Tàu điện ngầm là phương thức di chuyển chủ yếu của người dân Thủ đô Seoul, Hàn Quốc và được miễn phí cho người từ 65 tuổi trở lên. Vì thế một số công ty chuyển phát nhanh đã tận dụng bằng cách thuê những người lao động lớn tuổi giao hàng thông qua mạng lưới tàu điện ngầm thành phố để tiết kiệm chi phí.
Ông Cho Sung-whoi, 71 tuổi, một cựu kỹ sư nhà máy đã nghỉ hưu, ngày ngày cần mẫn đi giao hàng bằng tàu điện. Ông tuân theo lộ trình được vạch sẵn trên ứng dụng điện thoại di động để đến được địa chỉ người nhận. Sau khi giao thành công, ông quay trở lại văn phòng để thực hiện một đơn hàng khác. Công việc mang lại cho ông Cho nguồn thu nhập khoảng 40.000 won (tương đương 748.000 đồng) một ngày nếu làm toàn thời gian và khoảng từ 20.000 đến 30.000 won (tương đương 370.000 đến 560.000 đồng) một ngày nếu chỉ làm bán thời gian.
“Tôi có thể xin phép và ra về bất cứ khi nào tôi muốn. Ưu điểm lớn nhất của công việc này là tự do” - ông Cho Sung-whoi chia sẻ. Ông chỉ là một trong số hơn một chục nhân viên chuyển phát nhanh cao tuổi tại công ty chuyển phát nhanh nơi ông làm việc.
Tái gia nhập lực lượng lao động ở độ tuổi xế chiều
Hầu hết người lao động tại Hàn Quốc nghỉ hưu ở độ tuổi 60 và thường phải chấp nhận làm những công việc tay nghề thấp nếu muốn tái gia nhập lực lượng lao động. Theo thống kê mới nhất ở nước này, cứ 4 người từ 70 tuổi trở lên thì có 1 người tiếp tục làm việc kiếm tiền. Hơn 40% trong số này làm công việc có tay nghề thấp.
Nhiều người cao tuổi phải làm thêm, một phần do lương hưu thấp không đủ trang trải cuộc sống. Ông Cho Sung-whoi là một ví dụ với khoản tiền lương hưu mỗi tháng chưa tới 150.000 won (tương đương khoảng 2.800.000 đồng). Mặt khác, công việc cũng giúp họ tìm thấy niềm vui và sử dụng thời gian hữu ích hơn. Theo ông Cho, theo đuổi sở thích, chẳng hạn như đi du lịch dường như có phần vô nghĩa. Công việc ở công ty chuyển phát nhanh giúp ông tăng cường sức khỏe, lại có thể kiếm thêm thu nhập.
Người từ 65 tuổi trở lên chiếm khoảng 19% trong tổng dân số gần 52 triệu người ở Hàn Quốc. Đến năm 2050, tỉ lệ này có thể lên tới 44% do dân số già đi nhanh chóng và tỉ lệ sinh thấp lịch sử. Khi tuổi thọ ngày càng tăng lên, có lo ngại cho rằng cuộc sống của người già sau khi nghỉ hưu sẽ kéo dài trong chuỗi ngày buồn tẻ và không thu nhập.
Tuy nhiên, thế hệ người cao tuổi hiện nay ở Hàn Quốc đang thay đổi tư duy và khá cởi mở.
Bà Kim Nan-hyang, 69 tuổi, một phụ nữ gần như cả cuộc đời gắn bó với nội trợ, hiện cũng đang tìm kiếm việc làm. “Sau khi nuôi con trưởng thành rồi lại chăm cháu, tôi thấy cuộc sống của mình bị chôn vùi” - bà Kim cho hay.
Mong muốn được hòa nhập với xã hội, khám phá năng lực bản thân và tích lũy kinh nghiệm, dù đã ở tuổi xế chiều, bà Kim vẫn tìm đến trung tâm hỗ trợ việc làm dành cho người cao tuổi Seoul - do chính quyền thành phố thành lập. Trung tâm đã giới thiệu cho bà nhiều cơ hội việc làm khác nhau.
“Tôi thích làm hướng dẫn viên ở những nơi như bảo tàng, nhưng tôi không có kinh nghiệm về việc này. Nếu vừa có thể làm việc phục vụ cộng đồng, vừa mang lại thu nhập thì thật là tốt” - người phụ nữ 69 tuổi nói, đồng thời chia sẻ bà cũng đang nghĩ đến việc thử bắt đầu kinh doanh.
Hỗ trợ công việc cho người cao tuổi
Ngày càng có nhiều trung tâm việc làm hỗ trợ tìm kiếm các công ty có nhu cầu thuê tuyển người cao tuổi và cung cấp đào tạo cho những người muốn chuyển đổi công việc.
Các chuyên gia tư vấn cho biết, nhiều người cao tuổi khi tìm việc muốn chắc chắn rằng họ vẫn có thể đóng góp cho xã hội. “Họ thường bắt đầu bằng những câu hỏi kiểu như: “Tôi có thể làm việc được không?” và “Có nơi nào thuê người cao tuổi không?”. Nhiều người trong số họ thiếu thông tin về cơ hội việc làm. Họ thường cảm thấy không chắc chắn về loại hình công việc họ có thể làm và những kỹ năng cần có” - bà Park Joo-im, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ việc làm người cao tuổi Seoul nói.
Mặc dù mỗi quận trong thành phố đều cung cấp dịch vụ tư vấn việc làm, nhưng những trung tâm này có xu hướng thu hút những người trẻ tuổi hơn, khiến người cao tuổi dường như ít có cơ hội.
Hàn Quốc là nước có tỉ lệ người già ở mức nghèo khá cao. Bốn trong 10 người cao tuổi Hàn Quốc sống dưới mức nghèo khổ.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, tình hình sẽ được cải thiện nhờ vào việc dần mở rộng phạm vi bảo hiểm lương hưu và tập trung tạo việc làm cho người cao tuổi bằng ngân sách chính phủ.
Giáo sư phúc lợi xã hội - Jung Jae Hoon tại Đại học Phụ nữ Seoul cho biết: “Thay vì chỉ cung cấp việc làm trong khu vực công như một hình thức phúc lợi xã hội, điều này có thể khiến việc sử dụng ngân sách không hiệu quả. Các chính sách trong tương lai nên tập trung vào tạo việc làm theo định hướng thị trường, bao gồm hỗ trợ khởi nghiệp hoặc khuyến khích việc tự kinh doanh. Ngoài ra, sự linh hoạt về tuổi nghỉ hưu có thể là cần thiết”.
Giáo sư đề nghị giải pháp đẩy mạnh việc giáo dục suốt đời, đặc biệt là đào tạo nghề phù hợp cho người lao động lớn tuổi.
