Thực tế vẫn gần 90% người Pháp là “người Pháp - Gô-loa”! Người gốc Bắc Phi và da đen chỉ chiếm hơn 12%, người theo đạo Hồi có thể còn ít hơn. Tuy nhiên chính cái thiểu số ấy lại gây ấn tượng mạnh nhất, làm thay đổi màu sắc văn hóa của nước Pháp nhiều nhất trong hai thập kỷ qua. Người hoài cổ, thần tượng, ngưỡng mộ văn hóa Pháp thế kỷ 19 - 20 sẽ thất vọng “tận đáy con tim” khi đến Paris bây giờ. Nhớ lần tới đây năm 2014 đúng lúc Paris có những ngày Festival “nghệ thuật xăm mình” toàn cầu. Cả Paris hoa lệ, quý phái, tinh hoa, thanh lịch chìm ngập trong rừng hoa văn rừng rú, hoang dã, kỳ dị, nhốn nháo cuồng nhiệt của các nền văn hóa xa xôi, khác lạ nhất. Nước Đức năm nay sẽ đón 300.000 người nhập cư, năm ngoái là hơn 800.000. Văn hóa của Đức vốn rất đậm đặc cá tính dần dần cũng được pha loãng bởi bảng màu đa văn hóa từ Thổ Nhĩ Kỳ, Á châu, Bắc Phi và Châu Phi da đen. Các nước nhỏ Đông - Nam Âu cũng đi theo hướng đa văn hóa nhưng dè dặt hơn. Câu chuyện văn hóa của EU là một thời sự lớn của diễn trình văn hóa thế giới đương đại. Tính gay cấn và sự đối đầu về quan điểm xã hội nhân văn tại cựu lục địa vừa sâu sắc vừa căng thẳng hơn cả kinh tế hay quốc phòng. Có rất nhiều cảnh báo rằng, không chỉ văn hóa Ki-tô mà văn hóa Châu Âu toàn diện đang “bị đe dọa”, “mất bản sắc”, “lụi tàn”, thậm chí bị “Hồi giáo hóa” một cách cực đoan…
Cộng đồng ASEAN mới manh nha, 11 nước muốn thành một thị trường chung dù chưa có đồng tiền chung. Du lịch sẽ kết nối có visa chung. Người lao động sẽ dịch chuyển khắp nơi. Trẻ con và sinh viên sẽ cùng học tập, người già sẽ khám các bác sĩ chung, cùng dưỡng bệnh ở những nơi quen thuộc. Hôn nhân đa chủng nội khối sẽ chiếm tỉ lệ áp đảo. Đến thế hệ thứ ba, thứ tư sẽ hình thành “dân tộc ASEAN mới”! Văn hóa đại chúng sẽ nhanh chóng hòa tan vào nhau, xóa hết mọi ranh giới và những nét đặc thù. Người Thái và Indonesia, Malaysia, Philippines… sẽ hát xẩm, ăn mắm tôm, và ta sẽ có hội té nước, tháng Ramadan, chơi các môn thể thao Myanmar mà hiện nay ta còn chưa biết. Tiếng Anh hoặc Singlish sẽ thành ngôn ngữ thứ hai của cả khối (giống đề án phát triển tiếng Anh của Bộ GDĐT nước ta!). Nhiều người bắt đầu lo rằng, khối ASEAN đang lấy EU làm mô hình học hỏi, noi theo. Phải chăng kết nối nội khối tất yếu phải dẫn tới mô hình đa văn hóa? Phải chăng đa văn hóa là bất khả kháng? Thế giới nghe nhìn giải trí đại chúng trong xã hội Việt Nam hiện nay đang nhạt dần bản sắc và ở các xã hội lân bang nội khối khác người ta cũng kêu than như vậy. Người ta ngày càng khó k phân biệt âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, thời trang, ẩm thực, thể thao, lễ hội, công nghiệp giải trí, trung tâm mua sắm… hay thị hiếu giới trẻ và người già trong cộng đồng khu vực. Khi triển khai Đa văn hóa thì dễ dàng và lây lan nhanh chóng nhất chỉ là văn hóa đại chúng, trong khi văn hóa đỉnh cao, ưu tú ngược lại rất khó đi vào lòng người, khó hội nhập hay hoà nhập thành món ăn tinh thần chung. Chính đó là lý do tại sao một nền văn hóa “đa văn hóa” thường là văn hóa nông cạn và đơn điệu. Giống như pha màu sơn dầu. Rất dễ pha hai màu bất kỳ (hay một màu nào đó với đen hoặc trắng) để có một màu khác sặc sỡ. Nhưng nếu đánh nhuyễn tất cả hàng chục ống màu khác nhau ấy làm một thì kết quả luôn là một màu xám xỉn, một “màu chết” không có bất kỳ sắc thái nào cả. Đó là tình trạng nhái nhại, copy, đạo văn, đạo họa, đạo nhạc, đạo kịch, đạo phim… và các workshop, festival, symposium, triển lãm hoặc giải thưởng tràn lan hiện nay. Với người tiêu thụ thì ăn sẵn vẫn tiện hơn tự chế biến. Với “nghệ sĩ”, nhà tổ chức, nhà quản lý, nhà tài trợ… thì Pop Culure cùng mấy câu tiếng Anh giao tiếp dễ thương và vài điệu nhảy đơn giản dễ gần cũng tiện hơn nhiều so với việc thẩm định, thưởng ngoạn tinh vi, nghiên cứu sâu sắc… tư tưởng, tình cảm, tâm hồn dân tộc của đối tác, của một nền văn hóa khác.
Nhớ lại sự háo hức mong chờ của giới trẻ đầu thời hội nhập (là các cụ già hôm nay) đối với nền “đa văn hóa” mới mẻ, giàu có sẽ tới cũng như đối với sự phì nhiêu dĩ nhiên của văn hóa đại chúng toàn cầu mà xấu hổ cho sự thiển cận và ngây thơ của giới văn hoá quốc gia. Càng đa văn hoá càng đơn điệu đó mới thực là ½ sự thật của tiến trình này.
