“Trái tim của tăng trưởng du lịch toàn cầu”
Tại hội nghị, GS. Terry Stevens, chuyên gia tư vấn của Tổ chức Du lịch thế giới đã trình bày nhiều vấn đề về xu hướng trong du lịch và du lịch thể thao. Năm 2001, tại Barcelona, Tổng Thư ký Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) và Chủ tịch Ủy ban Olympic quốc tế đã cùng ký “Thông cáo báo chí” ghi nhận du lịch và thể thao là “hai động lực góp phần tăng cường hiểu biết lẫn nhau”. Động thái này đã gây tiếng vang toàn thế giới, là sự khởi đầu đột phá để đến hôm nay, du lịch gắn với thể thao được ghi nhận là một lĩnh vực đầy tiềm năng của du lịch toàn cầu.
Theo khảo sát, hiện có trên 1,1 tỉ người đi du lịch trên toàn thế giới. UNWTO dự đoán đến năm 2020, con số này sẽ đạt mức 1,4 tỉ. Vai trò của du lịch có thể khái quát qua những con số như 9% GDP toàn cầu đến từ du lịch, cứ 11 công việc làm trên thế giới thì có 1 việc liên quan đến du lịch và nó mang lại giá trị xuất khẩu trên 1.500 tỉ USD.
Còn với du lịch thể thao, với tư cách là một ngành công nghiệp đa dạng, du lịch gắn với thể thao được coi là một cơ hội quan trọng đối với các điểm đến đang nổi và đã phát triển. Hãng truyền thông đa phương tiện EUROSPORT gần đây đã đánh giá du lịch thể thao đóng góp khoảng 800 tỉ USD, chiếm 10% thu nhập du lịch thế giới và đang trên đà tăng khoảng 14% mỗi năm. Bên cạnh đó, họ nhận định “du lịch thể thao là trái tim của tăng trưởng du lịch toàn cầu”.
Nghiên cứu của Tourism British Columbia (Canada) đã chứng minh cho nhận định trên. Du lịch thể thao là loại hình du lịch phát triển nhanh nhất trong ngành du lịch toàn cầu, đem về hơn 3,4 tỉ USD riêng tại British Columbia năm 2011. Nghiên cứu cũng cho thấy ở một vài điểm du lịch, du lịch thể thao chiếm tới 25% tổng thu từ du lịch. Đặc biệt như trường hợp của Úc và một số khu vực tại New Zealand, con số này là 55%.
Không có gì đáng kinh ngạc đối với tăng trưởng của du lịch thể thao trong 10 năm qua. Và giữa thập niên 1990, du lịch thể thao được ví như người khổng lồ đang ngủ của ngành du lịch. Đặc biệt, sự thành công của Thế vận hội Barcelona năm 1992 đã làm cho ngành du lịch của thành phố này phát triển nhanh chóng, thu hút sự quan tâm của truyền thông toàn cầu, du lịch thể thao trở thành lĩnh vực mang lại doanh thu đầy tiềm năng thông qua các sự kiện thể thao lớn và các môn thể thao được toàn cầu như golf, bóng đá và điền kinh.
Du lịch thể thao được định nghĩa như sau: Tất cả các hình thức từ tham gia chủ động và bị động vào các hoạt động thể thao, tham gia một cách tự phát hoặc theo tổ chức, vì những lý do phi thương mại hay thương mại/kinh doanh mà cần thiết phải đi ra khỏi nơi cư trú và địa điểm làm việc. Theo khái niệm này, một cuộc leo núi đá bằng tay cho đến cuộc chạy marathon ở Luân Đôn, từ tự phát đến các sự kiện thể thao đỉnh cao đều là loại hình thể thao có thể phục vụ du lịch.
Đặc biệt, các hoạt động du lịch thể thao không có biên giới, không bị hạn chế bởi bất kỳ yếu tố nào như văn hóa, giới tính, địa vị xã hội. Thị trường dành cho du lịch thể thao cũng vậy, có thể dành cho mọi đối tượng trong xã hội. Các hoạt động và sự kiện của du lịch thể thao ngày càng có xu hướng đại chúng, có thể thu hút được mọi tầng lớp dân cư, ở mọi lứa tuổi, giới tính, thế hệ, văn hóa, tộc người, nguồn gốc.
Bên cạnh đó, du lịch thể thao mang lại giá trị lớn hơn việc đăng cai những sự kiện lớn đó là sự phát triển bền vững. Du lịch thể thao lan tỏa rộng hơn, gia tăng nhận diện thương hiệu quốc gia, tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, có được sự côn nhận của các vận động viên tham gia sự kiện, công dân thành phố năng động hơn.
Thách thức và cơ hội
Trong bối cảnh bùng nổ du lịch thể thao, cần phải ý thức rõ rằng, bên cạnh nhiều tác động tích cực, du lịch thể thao vẫn tiềm tàng những tác động tiêu cực. Các nhà quy hoạch điểm đến phải lưu ý, du lịch vì thể thao xuất hiện ở nhiều cấp độ khác nhau với những tác động bền vững và ý nghĩa đối với cả cộng đồng nhỏ cũng như cộng đồng lớn hơn. Mỗi đất nước cần nâng cao nhận thức về điểm đến và vai trò của việc định vị và xây dựng thương hiệu điểm đến có ý nghĩa quan trọng từ những lợi ích gián tiếp của việc đăng cai sự kiện hoặc một giải đấu. Sự phát triển của du lịch thể thao phải phù hợp với tiềm năng, điều kiện cơ sở vật chất phục vụ các hoạt động du lịch và thể thao cũng như định vị điểm đến một cách thành công.
Cần phải đảm bảo hệ thống hạ tầng của thể thao không làm ảnh hưởng tới cơ cấu, cảnh quan của di sản là một thách thức lớn. Mặc dù du lịch thể thao là động lực quan trọng đối với du lịch trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên cần tiến hành nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ đóng góp thực sự của nó đối với sự phát triển của điểm đến và trở thành động lực cho khách hàng
Thể thao phát triển rất nhanh và là lĩnh vực đầy năng động với những hình thái mới về trang thiết bị, hình thái mới về hoạt động được sáng tạo dựa trên nền tảng không đổi. Điều này tạo ra nhiều cơ hội tuyệt vời đối với điểm đến để đưa các điểm đến thích nghi với những sáng tạo, thu hút sự chú ý của thế giới đối với những điểm đến du lịch thể thao.
Du lịch thể thao tại Việt Nam
Hoạt động thi đấu thể thao, bản thân nó đã là một dịp quy tụ đông đảo các vận động viên, huấn luyện viên, những người phục vụ đảm bảo cho các cuộc thi đấu thành công, đặc biệt là động đảo những người hâm mộ, các đối tượng khác giả đến từ các địa phương trong nước và quốc tế.
Thi đấu thể thao ngày càng thu hút người hâm mộ, trở thành dịp để giao lưu quảng bá hình ảnh của các cá nhân, tổ chức khi tham dự các giải đấu trong nước và quốc tế. Đây cũng là cơ hội vàng cho ngành du lịch tổ chức các hoạt động thi đấu thể thao trở thành một sản phẩm du lịch đặc sắc hấp dẫn đông đảo khách du lịch.
Nhận định về tình hình Việt Nam, TS. Lâm Quang Thành, Phó chủ tịch Ủy ban Olympic Việt Nam cho biết, trong những năm gần đây, du lịch thể thao đang phát triển mạnh tại một số khu vực tại Việt Nam, nhu cầu hoạt động du lịch thể thao của khách du lịch trong và ngoài nước ngày càng lớn. Tuy nhiên, lĩnh vực du lịch thể thao ở Việt Nam còn khá mới, rất ít công trình khoa học nghiên cứu về lĩnh vực du lịch thể thao theo quan điểm và xu hướng phát triển của thế giới được công bố. Ý tưởng về du lịch thể thao chưa được nghiên cứu và tổng kết một cách đầy đủ, các hoạt động tham gia du lịch thể thao của người dân chưa được xác định và phân loại. Các cấp lãnh đạo, các nhà quản lý vĩ mô chưa đưa ra các tiêu chuẩn nhằm xây dựng chiến lược phát triển lĩnh vực này phù hợp với quy luật và xu hướng thế giới.
Việt Nam với địa hình là ¾ đồi núi, hệ thống sông ngòi dày đặc, các bãi biển luôn chan hòa ánh nắng là điều kiện để phát triển nhiều hoạt động trong đó có sự kiện, hoạt động thể thao khác nhau. Những hoạt động này không những đáp ứng nhu cầu rèn luyện sức khỏe của người dân địa phương mà còn là cơ sở để thu hút khách cũng như phát triển việc kinh doanh du lịch. Ngược lại, du lịch giúp những nơi có hoạt động thể thao được quy hoạch hợp lý, giúp người dân bản địa có ý thức bảo vệ cảnh quan môi trường.
Sau du lịch biển, du lịch văn hóa thì sản phẩm du lịch thể thao đang ngày càng có chỗ đứng của mình thể hiện qua số lượng du khách tham gia các loại hình này. Du lịch thể thao không đơn thuần là tổ chức cho du khách đi leo núi, vượt thác, chèo thuyền trên sông mà còn thể hiện qua việc khách tham gia các sự kiện thể thao. Ví dụ như ĐH thể thao bãi biển Châu Á lần thứ 5 (ABG5) được tổ chức tại TP. Đà Nẵng với sự tham gia của hàng ngàn vận động viên, kéo theo hàng ngàn cổ động viên.
Với ưu thế của thể thao là hoạt động thu hút số lượng người lớn, ngành du lịch Việt Nam cần tập trung khảo sát, quy hoạch những địa điểm, khu vực thích hợp cho việc tổ chức các chương trình du lịch thể thao, có kế hoạch xúc tiến quảng bá riêng trên thị trường du lịch thế giới, hỗ trợ doanh nghiệp lữ hành.
