Nơi duy nhất tại TPHCM vẫn còn duy trì nghề làm chổi đót hơn 6 thập kỉ

Theo chỉ dẫn của những người dân trên đường Phạm Phú Thứ, không khó để chúng tôi tìm ra khu xóm nhỏ - nơi an cư của nhiều hộ gia đình vẫn còn gắn bó với nghề làm chổi. Ngay đầu con hẻm là những cửa hàng chuyên bán chổi và các vật phẩm gia dụng. Nhưng muốn tận mắt thấy được quy trình làm chổi, chúng tôi phải đi sâu vào bên trong.

Theo lời kể của người dân, nghề bó chổi xuất hiện ở khu vực Bình Tiên vào khoảng đầu thập niên 1960 do những lưu dân từ Quảng Ngãi mang vào. Họ tập trung thành từng nhóm quanh chợ Bình Tiên, đường Phạm Phú Thứ và đường Phạm Văn Chí (Quận 6, TPHCM), cứ thế, “món nghề” này được hình thành và duy trì cho đến hiện tại.

Trước hiên nhà của mỗi gia đình là hình ảnh bận rộn, “luôn tay” của những người thợ làm chổi. Theo quan sát, có khoảng chục hộ với nhiều nhân công đang tất bật các công đoạn để ra chiếc chổi hoàn thiện vào những ngày giáp Tết.

Theo chỉ dẫn của những người dân trên đường Phạm Phú Thứ, không khó để chúng tôi tìm ra khu xóm nhỏ - nơi an cư của nhiều hộ gia đình vẫn còn gắn bó với nghề làm chổi. Trước hiên nhà của mỗi gia đình là hình ảnh bận rộn, luôn tay của những người thợ làm chổi. Theo quan sát, có khoảng chục hộ với nhiều nhân công đang tất bật các công đoạn để ra chiếc chổi hoàn thiện vào những ngày giáp Tết.

Theo lời kể của người dân, nghề bó chổi xuất hiện ở khu vực Bình Tiên vào khoảng đầu thập niên 1960 do những lưu dân từ Quảng Ngãi mang vào. Họ tập trung thành từng nhóm quanh chợ Bình Tiên, đường Phạm Phú Thứ và đường Phạm Văn Chí (quận 6,TPHCM), cứ thế, “món nghề” này được hình thành và duy trì cho đến hiện tại.

Để sản xuất được một cây chổi cần phải trải qua nhiều công đoạn và tốn nhiều công sức. Sau khi nhập nguyên liệu về từ mối lại, người thợ sẽ chọn ra những bông đót chất lượng rồi cột thành từng bó lớn. Nguyên liệu chính làm chổi là cây đót được thu mua vào đầu tháng giêng đến tháng hai Âm lịch ở các tỉnh Tây Nguyên như Kom Tum, Gia Lai.

Sau khi đã chọn được nguyên liệu chất lượng, các bó đót sẽ tiếp tục trải qua khâu chọn lọc. Người thợ sẽ phải lựa ra những cây đót có kích thước giống nhau và gom thành từng bó nhỏ.

Sau đó, khoảng hơn 20 bó nhỏ sẽ được quấn lại với nhau để tạo thành bó lớn, gọi là bó chổi thô. Theo chia sẻ của nhiều người thợ, từ công đoạn đầu tiên cho đến lúc có được bó chổi thô sẽ đều do thợ nữ thực hiện vì đó là công việc khá nhẹ nhàng, không cần phải dùng nhiều sức.

Công đoạn khó hơn và đòi hỏi nhiều sức hơn sẽ được các thợ nam thực hiện vì phải đảm bảo các bó chổi được kết lại với nhau thật chắc chắn. Ông Trương Văn Hải (55 tuổi, thợ làm chổi) cho biết, ông đã làm công việc này đến nay đã được hơn 30 năm, dù nghề đang dần mai một nhưng vì đây là công việc từng giúp ông nuôi được cả gia đình nên ông vẫn gắn bó đến tận bây giờ.

Các bỏ chổi nhỏ sau khi được bện lại với nhau.

Công đoạn cuối cùng là quấn cán chổi. Theo ông Hải, khi các bó chổi nhỏ đã được bện lại với nhau chắc chắn thì lúc quấn cán chổi cũng nhẹ nhàng hơn nhiều.

Để kích thước của chổi đót được đều nhau, người thợ sẽ phải trải qua công đoạn chặt tề.

Ngoài sản xuất chổi đót với kích thước thông thường, một số gia đình còn sản xuất thêm một vài sản phẩm chổi đót “mini” để khách hàng có thể sử dụng quét, lau dọn bàn thờ.

Nghề chổi tuy không mang lại thu nhập dồi dào cho các thợ thủ công tại đây nhưng lại là nguồn sống cho rất nhiều gia đình. Nhiều thợ thủ công trong làng chổi đót vẫn cần mẫn xé đót, níu giữ cái nghề mà cha ông để lại với quyết tâm “còn sức thì còn làm”.

Bà Huỳnh Thị Kim Thảnh (60 tuổi, thợ làm chổi) cho biết, trong con hẻm này chỉ còn rất ít người vẫn gắn bó nghề làm chổi đót. “Nghề này cực nhọc, bụi bẩn, thu nhập không được bao nhiêu nên tôi không khuyến khích các cháu làm. Mà giờ cũng không có bọn trẻ nào theo nghề nữa. Chỉ còn lứa chúng tôi vẫn bám nghề, đến nay cũng phải 30-40 năm rồi“, bà Thảnh nói.