Người ta dự đoán thị trường smart city, tức chi phí sẽ được bỏ ra để thực hiện các dự án thành phố - đô thị thông minh sẽ lên tới 400 tỉ USD vào năm 2020. Thành phố tôi đang có dự án SC giai đoạn 2017 - 2020 với tầm nhìn xa hơn nữa. Hiện đang có nhiều công ty CNTT trong nước và nước ngoài chào mời các dự án cho khá nhiều thành phố ở Việt Nam. Giới quản lý, quy hoạch và hoạch định chính sách đang rất háo hức. Háo hức hơn việc làm “chính phủ điện tử” mười năm trước hay “visa điện tử” mấy tuần qua. Đã có một số SC quy mô nhỏ được coi là đã thành hiện thực ở Đông Á, Cận Đông, Nam Á và tất nhiên ở Âu Mỹ cũng có dù chính phủ các nước phương Tây giàu có hình như không mặn mà lắm với SC. Thủ tướng đương nhiệm Ấn Độ khi nhậm chức đã đưa ra mục tiêu xây dựng 100 SC - Đô thị thông minh ở đất nước khổng lồ còn khá nghèo này. Riêng Singapore có dự án quốc gia thông minh - Smart nation!
Sức hấp dẫn của từ khóa “thông minh” rất lớn bởi chả ai thích mình là kẻ không thông minh (đồng nghĩa với ngu dốt - dù dùng ĐTTM điện thoại thông minh giỏi đến đâu bạn cũng không thông minh hơn!). Smart City vận hành trên cơ sở ứng dụng rộng rãi và triệt để, tức thời tới từng người dân và tới mọi việc, mọi đồ vật hai thứ công nghệ tối tân: Một là ICT tức công nghệ thông tin Information và công nghệ truyền thông Communication. Hai là IoT - tức là Internet of things, Internet kết nối mọi đồ vật với nhau. Thí dụ như bạn dùng ĐTTM để chọn đường về nhà, mở cửa vào nhà, đặt chế độ pha trà, nấu cơm trong bếp, bật TV kênh thể thao trên TV và đặt nhiệt độ nước trong buồng tắm. Hai công nghệ ICT và IoT sẽ vận hành trên cơ sở thu thập tất cả mọi dữ liệu, mọi nơi, tức thì mọi lúc - real time. Núi dữ liệu khổng lồ này sẽ được xử lý ở các trung tâm và chia sẻ tức thì cho công dân dùng. Vì thế SC sẽ chỉ là đô thị của các công dân thông minh. Và bạn bắt buộc phải có một hay nhiều cái ĐTTM để có thể vào cái SC này mà thực hiện các hành vi từ nhỏ nhất đến to nhất như đặt món ăn, tới thuê nhà, nộp thuế, hẹn hò, xin mở quán hay xin cho con nghỉ học nửa buổi… Các không gian sống thông minh từ nhỏ đến lớn sẽ là: Căn phòng (bếp, tắm, sinh hoạt, ngủ, kho) thông minh. Đó là ngôi nhà thông minh. Cộng đồng thông minh sẽ gồm tổ dân phố thông minh, phường thông minh, chợ vỉa hè thông minh, siêu thị thông minh, công viên thông minh, phố đi bộ thông minh, quận thông minh và cuối cùng là toàn thành phố thông minh. Căn nhà của bạn sẽ lắp đặt hàng chục sensor - máy cảm biến theo dõi, ghi hình và truyền thông tin về mọi thứ của bạn. Khu phố văn hóa sẽ có hàng trăm, phường hàng nghìn, quận hàng vạn và thành phố hàng triệu triệu các sensor, camera như thế theo dõi 24/24 và truyền thông tin tức thì về các trung tâm. Chính quyền thông minh sẽ áp dụng smart governance, smart administration. Các giao dịch công và dịch vụ công sẽ qua smart phone tất. Quan cũng như dân không cần đi lại lung tung gây ùn tắc và việc xây dựng một trung tâm hành chính hoành tráng sẽ bằng thừa và đang được xem xét lại. Quan với dân cũng không cần tiếp xúc trực tiếp dễ nảy sinh hối lộ, tham nhũng, tư tình hay tư thông nữa. Kinh tế thông minh sẽ bao gồm việc sử dụng điện năng, cấp và tiêu nước, xử lý rác thải, chứng khoán và xuất nhập khẩu… chống ngập, chống quá tải và nạn bảo kê bệnh viện… nạn học thêm ở các trường, nạn hút thuốc lá nơi công cộng… phương án phòng chữa cháy ở các quán karaoke, quản lý HIV hay nạn phá trại trốn về nhà… Tất cả sẽ được điều hành, điều chỉnh, điều tiết, điều động, điều tra… một cách thông minh.
Xin đừng trách tôi dùng chen tiếng Anh bồi làm mất sự trong sáng tiếng Việt ở bài này vì các thuật ngữ tiếng Anh nhập khẩu là bắt buộc phải dùng trong dự án và trong các SC hiện thực sau này. Là công dân thông minh của SC bạn sẽ phải dùng tiếng Anh (bồi cũng được). Bạn có tưởng tượng ra tương lai rất gần (vài năm nữa thôi) của bạn và thành phố chúng ta không. Bạn có thích được theo dõi mọi thứ và bị theo dõi 24/24 không? Bạn sẽ làm gì nếu khi giao dịch bạn không cần bắt tay, cười hay cáu gắt với bất kỳ ai nữa? Bạn sẽ thành kẻ thông minh hay một con robot béo phì chỉ ngồi vuốt, nhấp smart phone. Nếu con bạn quá nhỏ và mẹ bạn vì quá già, bệnh không có smart phone, không biết dùng nó thì họ sẽ ra sao và bạn sẽ làm thế nào để trợ giúp họ? Tham gia “điều hành” mọi thứ trong cái SC - Thành phố thông minh kia bạn sẽ tự do hơn, quyền lực hơn, có cuộc sống chất lượng hơn… hay sẽ mất tự do hơn, lười biếng hơn, bất lực, kém sáng tạo hơn? Thành phố sẽ là ông chủ hay con tin của ICT và IoT? Tỉ lệ ý kiến thăm dò là 50 - 50. Có điều tất cả đều chắc chắn là dự án SC của thành phố chúng ta - giống như nhiều dự án khủng trước đó - cũng sẽ rất sớm được thông qua và giải ngân.
