Người đã đóng góp câu chuyện phong phú của chất liệu màu bột cho hội họa nước nhà. Ông học khoa dự bị của Trường Mỹ thuật Đông Dương từ 1934 đến 1938. Năm 1939 ông đã có triển lãm đầu tiên của mình tại phố Lò Sũ, một con phố cổ giữa lòng Hà Nội, con phố mà ông được sinh ra và lớn lên.
Hành trình hội họa của Văn Giáo là rành mạch và nhất quán. Ông chỉ vẽ bột màu, dù là trực họa hay dựng trong xưởng, dù nhỏ hay lớn, với một tình cảm bộc trực, bỏ qua những kỹ xảo. Vì thế ông giữ mãi được chất hồn nhiên trong tác phẩm. Khởi đầu hội họa của ông là phong cảnh trực họa, với bút pháp vững vàng ngả sang khuynh hướng ấn tượng, với kỹ thuật sử dụng bột màu đến mức điêu luyện, mô tả hiệu ứng của ánh sáng chuyển động mềm mại trong không gian tĩnh lặng. Có lẽ đây là giai đoạn lãng mạn nhất của ông. Những tác phẩm tiêu biểu của ông ghi dấu ấn trong hội họa VN cũng ở thời kỳ này, như những bức phong cảnh “Đền Voi Phục”, “Văn Miếu”, “Hàng cây chùa Láng”… Vốn bản chất ưa tự do ông tham gia kháng chiến, vào đoàn quân Nam tiến ngay từ đầu 1946. Và cũng từ ngày đó, hội họa ông mở sang một trang khác. Vào hiện thực và đầy nhiệt huyết, theo dọc cuộc kháng chiến chống Pháp. Những con người, sự kiện cụ thể của Liên khu 5 kháng chiến đã vào tác phẩm của ông rất sống động. Những ngày hòa bình rồi những năm tháng chống Mỹ cũng vậy. Nhưng đáng kể nhất là phần tranh ông vẽ Chủ tịch Hồ Chí Minh, hình như ông là người vẽ cụ Hồ nhiều nhất, và cũng bình dị nhất, đúng như cuộc đời của ông cụ. Tất nhiên, hình ảnh Bác Hồ trong nghệ thuật là vô cùng phong phú. Nhưng tìm được chỗ đứng riêng như Văn Giáo thì quả là hiếm hoi. Có lẽ vì ông vẽ bằng lòng thành. Tấm lòng của ông, sự nhiệt tình của ông đứng trên những chuẩn mực có thể đo được của nghề nghiệp. Trong cuốn sách in rất trang trọng về tác phẩm và cuộc đời ông do gia đình ông thực hiện nhân dịp kỷ niệm này, nhà nghiên cứu Mỹ thuật Nguyễn Thị Hải Yến đã viết: “Cùng dân tộc trải qua hai cuộc kháng chiến vĩ đại, Văn Giáo đã cầm bút vẽ ghi lại những khoảnh khắc lịch sử của đất nước bằng cả trái tim say đắm và lòng đam mê nghệ thuật cháy bỏng. Vì thế, toàn bộ sáng tác của ông là một dòng chảy biến thiên theo lịch sử không ngừng nghỉ. Mỗi tác phẩm là một lời kể chuyện tâm tình về quê hương, đất nước, là những khắc họa các dấu mốc lịch sử trong cuộc chiến đấu khốc liệt giành độc lập của dân tộc Việt Nam, là chân dung những con người bình dị cho tới lãnh tụ Hồ Chí Minh. Bằng phương pháp trực họa giàu cảm xúc và lòng đam mê không mệt mỏi, họa sĩ đi khắp nơi để ghi lại những thời khắc lịch sử. Văn Giáo đã cống hiến bền bỉ cả cuộc đời và để lại những tác phẩm hội họa cho nền Mỹ thuật VN.
_hiax.jpeg) |
| Đèo Mã Phục - Cao Bằng (1964). Bột màu 52 x 65cm. |
Cũng nhân dịp này, một triển lãm những tác phẩm của Văn Giáo đã khai mạc tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, HN) từ ngày 6.10.2016. Những tác phẩm trọn vẹn một tấm lòng.
