Vì sao chữ Quốc ngữ ra đời?
Buổi hội thảo thu hút gần 70 bài tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý xung quanh nhóm những vấn đề nêu trên. Bên cạnh đó, đây còn là diễn đàn để các đại biểu tranh luận, bày tỏ những quan điểm đồng tình và phản bác với một số vấn đề quan trọng về dinh trấn Thanh Chiêm và nguồn gốc ra đời của chữ Quốc ngữ. Đó là tên gọi, là vị trí của dinh trấn Thanh Chiêm, cho đến việc nguồn gốc ra đời của chữ Quốc ngữ là ở Nước Mặn (Bình Định) hay ở Thanh Chiêm (Quảng Nam). Từ đó, nhiều lập luận còn nhấn mạnh ai là người giáo sĩ đầu tiên "khai sinh" ra chữ Quốc ngữ.
Đa số các bài tham luận tại hội thảo đều nhấn mạnh đến nguồn gốc ra đời của chữ Quốc ngữ, gắn liền đến vị trí chiến lược của dinh trấn Thanh Chiêm (Quảng Nam) - thủ phủ của xứ Đàng trong thế kỷ XVII. Đó là vấn đề về truyền giáo của các giáo sĩ Francisco de Pina và Alexandre de Rhodes; đến việc giao thương buôn bán tại nơi này thời điểm lúc bấy giờ. Trao đổi với báo chí bên lề hội thảo, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, hội thảo lần này tập trung vào thời kỳ cội nguồn trong tiến trình hình thành chữ Quốc ngữ, giúp chúng ta có nhận thức đầy đủ hơn về lịch sử cụ thể và không gian cội nguồn hình thành chữ Quốc ngữ. Nhưng quan trọng nhất là vấn đề tìm hiểu người dân Việt Nam tiếp cận chữ Quốc ngữ như thế nào. Việc hình thành chữ Quốc ngữ là cả một quá trình.
Năng lực hội nhập có từ rất sớm!
Đó là khẳng định chắc chắn của nhà Sử học Dương Trung Quốc, về vấn đề liên quan đến tiến trình hình thành chữ Quốc ngữ ở Đàng trong. Hay việc chấp nhận chữ Hán từ thời nhà Lý, để mở cửa, truyền bá những quan điểm, tư tưởng của nước ta lúc bấy giờ. Tại hội thảo, nhiều chuyên gia, nhà khoa học đều thống nhất quan điểm, dinh trấn Thanh Chiêm là một trong số những cội nguồn ra đời của chữ Quốc ngữ. Nhiều vấn đề cội nguồn của chữ Quốc ngữ có liên quan đến nhiều giáo sĩ phương Tây trong quá trình truyền giáo tại xứ Đàng trong nói chung và xứ Quảng nói riêng, mà điển hình là tại Thanh Chiêm. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến trái chiều về việc ai là người đầu tiên "khai sinh" ra chữ Quốc ngữ - Thanh Chiêm hay Nước Mặn ( Bình Định) là nơi khai sinh ra chữ Quốc ngữ.
Kết luận tại hội thảo, nhà sử học Dương Trung Quốc, cho biết, còn quá sớm để kết luận việc ai là người " khai sinh" ra chữ Quốc ngữ, hay đâu là đầu tiên, là quan trọng.Tuy nhiên, có một điều khẳng định chắc chắn, chính là Dinh xứ Quảng có đóng góp rất quan trọng trong quá trình hình thành chữ Quốc ngữ. Nhà Sử học Dương Trung Quốc còn cho rằng, sự hình thành của chữ Quốc ngữ gắn liền với lịch sử, không gian địa lý là một điều tất yếu của lịch sử. Đó là loại ngôn ngữ xuất hiện và giải quyết đồng nhất giữa tiếng nói và chữ viết, phục vụ rất tốt cho các nhà truyền giáo, các nhà buôn bán giao thương, cho cả người dân bản địa... Bên cạnh đó, sự ra đời của chữ Quốc ngữ còn gắn liền với môi trường chính trị trong mỗi thời kỳ. Từ thời kỳ truyền giáo, đến thời kỳ thuộc địa, hay thời kỳ giành được độc lập. Đây chính là nền tảng văn hóa của dân tộc.
