Bước vào làng Vác, tiếng máy tiện, máy cắt tre ro ro, râm ran khắp làng trên, xóm dưới. Sân nhà nào cũng giăng đầy những lồng chim đang làm dở dang. Từ người già đến trẻ nhỏ, từ nam thanh niên đến cô gái tuổi đôi mươi đều nhanh tay, lành nghề.
Để đáp ứng được ba tiêu chí bền, đẹp, sang, người thợ làng Vác phải kỳ công làm khá nhiều công đoạn như ngâm tre, luộc tre, hun tre, quang dầu, vót nan làm đáy, làm vanh (vành), cửa, cầu, trang trí trên vanh, ráp lồng.
Khó hơn cả là công đoạn chạm đường viền cho các vanh lồng. Trên vanh lồng, những họa tiết rất nhỏ như một bài thơ chữ Hán; hình long, ly, quy, phượng; hình cây cỏ, hoa lá... được chạm khắc bằng vô số đường nét tỉ mỉ và chính xác. Nguyên liệu làm lồng phải là loại tre rừng mua về từ các tỉnh miền núi phía Bắc như Hòa Bình, Cao Bằng.
“Làm lồng chim phải có hồn nên từ nan lồng đến phần đế rồi trang trí, chạm trổ phải cầu kì với độ tỉ mỉ, chính xác cao”, ông Nguyễn Văn Quảng - người có kinh nghiệm hơn 30 năm làm lồng chim tại làng Vác chia sẻ.
Lồng chim làng Vác có 2 loại là hàng chợ và hàng kỹ. Hàng chợ là những loại lồng chim được người thợ Canh Hoạch sản xuất đại trà, kỹ thuật và chất lượng ở mức trung bình, giá buôn từ 100.000 - 300.000 đồng/chiếc. Còn hàng kỹ là hàng được đặt, kỹ thuật sản xuất đòi hỏi ở mức cao và nguyên liệu làm lồng phải là tre, trúc già có tuổi từ 4-5 năm.
Mỗi ngày cả làng xuất khoảng 3.000 lồng chim tại thị trường trong nước và nước ngoài như Singapore, Thái Lan, Malaysia, Australia... Với người dân làng Vác, họ ví von rằng “ngôi nhà” của chim nếu đẹp, nuôi chim cũng khôn hơn. Chiếc lồng có bền, có nuột nà thì tiếng chim hót sẽ vui và ngọt hơn.
