Tạp chí Christian Science Monitor điểm qua một số câu chuyện cần chú ý trong năm 2017.
Quan hệ Mỹ - Trung
Tổng thống mãn nhiệm Barack Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình luôn luôn đồng ý rằng, mối quan hệ giữa hai nước Mỹ và Trung Quốc là quan trọng nhất trong các vấn đề thế giới. Và Tổng thống đắc cử Donald Trump cũng dành nhiều thời gian trong chiến dịch tranh cử để nói về Trung Quốc hơn ở bất cứ nơi nào khác.
Tuy nhiên, dưới thời Donald Trump, "mọi việc sẽ không như bình thường" - bà Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nhận định. Theo bà Glaser, có thể còn quá sớm để nói "mọi việc" sẽ là gì. Nhưng ngay cả trước khi nhận nhiệm sở, ông Trump đã đưa ra những quan điểm và bình luận công khai rằng ông có thể sẵn sàng cho một sự thay đổi lớn về chính sách của Washington với Bắc Kinh.
Cho rằng Trung Quốc "cưỡng bức" Mỹ bằng những chính sách thương mại không công bằng, ông Trump cam kết khôi phục lại quyền lợi hợp lý trong mối quan hệ thương mại với Bắc Kinh. Tổng thống đắc cử Mỹ cũng ám chỉ rằng, ông có thể có cái nhìn mới về "chính sách một Trung Quốc" với tình trạng của Đài Loan.
Bà Glaser cảnh báo, bất kỳ bước đi nào làm thay đổi chính sách của Washington với Bắc Kinh cũng có thể gây "nguy cơ đối đầu trầm trọng với Trung Quốc". Chuyên gia cho rằng, Bắc Kinh không sẵn sàng đàm phán lại các hiệp định mà họ xem là nền tảng của mối quan hệ Trung -Mỹ.
Một điểm nóng tiềm năng khác trong năm 2017 là Biển Đông, nơi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ, với các đảo nhỏ, bãi đá, bãi cạn, bất chấp phán quyết của Tòa trọng tài Công ước Luật Biển và các chính sách của Mỹ. Cho đến nay, với tham vọng bồi đắp đảo nhân tạo, xây đường băng quân sự trên các đảo này, Trung Quốc vẫn ở dưới ngưỡng để kích động một phản ứng mạnh mẽ của Mỹ. Tuy nhiên, chính quyền của ông Trump có thể hạ thấp hơn ngưỡng đó, và chứng tỏ ít khoan dung hơn với chủ nghĩa phiêu lưu của Trung Quốc.
"Chính quyền mới của Mỹ có thể sẽ đối đầu gay gắt với Trung Quốc" - ông David Shambaugh, giảng viên chính trị Trung Quốc tại Đại học George Washington nhận định. "Tôi không chắc họ đánh giá cao sự nhạy cảm hoặc sức mạnh của Trung Quốc. Bắc Kinh có thể làm tất cả mọi điều để Mỹ cảm thấy khó chịu và đau đớn. Ông Shambaugh cảnh báo rằng, rủi ro là tâm trạng chung của cuộc đối đầu giữa Bắc Kinh và Washington, và điều đó có thể trở thành một sự cố vượt ra khỏi tầm tay của cả hai bên. "Trong trường hợp xấu nhất, nó có thể biến thành một cuộc đụng độ quân sự" - giáo sư Shambaugh lo ngại.
Vai trò của Nga trên thế giới
Trong năm 2017, thế giới không thể bỏ qua vai trò của Tổng thống Nga Vladimir Putin. 25 năm sau khi Liên Xô sụp đổ, ông Putin đang trên đường đưa nước Nga trở thành một "quốc gia hùng cường và một đối tác không thể thiếu" - Andrew Monaghan, chuyên gia về các vấn đề Nga tại tổ chức Chatham House của Anh nhận định. Ông cho biết, Nga sẽ đóng vai trò vô cùng tích cực trên các mặt trận ngoại giao, quân sự và không gian mạng.
Syria là minh họa ấn tượng nhất cho các tham vọng của Nga. Không quân Nga đã sát cánh cùng đồng minh Syria trong thời gian qua để bảo vệ cho Tổng thống Bashar al-Assad. Vài tuần trước lễ giáng sinh năm ngoái, ông Putin đã cùng lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đàm phán để tìm ra giải pháp chấm dứt cuộc xung đột Syria. Một thỏa thuận ngừng bắn ở Syria đã được Nga và Thổ Nhĩ Kỳ chắp cánh, và lần đầu tiên Mỹ hay Liên Hợp Quốc không có mặt trong thỏa thuận kiểu này.
Trong nội dung chính sách đối ngoại" công bố tháng 12.2016, Moskva coi thế giới là một "cuộc cạnh tranh theo hình thức đấu giá trị tay đôi", và tuyên bố ý định "ngăn chặn can thiệp quân sự hoặc các hình thức khác của can thiệp bên ngoài" với cái cớ là giúp đỡ nhân đạo. Nga cũng tuyên bố có quyền phản ứng mạnh mẽ trước các hành động không thân thiện, bao gồm biện pháp trả đũa hoặc hơn thế nữa.
Nga đã can thiệp vào Gruzia, Crưm, Đông Ukraina và Syria. Theo nhà phân tích Nicu Popescu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược EU ở Paris, những hành động này đã thúc đẩy sự tự tin quân sự của Nga. NATO lo ngại rằng, Nga có thể làm tương tự với ba nước Baltic là Estonia, Lithuania hoặc Latvia. Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump có thể sẽ hòa giải hơn với Nga so với ông Obama, và gạt bỏ lo ngại của NATO.
Bất an thương mại
Trong năm 2017, một số người lo ngại về tương lai ảm đạm của thương mại toàn cầu, thậm chí bi quan rằng đây sẽ là thời kỳ cuối cùng của toàn cầu hóa. Thương mại giữa các thành viên nhóm G20 dẫn đầu thế giới đã khá trì trệ trong năm vừa qua. Và giờ đây làn sóng bảo hộ, chống thương mại đang tràn qua Mỹ và Châu Âu.
Điều đó đặt ra thách thức với các kế hoạch đã đổ bao công sức trong thời gian qua như Hiệp định đối tác Đầu tư và Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TTIP) - thoả thuận thương mại giả định giữa Mỹ và EU đi ngược chiều với cơn gió chính trị ở Châu Âu. Bầu không khí chính trị, với các cuộc bầu cử ở Đức và Pháp, khiến đàm phán TTIP "tạm dừng trong một thời gian dài" - Caroline Freund, nhà phân tích thương mại tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ở Washington nhận định.
Bên cạnh đó, với sự nắm quyền của ông Trump, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP cũng có nguy cơ thất bại. Ông Trump tuyên bố xóa bỏ TPP ngay ngày đầu nhậm chức, lấy lại việc làm của người Mỹ ở các nước, đe doạ áp 45% thuế với hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ. Với những động thái như vậy, các chuyên gia lo ngại về một cuộc chiến thương mại Mỹ -Trung thảm khốc trong năm 2017.
