Chôn lấp đã lỗi thời
Ông Nguyễn Toàn Thắng - GĐ Sở TNMT TP HCM - cho biết: “Mỗi ngày TPHCM phát sinh 8.700 tấn rác sinh hoạt. Số lượng rác này được xử lý chủ yếu bằng công nghệ chôn lấp (76%), tái chế nhưạ - compost (14,7%) và chỉ có 9,3% là đốt không phát điện.
Vì vậy, vấn đề bức bách hiện nay đối với TPHCM là phải thay đổi công nghệ xử lý rác càng sớm, càng tốt”. Tốc độ phát sinh chất thải rắn sinh hoạt của người dân TPHCM hiện nay là 1kg/người/ngày, dự báo đến năm 2025 là 1,3kg/người/ngày. Trong lúc đó, dân số TP tăng cơ học đã xấp xỉ 13 triệu người vào năm 2017...
Chính sự gia tăng không ngừng về số lượng rác thải trên đã đặt TPHCM tới ngưỡng... quá tải rác, nếu không thay đổi công nghệ xử lý rác. Không chỉ chất thải rắn sinh hoạt quá tải; với chất thải rắn công nghiệp cũng là một thách thức, khi 2.000 nhà máy và khoảng 10.000 cơ sở sản xuất cho ra khối lượng loại chất thải này cũng không nhỏ (khoảng 1.500 - 2.000 tấn/ngày, trong đó, số lượng chất thải nguy hại khoảng 350-400 tấn/ngày).
Ngoài ra, là chất thải rắn y tế nguy hại được thải ra từ hơn 6.000 cơ sở y tế công lập và tư nhân, với khoảng 22 tấn/ngày.v.v... Trong khi đó, theo PGS-TS Phùng Chí Sỹ (Trung tâm công nghệ môi trường ): “Giải pháp chôn lấp rác mang tính lịch sử, nhưng theo thời gian đã không còn phù hợp, do bộc lộ những hạn chế, lãng phí tài nguyên đất, “tài nguyên” rác, ảnh hưởng đến môi trường nước mặt, nước ngầm, đất và không khí...”.
Công nghệ đốt - phát điện - lựa chọn thông minh
PGS.TS Phùng Chí Sỹ khẳng định: “Hiện nay, công nghệ đốt chất thải đã được các nước áp dụng ngày càng rộng rãi. Đây sẽ là một sự lựa chọn thông minh cho TPHCM. Bởi, công nghệ đốt - phát điện có những ưu điểm nổi bật, giảm được 90-95% thể tích và khối lượng chất thải, có thể tận dụng nhiệt, tiết kiệm được diện tích so với biện pháp chôn lấp, giảm thiểu ô nhiễm nước, mùi hôi, giảm phát thải khí nhà kính .v.v...”.
Ông Sỹ cho biết: Có nhiều giải pháp thu hồi năng lượng từ rác thải để phát điện đã và đang được áp dụng ở nhiều nước như: Thu hồi khí metan tại bãi chôn lấp. Ủ kỵ khí rác thải để sản xuất biogas cung cấp cho nồi hơi, máy phát điện. Đốt rác thải sinh hoạt, công nghiệp, chất thải nguy hại, chất thải y tế để tận dụng nhiệt.v.v...
Gần đây, TPHCM đã cho phép dự án Nhà máy điện rác Gò Cát (Công trình hợp tác giữa Công ty TNHH Thuỷ lực - Máy (HMC) và Công ty TNHH MTV Môi trường - Đô thị TPHCM) thực hiện thí điểm đốt rác thành điện năng. Dự án đã đạt được các kết quả khả quan và thể hiện công nghệ đốt - phát điện là giải pháp khả thi nhất để xử lý rác thải ở TPHCM.
Ưu đãi “khủng”
Ngay tại hội nghị này, ông Nguyễn Toàn Thắng đã công bố một loạt chính sách ưu đãi “khủng” của TPHCM cho các nhà đầu tư nào vào công nghệ đốt - phát điện từ rác. Theo ông Thắng, mục tiêu của TPHCM từ nay đến năm 2020, tỷ lệ lượng chất thải rắn sinh hoạt được xử lý bằng công nghệ chôn lấp phải giảm xuống còn 50%. Đến năm 2025, con số trên là 20%.
Vì vậy, TPHCM phải triển khai các giải pháp đồng bộ về duy tu, bảo dưỡng bãi chôn lấp chất thải sau khi ngưng tiếp nhận. Khuyến khích xã hội hóa việc tái chế và sản xuất điện năng từ các bãi chất thải đã được chôn lấp trong các năm qua và ưu tiên các giải pháp tái sử dụng bãi chôn lấp đã đóng bãi để phục vụ cộng đồng.
Kể từ hôm nay, TPHCM kêu gọi các nhà đầu tư vào lĩnh vực này. Trong đó, có việc TPHCM sẽ công bố hàng loạt chính sách ưu đãi “khủng” cho các nhà đầu tư vào lĩnh vực xử lý rác, với công nghệ mới. Trong đó, TP sẽ miễn giảm 11 năm tiền thuê đất hoặc giảm 70% tiền thuê đất phải nộp...
Ngoài ra, TPHCM sẽ ưu tiên hỗ trợ giá mua/bán điện được sản xuất từ rác. Đối với các dự án phát điện đốt chất thải rắn trực tiếp là 2.114 đồng/kWh. Đối với các dự án phát điện đốt khí thu hồi từ bãi chôn lấp chất thải rắn là 1.532 đồng/kWh... Bên cạnh đó, TP sẽ hỗ trợ toàn bộ lãi vay cho các dự án xã hội hoá thuộc lĩnh vực xử lý rác... Kèm theo là miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hoá nhập khẩu để tạo tài sản cố định cho dự án. Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.v.v...
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Thiện Nhân - Bí thư Thành uỷ TPHCM - nói: “TPHCM hiện đang bàn về xây dựng một TP thông minh. Vì vậy, TP phải chọn một giải pháp xử lý rác thật sự... thông minh. Làm sao đến năm 2025, hơn 80% số lượng rác tại TPHCM phải được xử lý bằng công nghệ đốt - phát điện, không chôn lấp nữa.
Trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, thì nhà nước trả phí dịch vụ, nhưng nhà nước tạo điều kiện xã hội hoá cho mọi thành phần kinh tế, trong nước, ngoài nước đầu tư nhà máy, công nghệ. Làm sao nhà đầu tư mang về các công nghệ tốt nhất, hiệu quả nhất”.
Ông Nguyễn Thành Phong - Chủ tịch UBND TPHCM - bày tỏ: “UBND TP hết sức cảm kích trước sự nhiệt huyết của hơn 40 nhà đầu tư mong muốn được tham gia đầu tư vào việc xử lý rác trên địa bàn TP. Chính quyền TP sẽ cam kết công khai mọi thủ tục, quy trình lựa chọn nhà đầu tư, đấu thầu dự án... Trong năm 2018, mọi bước thực hiện sẽ được triển khai”.
Trong khi đó, ông Đặng Huy Đông - đại diện Bộ Kế hoạch - Đầu tư - phát biểu: “Việc UBND TPHCM tổ chức hội nghị kêu gọi đầu tư vào xử lý rác một cách công khai, minh bạch như thế này, là điều rất tốt, hiếm địa phương nào làm được. Như vậy, tránh được chuyện doanh nghiệp đi đêm trong đấu thầu, cầm được giấy phép đầu tư trong tay rồi để đó...
Càng công khai, càng minh bạch, sẽ tốt cho công tác đấu thầu, tìm được nhà đầu tư tốt nhất, có năng lực tài chính để thực hiện việc xử lý rác - đang là yêu cầu bức bách của hàng triệu người dân TPHCM”.
