Có một lần tôi đem biếu ông cuốn “Thế giới phẳng” của Thomas Friedman ông nói với tôi: “Thế giới ngày xưa nhiều rừng núi, thác ghềnh, tưởng như không phẳng mà hoá ra phẳng. Có lẽ vì tâm hồn con người rộng mở. Lạc Long Quân đi bộ từ hồ đầm dọc theo sông núi về phương Nam gặp Âu Cơ rồi thành vợ thành chồng, dựng lên nước Âu Lạc của 18 đời Vua Hùng. Những người chèo thuyền đội mũ lông chim vẽ trên trống đồng ngày ấy chắc đã theo Bố Rồng đi khắp thế giới phẳng rồi”...
Hàng năm sau, thế giới càng ngày càng trở nên manh mún. Trước cách mạng, cha chú tôi ngày xưa, có người cả đời không đi khỏi lũy tre làng. Thomas Friedman ở cuối thế kỷ 20 nhìn ra một thế giới phẳng, một thế giới nhà khoa học kỹ thuật hiện đại đã xoá bỏ biên giới thành toàn cầu hoá. Một giấc mơ đẹp, không biết chừng nó cũng trở thành hiện thực nhờ mở cửa.
 |
5.4.1988, Nghị quyết 10 về Đổi Mới quản lý kinh tế nông nghiệp (còn gọi là khoán 10), 12.6.1988 Nghị quyết hủy bỏ chính sách hợp tác hóa nông nghiệp để kích thích sản xuất. Nhưng điều này đã đưa Việt Nam từ nước thiếu lương thực trầm trọng chỉ sau khoảng 1 năm, năm 1989 đã trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ 3 thế giới. Trong ảnh: Một cánh đồng thời kỳ còn Hợp tác xã nông nghiệp, nông dân đi làm tập thể để tính công điểm. Ảnh: Guido Alberto Rossi (Italia) chụp đầu những năm 1980 |
Ông Trần Quốc Vượng thích chữ “Mở” quá. Ông nói với tôi: Chữ “Mở” thật là kỳ diệu”. Một lần đi thăm làng cổ ở Thổ Tang, Vĩnh Phúc, thấy một ngôi chùa các cụ thờ một chữ “Hoà” rất đẹp. “Sao không thấy các cụ thờ chữ “Mở” nhỉ? - ông hỏi tôi rồi nói: “Các cụ ta ngày xưa không ngại mở cửa đi ra ngoài đâu mà rất phóng khoáng, rất tung hoành. Vượt núi cao, biển rộng, đi tất, miễn là tìm ra kế sách làm cho nước giàu, dân mạnh. Hồi tôi sang Quảng Châu - Trung Quốc làm sử, đến một quán trọ tồi tàn, nghe nói là nơi ông Sao Đỏ - Nguyễn Lương Bằng đã gặp Bác Hồ ở đấy bàn chuyện dựng nước. Trong túi ông Sao Đỏ chỉ có mấy hào bạc. Vậy mà không sợ, cứ đi, đi bộ theo kiểu Lạc Long Quân, đến đâu hay đến đấy. Mở cửa mà đi như vậy, thật đáng phục. Các anh mình thời trước đều như thế. “Đi bộ về núi xa” mà dựng lên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà”.
Chữ “Mở”, kỳ diệu thật! Đó là sự mở cửa nền kinh tế Việt Nam thời kỳ đổi mới trong 30 năm qua (1986 - 2016). Từ một nước phải nhập khẩu hàng triệu tấn gạo trong gần 10 năm mà giờ đây Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu giao hàng đầu thế giới. Chữ “Mở” ở Việt Nam đã giải phóng nguồn nội lực tiềm tàng của đất nước, giấc mơ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đang trở thành hiện thực. Trong 30 năm qua, nhất là 10 năm gần đây có nhiều tiền đề và điều kiện để thực hiện, phát huy được tiềm năng trong nước và nguồn lực của nước ngoài, thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức và bảo vệ tài nguyên môi trường niềm tin vào đường lối mở cửa và những thành tựu của công cuộc đổi mới sau 30 năm là điểm tựa vững chắc trong việc xây dựng một xã hội mới ngày một tiến bộ phù hợp với xu thế phát triển toàn cầu. Xuất phát từ nhận thức chung về thời đại, về cục diện thế giới và khu vực, hợp tác và phát triển là xu hướng lớn.
Mục tiêu phát triển lợi ích quốc gia, dân tộc là hàng đầu mở rộng quy mô đối ngoại, hội nhập quốc tế trên cơ sở lợi ích quốc gia, dân tộc trong từng giai đoạn hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế một cách toàn diện trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục, văn hoá, xã hội, quốc phòng và an ninh.
Giấc mơ lãng mạn của Thomas Friedman tác giả của “Thế giới phẳng”, một thế giới đại đồng, nhờ khoa học, kỹ thuật hiện đại xoá bỏ biên cương, đưa loài người vào toàn cầu hoá, có vẻ như đã mở ra một xu thế, một xu thế xa xôi và triển vọng. Nhận thức chung về thời đại, về cục diện thế giới và khu vực, hợp tác và phát triển là xu hướng lớn, chiến tranh thế giới bị đẩy lùi nhưng chiến tranh và xung đột cục bộ có nhiều diễn biến mới, phức tạp. Sự chi phối của các nước lớn quyết liệt hơn. Lấy thí dụ thật gần gũi là Biển Hoa Đông, Biển Đông chúng ta còn chưa lặng sóng vì những tranh chấp chủ quyền lãnh thổ. Chỉ cần một hành vi thiếu trách nhiệm sẽ có thể dẫn tới xung đột, thậm chí dẫn tới chiến tranh. Chưa bao giờ lòng tin chiến lược giữa các quốc gia cần được vun đắp bằng sự thật tâm và thái độ chân thành như lúc này.
Có lần giáo sư Trần Quốc Vượng nói vui với tôi: “Con người trong thế giới phẳng vào thời mở cửa với Internet và điện thoại thông minh của thế giới nhỏ bé này tưởng gần nhau gang tấc mà xa cách ngàn trùng. Nghĩ cho cùng mở cửa vào thế giới phẳng trước hết chúng ta phải mở cửa tâm hồn của mình, như các cụ ta yêu nhau “Tam tứ núi cũng trèo, ngũ lục sông cũng lội, thất bát đèo cũng qua”. Mở được cửa tâm hồn là thế giới này trở nên phẳng hết! Mặc dù “núi vẫn chỉ là núi, sông cũng chỉ là sông” trong con mắt chủ thể của các cụ ta xưa cho dù không đổi thì cũng thế mà thôi!”.
