Thế nhưng, những gì mà lực lượng lao động chủ lực của quốc gia nhận lại không tương xứng với công lao của mình. Công nhân không thể tự hào khoác chiếc áo xanh khi màu áo đó không xanh như họ từng mơ ước. Nhiều người rời bỏ quê quán ra đi, tìm đến các tỉnh, thành công nghiệp để mưu tìm sinh kế, trở thành công nhân như một sự đổi đời, nhưng thực tế nghiệt ngã cho họ một câu trả lời khác. Họ phải sống bằng đồng lương chưa đủ sống, họ phải giật gấu vá vai để chia đủ đồng lương nhỏ nhoi cho ba mươi ngày, họ phải ăn những bữa ăn thiếu dinh dưỡng, họ phải ở trong những khu nhà trọ tồi tàn nhất để tiết kiệm chi tiêu.
Đừng nói gì xa, khi xã hội kêu than về thực phẩm bẩn, người có tiền đi mua đồ sạch trong siêu thị để ăn, còn công nhân lấy tiền đâu để lựa chọn thực phẩm sạch cho mình. Và hãy nhìn gần hơn, con cái công nhân không có chỗ trong những nhà trẻ tử tế, chỉ gửi được ở những cơ sở trông trẻ tự phát. Con cái của họ không được như con cái của người khác, vậy thì tương lai của họ sẽ về đâu? Và hãy cùng suy nghĩ thành thật rằng, hàng triệu công nhân đó khó có căn nhà để ở, cho dù chỉ là căn hộ rẻ tiền nhất trên thị trường địa ốc.
Nhìn nhận thẳng thắn như vậy không phải là bi quan, mà là để đặt ra trách nhiệm trong việc chăm lo đời sống vật chất và văn hóa tinh thần cho công nhân lao động. Nhà nước không thể bỏ tiền để tăng lương cho công nhân mà là DN. Tuy nhiên, Nhà nước có công cụ chính sách để giúp DN kinh doanh, và đó cũng là sự gián tiếp hỗ trợ cho người lao động.
Ông Trần Hữu Huỳnh - Chủ tịch Ủy ban Tư vấn chính sách thương mại quốc tế (thuộc VCCI) - đưa ra con số có 60% số DN phải chi trả chi phí không chính thức, trong đó có 11% số DN phải chi hơn 10% doanh thu, 65% số DN cho biết bị nhũng nhiễu. Những phần trăm đó đã rơi vào túi của những cán bộ tha hóa, những ông quan tham ô. Trong một môi trường kinh doanh mà DN phải mất nhiều tiền cho tiêu cực thì còn đâu để trả lương cao cho công nhân. Những trường hợp cố tình bóc lột công nhân tất nhiên sẽ có sự can thiệp của pháp luật. DN không giàu thì công nhân không thể thoát nghèo.
