Thập niên 80 của thế kỷ trước, sự xuất hiện của các bộ môn Karate, Bình Định gia, Nam Hồng Sơn... trong xã hội đã tạo nên làn sóng người người luyện võ hoặc chí ít thì cũng hay nói tới võ thuật (tất nhiên không thể thiếu sự tác động của những bộ phim võ thuật Hồng Kông được đưa về dưới dạng phim lẻ, phim bộ, xem bằng bang video). Nhất Nam ra mắt cộng đồng tại Nhà thi đấu Hà Sơn Bình và Nhà thiếu nhi thị xã Hà Đông cũ, sau đó nhanh chóng lan tỏa tới nhiều khu vực miền Bắc, cuốn hút thanh thiếu niên bằng các đường quyền rất lạ mắt, uyển chuyển và nhanh nhẹn.
Còn nhớ khi đó các môn sinh Nhất Nam và cộng đồng đều được chưởng môn Ngô Xuân Bính giải thích, đây là môn võ có tên dân gian là “võ hét”, mang nguồn gốc xa xưa của nền võ thuật cung đình Huế, là sự sáng tạo độc đáo của tiền nhân. Vốn người Việt từ ngàn xưa trong quá trình dựng nước, giữ nước đã phải đối diện với muôn vàn áp lực từ bên ngoài, rồi trong quá trình sinh tồn giữa thiên nhiên cũng luôn phải đối diện với các loài ác thú nơi rừng sâu núi thẳm. Qua quá trình nghiên cứu những hành động khi hổ báo sắn mồi, khi rắn hổ mang mổ, rồi các loài chim diều hâu, cắt, đại bàng sà xuống từ trời cao tấn công..., tiền nhân đã sáng tạo ra một đường lối võ thuật bản địa, thiên về luồn lách biến hóa cho phù hợp với thể trạng nhỏ bé của người Việt.
Trong hai thập niên 80, 90, đời sống võ thuật của khu vực cực kỳ sôi động. Rải rác ở các sân vận động, sân trường học, công viên... hầu như nơi nào cũng bắt gặp các lớp võ. Thanh thiếu niên đến với võ để thỏa mãn đam mê, cũng để khám phá ra những điều mới mẻ mà nhà trường hồi đó không truyền đạt. Đặc biệt là những bài học về đối nhân xử thế. Nhưng bên cạnh đó cũng có không ít chuyện bây giờ thì nghe rất buồn cười nhưng hồi đó lại phổ biến, đó là các nhóm kéo nhau đi sang lò võ khác để thách đấu, đa phần đi xe đạp, lúc đến hùng hổ, lúc ra về thường bầm dập te tua hoặc cũng có khi đắc thắng khải hoàn. Lứa 7X, 8X còn nhớ nhiều cuộc tỉ thí lẫy lừng của các môn phái, thậm chí giữa các võ sư thành danh, không hiếm cuộc va chạm dẫn tới sứt mẻ, đổ máu.
Trở lại chuyện của phái Nhất Nam, trong những năm ấy các thế hệ học trò đầu tiên của chưởng môn Ngô Xuân Bính đã tổ chức chiêu sinh và dạy học trò ở các địa phương xa chứ không chỉ giới hạn ở Hà Nội. Cũng có thể gọi đó là thế hệ vàng của Nhất Nam với các tên tuổi như võ sư Đào Hoàng Long, Đào Trung Hiếu về dậy ở Yên Bái, võ sư Ngô Mạnh Hùng dạy ở Hải Dương. Các lò võ Nhất Nam về sau còn hiện diện tại Quảng Ninh, Thái Bình, Hưng Yên... và đứng khá vững trong cộng đồng võ cổ truyền.
Nhưng mọi sự bỗng khác đi nhanh chóng, từ những năm 2000 trở đi, Nhất Nam gần như không được mấy người quan tâm dù đâu đó vẫn có các lớp tổ chức chiêu sinh. Nguyên nhân căn bản là chưởng môn Ngô Xuân Bính sang Nga năm 1990, để lại việc duy trì môn phái cho các đệ tử cũng luôn phải đối diện với chuyện mưu sinh. Đất nước thay đổi nhanh chóng, từ cách làm ăn trong một thế giới phẳng cho tới cách tư duy trong đối nhân xử thế khiến giới trẻ không mấy quan tâm tới võ cổ truyền như xưa. Đặc biệt là với thể thao. Nói tới võ thuật, sau này lứa trẻ say mê Muay Thái, MMA, Boxing, Kickboxing, đó là những môn được trình chiếu ra rả trên TV và xuất hiện nhan nhản trên facebook với lối đánh thực chiến, ra đòn nhanh, tàn khốc. Các đường quyền bay lượn theo kiểu phim kiếm hiệp không còn thu hút được người trẻ, dù phim ảnh thì xem vẫn thích. Cũng thêm tác động của phim, nhất là dòng phim cổ trang của Trung Quốc sản xuất nên người ta nói nhiều tới Vĩnh Xuân, Thái Cực quyền, Thiếu Lâm... Nhất Nam đang ở vị trí đỉnh cao bỗng tuột dốc thành một hoài niệm hơn là trào lưu.
Mọi sự chỉ khác đi sau năm 2008, khi chưởng môn Ngô Xuân Bính trở về để chuẩn bị cho Đại lễ 1.000 năm Thăng Long. Với việc ra mắt lại môn phái ở Công viên Thống Nhất, Nhất Nam lại quy tụ thế hệ võ sư, võ sinh ngày xưa, cùng nhau phân chia công việc, tổ chức lại các lớp để thổi tình yêu võ cổ cho thế hệ đàn em. Cho đến đầu năm 2021, Nhất Nam đã xuất hiện ở Hà Nội, Hải Dương, Yên Bái, Vĩnh Phúc và tất nhiên không thể vắng mặt tại Thanh Hóa, nơi khai sinh ra môn phái. Các môn sinh lại được thế hệ đi trước truyền lại những bài học về Tâm - Thân hợp nhất, ý nghĩa của Xảo - Đoản và quán triệt nguyên tắc chỉ ra đòn khi bị người khác tấn công trước.
Nói về ý nghĩa của logo môn phái, võ sư Lương Duy, một trong các thế hệ đệ tử đầu tiên của chưởng môn cho biết, trong logo có hình tượng Rắn - Gà. Rắn tượng trưng cho mưu mô, xảo trá, Gà tượng trưng cho bình minh, ánh sáng, sự chính trực. Trong logo, Gà mang tư thế đứng đạp chân lên Rắn, điều này có ý nghĩa rất lớn trong khả năng điều chỉnh hành vi của những ai đã một lần khoác võ phục mang hai màu đỏ - đen của môn phái Nhất Nam. Không ai có thể biết trước tương lai, nhưng hy vọng với những đường quyền uyển chuyển và phương pháp dạy làm người chính trực, hy vọng Nhất Nam trong thời gian tới sẽ có chỗ đứng vững chắc trong làng võ Việt.
