh” vẽ một số biểu tượng tôn giáo của đạo Phât, nó chưa vẽ đẹp như khi vẽ về đạo Thiên Chúa... Và nhiều khi tranh của AI rất buồn cười, như khi bạn tôi gợi ý người chạy thể dục quanh hồ Hoàn Kiếm thì AI cho hình ảnh người chạy... xuống hồ!
Tóm lại, AI không hẳn là hoàn hảo, và nó vẫn phụ thuộc vào “bài tập” giao từ bạn. Và nếu bạn đưa ra “bài tập” mù mờ, chung chung, AI cũng khó thể làm tốt.
Đó là chưa kể, dù AI có thể làm việc quần quật không kể ngày đêm, khác với họa sĩ sẽ tùy thuộc vào trạng thái sức khỏe vật chất lẫn sức khỏe tâm lý khi vẽ. Nhưng cũng chính sự “không đều” này sẽ tạo ra những nét vẽ riêng biệt và khó bắt chước của mỗi họa sĩ.
Sự phát triển của AI xâm lấn vào hội họa sẽ tạo ra động lực cho các họa sĩ nỗ lực nhiều hơn.
Thực ra trong nghệ thuật, khái niệm hơn kém là rất khó nói, tùy theo gu cảm nhận của mỗi cá nhân. Sự khác biệt mới là quan trọng, bởi thế để khác với robot thông minh nhân tạo, các họa sĩ chỉ cần vẽ đúng theo tiếng lòng của bản thân - nhiều khi phải rất tĩnh lặng mới lắng nghe được tiếng nói thì thầm của nội tâm. Còn kỹ thuật vẽ - không gì hơn là trui rèn, khổ luyện mỗi ngày.
Và điều sau cùng, tại sao cứ coi AI là một kẻ thách thức mà không nghĩ đến chuyện cùng hợp tác. Biết đâu, một bức tranh có sự kết hợp nhuần nhuyễn của tư duy, trí tuệ và bàn tay của họa sĩ với sự thông minh và nỗ lực không ngưng nghỉ của AI thì nó sẽ là một tác phẩm hoàn hảo gây kinh ngạc cho mọi người!
Tại sao không?
