Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Chí Trường - Vụ trưởng Vụ Công tác Sinh viên - Tổng cục Nghề nghiệp, đơn vị trực tiếp tổ chức hội nghị và Ths. Vũ Tuấn Anh - đồng tác giả sách Hướng Nghiệp 4.0 và là chuyên gia Hướng nghiệp, khởi nghiệp và phát triển nghề nghiệp có nhiều kinh nghiệm.
Thưa ông Chí Trường, công tác HSSV trong bối cảnh 4.0 có gì thay đổi và các vấn đề quan trọng cần tập trung là gì?
- Trong Hội nghị năm nay đã tập trung đề cập tới những xu thế mới trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 về việc làm, tuyển dụng và đào tạo. Đó là sự dịch chuyển từ tìm việc làm sang tự tạo việc làm; từ tuyển dụng đã qua đào tạo sang tuyển dụng có thể đào tạo được; và từ đào tạo sang đào tạo là để học để học tiếp. Để thích ứng với bối cảnh đó, Hội nghị đã làm rõ những yêu cầu đặt ra trong việc phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học các chương trình GDNN theo Nghị quyết số 29 của Ban chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Trong đó cụ thể hoá những phẩm chất cần có của người học mà công tác HSSV trong các cơ sở GDNN phải tập trung trong thời kỳ mới, gồm việc giáo dục, bồi dưỡng, quản lý, rèn luyện và hỗ trợ người học phải gắn với việc làm tốt công tác hướng nghiệp đảm bảo 5 giá trị cơ bản cho người học gồm tư tưởng, đạo đức, truyền thống, lối sống, văn hoá; những kỹ năng cốt lõi để người học có khả năng linh hoạt, thích nghi và năng suất lao động; có tinh thần chủ động tự tạo việc làm, khởi nghiệp và tuyển dụng; có sức khoẻ thể chất, tinh thần tích cực và phẩm chất công dân toàn cầu.
Thưa ông Chí Trường, ông đánh giá chung như thế nào về công tác HSSV trong toàn hệ thống và các hoạt động cần tập trung trong thời gian tới cho nhà trường, thầy cô và các em sinh viên?
- Nghị quyết 29 của Ban chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đã xác định HSSV là "chủ thể trung tâm của quá trình đào tạo" và chúng tôi cho rằng, HSSV không phải là ân nhân mà là không khí, là hơi thở của chúng ta, của mọi nhà trường và của toàn hệ thống các cơ sở GDNN. Đầu tư cho công tác HSSV là đầu tư cho yếu tố con người với chi phí chỉ 30% nhưng hiệu quả quyết định sự thành công đến 70% trong sự nghiệp của người học.
Thưa ông Tuấn Anh, là một chuyên gia hướng nghiệp, ông có những chia sẻ gì về công tác phát triển nghề nghiệp tại các trường cao đẳng và trung cấp nghề?
- Công tác phát triển nghề nghiệp sinh viên luôn luôn đối diện với nguồn lực ít hơn rất nhiều so với nhu cầu. Để giải quyết bài toán đó đòi hỏi 3 yếu tố. Yếu tố 1 là tâm thế khởi nghiệp và hướng khách hàng. Yếu tố 2 là tiếp cận theo phương pháp hệ sinh thái. Yếu tố 3 đó chính là cần phải áp dụng công nghệ, ví dụ apps đào tạo online. Một vấn đề thay đổi bản chất của công tác sinh viên đó là khái niệm tích hợp hướng nghiệp - nghề nghiệp và khởi nghiệp chung với nhau. Nghề nghiệp 4.0 rất đa dạng khi một bạn sinh viên có thể buổi tối là nhân viên marketing online cho một startup. Nhà trường cần chuẩn bị nền tảng tri thức kỹ năng và thái độ cho mọi lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên trong tương lai. Linh hoạt trong lựa chọn nghề nghiệp là yếu tố sống còn trong bối cảnh 4.0.
Thưa ông Tuấn Anh, ông có những chia sẻ gì về khởi nghiệp trong hệ thống giáo dục đào tạo?
- Khởi nghiệp cần phải hiểu theo một nghĩa rộng. Khởi nghiệp căn bản nhất chính là khởi nghiệp nghề nghiệp của một cá nhân. Một cá nhân hiểu và chọn được nghề nghiệp phù hợp nhất với khả năng của mình. Từ đó cá nhân thành công trong nghề nghiệp. Khởi nghiệp cá nhân là cấp độ thứ hai khi chỉ có cá nhân thực hiện các hoạt động kinh doanh. Cấp độ cuối cùng là khởi nghiệp công nghệ và đổi mới sáng tạo có khả năng nhân rộng hệ thống. Các trường cao đẳng và trung cấp cần tập trung vào dạng số 1 - 2 của khởi nghiệp thông qua chương trình đào tạo tâm thế và kỹ năng giúp cho sinh viên. Trong thời gian tới, các trường nên thúc đẩy mạnh mẽ các chương trình đào tạo giảng viên/ cố vấn khởi nghiệp, kết nối và hợp tác với cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân địa phương. Cuối cùng các trường nên triển khai đưa môn khởi nghiệp vào trong chương trình đào tạo cho sinh viên.
Thưa hai ông, các ông có lời nhắn gửi gì tới các bạn học sinh, sinh viên trong giáo dục nghề nghiệp?
- Ông Nguyễn Chí Trường: Các bạn HSSV hãy chuẩn bị cho mình một bộ công cụ tương lai với tâm thế chủ động trong thế giới việc làm ngày càng năng động và có sự thay đổi nhanh chóng thay vì bị động chờ việc làm sau khi tốt nghiệp ra trường.
- Ông Vũ Tuấn Anh: Hãy tập trung vào kiến tạo giá trị thật sự cho khách hàng và xã hội. Giá trị sẽ quyết định vị thế và thành công của một cá nhân.
