Cũng thấy thợ xây kiếm bộn tiền nhờ làm bậc vào nhà, thang dắt xe lui vào trong hoặc bán di động, xây lát lại hè, vạch vôi trắng, lắp rào chắn… khá vui mắt. Rõ ràng cao trào đòi lại vỉa hè đã khiến hàng phố khang trang hơn và nhiều người lần đầu cảm nhận được rằng vỉa hè hóa ra là của mình chứ không phải của anh chủ nhà mặt tiền hay của các ông bà chủ quán. Rồi xem bản đồ các siêu phố đi bộ đang được thiết kế ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Chúng tôi cũng ngâm cứu kỹ các đề xuất về bến xe ngầm và nổi ở các nơi trong thành phố. Rất đáng chú ý là luồng tuyến xe bus và các tuyến đường sắt đô thị đang sắp hoàn thành và hơn thế nữa là các mô hình, dự án phố bán hàng rong, phố ẩm thực, phố âm nhạc… khá có mỹ quan bắt mắt. Hóa ra lãnh đạo không chỉ “đòi cái vỉa hè” mà như quận I chẳng hạn là nhắm tới một Singapore thu nhỏ kìa. Nghĩa là một đô thị đáng sống xanh - sạch - đẹp và thông minh. Uống trà chén cũng biết đang cải cách chính mạnh nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại của thế giới ảo, công nghệ cao nhắm tới nông phẩm sạch và giết mổ sạch, triệt để vệ sinh môi trường từ to là xử lý các “anh to đầu” xả hàng trăm ngàn tấn chất thải độc ra môi trường tới việc gom heo chết vứt đầy sông suối kẻo có kẻ mang về chế biến làm đặc sản thịt “chất lượng cao” đưa lên bàn ăn tối nay… tới nhỏ là xử lý mấy anh đái bậy, tiền phạt khá nặng ngang tiền phạt ôtô đi vào đường cấm. Ở quán cà phê bên cạnh các start-up đang rộn ràng các ý tưởng bán phần mềm mới hay bán đồ xách tay, đầu tư cam sành có chỉ dẫn địa lý… Chú ý là lần này tất cả đều qua mạng. Mọi thông tin điều hành, điều phối, kết nối đều trong tay bạn - cái thiết bị cầm tay của bạn.
Bạn trà thông thái nhất giảng giải rằng, lần này chuyện hè đường không phải đơn thuần bắt cóc bỏ đĩa như xưa mà là cách mạng 4.0 đó. Nó được tuyên bố cuối năm ngoái và đã lập tức có mặt trên hè phố này. Chứng tỏ Việt Nam mình khá nhanh nhạy, không tụt hậu. Ông giáo sư Schwab, người sáng lập diễn đàn kinh tế thế giới Davos định nghĩa cuộc cách mạng khoa học - công nghệ lần thứ tư này là “sự kết hợp giữa thế giới thực, thế giới ảo và thế giới sinh vật”. Nghĩa là tôi đã thực sự là người ảo của thế giới ảo và nó (cái ảo) là một phần số phận của tôi. Các thiết bị công nghệ cũng khiến tôi thành người - máy, thông minh lên nhờ máy hơn là nhờ dùi mài kinh sử kiểu cổ lỗ. Thế giới sinh vật (kể cả cơ thể tôi) trở nên quá mong manh và nó cũng đang biến đổi (gien và nhiều thứ sinh hóa khác). Nếu người ta gắn tính từ “thông minh” với mọi đồ vật, việc làm, tình huống hay trạng thái sống nào đó của bạn (ăn thông minh, ngủ thông minh, nấu cơm thông minh, khởi nghiệp thông minh, “quan hệ” thông minh, tập gym và giác hơi thông minh…) thì bạn đừng lo mình phải thông minh hơn. Sống “thông minh” chỉ có nghĩa là sống cùng thế giới ảo và công nghệ mới mà thôi. Cụ thể là phải có một cái smart phone trong túi và biết ve vuốt nó.
Thiết thực hơn, đáng sợ hơn là với cách mạng 4.0 sẽ sớm tới ngày robot sẽ làm 100% công việc sản xuất, chế tạo. Dự đoán là 85% công nhân gia công ngành dệt may hay da giày sẽ gặp rủi ro về việc làm khi các dây chuyền tự động hóa được vận hành vào 2 năm tới. Các ngành nghề gia công giá rẻ ở mọi công xưởng khác có khả năng sẽ bị xóa bỏ, cũng có nghĩa là lợi thế lớn nhất của Việt Nam cũng sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn. Đường cong nụ cười sẽ thống trị kinh tế. Giống như icon (biểu tượng) mặt cười đường cong cao hai đầu võng xuống ở giữa. Mép cao đầu này là R&D, nghiên cứu phát triển ở phạm vi địa cầu và mép cao bên kia là thương hiệu và dịch vụ ở phạm vi địa phương. Chỉ ở hai mép này mới có giá trị gia tăng cao và rất cao. Đoạn võng trũng xuống, giá trị gia tăng rất thấp, thậm chí bằng 0. Vậy mà hai mép nụ cười Việt Nam lại quá thấp, tụt hậu quá xa. Vùng trũng võng xuống không sinh lời còn quá lớn nên tương lai rất ảm đạm.
Bạn trà thứ hai trấn an: Đừng quá lo lắng vì chính quyền và các doanh nghiệp độ này liên kết chặt chẽ, thấu hiểu nhau lắm và đều tuyên bố nhất trí nỗ lực kéo hai góc mép miệng cười lên cao. Nếu thợ gia công, chế tạo có thất nghiệp thì sẽ được đào tạo lại, số ít sẽ điều khiển, tương tác với các robot và dây chuyền tự động. Số nhiều hơn sẽ đi ra mép trái miệng cười làm nghiên cứu phát triển nếu có đầu óc, năng khiếu. Số nhiều hơn nữa sẽ làm việc marketing và dịch vụ cũng rất cần tài năng, kỹ năng. Cái sự thông minh của cách mạng 4.0 chính là sự thông minh để chuyển dịch nhân sự từ vùng võng thấp ra hai mép cao của smilling - curve, đường cong nụ cười mà thôi. Nghe nói lý thuyết đường cong này do một nhà nghiên cứu Đài Loan đưa ra và được cả thế giới chấp nhận như một lời tiên tri chỉ dẫn thông minh cỡ 4.0.
