"Nghiên cứu kỹ lưỡng và đưa chính sách phải khuyến khích đầu tư cho loại hình sản xuất nguồn điện này. Quy định việc tích điện cụ thể để nguồn tự sản, tự tiêu nhưng sử dụng không hết được bán thế nào? Giá bán trên nguyên tắc nào? Nên khuyến khích bán nhưng có điều kiện…".
Đây là một phần ý kiến của Thường trực Chính phủ liên quan đến đề xuất điện mặt trời mái nhà bán giá 0 đồng trong dự thảo Nghị định quy định về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu đang được Bộ Công Thương trình góp ý.
Đây là đề xuất gây nhiều tranh cãi trái chiều cũng như phản đối trong dư luận thời gian qua vì rất nhiều vấn đề, trong đó có cả ý kiến của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khi ông cho rằng: "Phát triển điện mặt trời mái nhà không cần có giấy phép hoạt động điện lực, không cần có quy hoạch điện, cũng không cần giấy phép đất đai, nếu vẫn được mua bán điện thì vô hình trung đã cổ súy hoạt động trục lợi chính sách".
“Chính sách phải khuyến khích đầu tư” như ý kiến của Thường trực Chính phủ là hợp lý. Ý kiến này đang nhận được phản hồi tích cực từ người dân, bởi nó sẽ giải quyết được nhiều vấn đề bất hợp lý trong dự thảo như trước đó, như Lao Động đã nhiều lần chỉ ra.
Trong đó quan trọng nhất là xét về yếu tố làm chính sách, thì giải pháp không bắt người dân, doanh nghiệp phải trả tiền cho số điện dư thừa, cũng như sẽ “thu mua” (nếu có) với giá 0 đồng đang là một chính sách có tính an toàn cho nhà nước và hòa vốn, kiểu không gây thiệt hại hay ấm ức gì nhiều cho doanh nghiệp và người dân.
Nhưng ngược lại, chính sách này sẽ gây ra một sự lãng phí rất lớn tiềm năng phát triển điện mặt trời áp mái (ước tính gần 20.000 MW), trong bối cảnh chúng ta đang thiếu và đang phải đi mua điện từ nước ngoài.
Đáng nói là không chỉ nội dung đề xuất mà ngay cả trong dự thảo Nghị định của Bộ Công Thương cũng có nhiều câu chữ chưa rõ nghĩa, gây hiểu nhầm, tranh cãi.
Vậy nên trong phần ý kiến, ngoài yêu cầu "nghiên cứu kỹ lưỡng và đưa chính sách phải khuyến khích đầu tư”, Văn phòng Chính phủ còn đề nghị làm rõ nội hàm các khái niệm "tự sản, tự tiêu" liên quan đến điện mặt trời áp mái.
Hay nói như TS Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách – trên Lao Động là: "Ngay cả khi chúng tôi trao đổi với các chuyên gia về điện lực, họ cũng cảm thấy khó hiểu về các từ ngữ trong dự thảo này".
Ông Việt cho rằng, cách dùng từ "mua 0 đồng" cần phải bỏ, vì gây khó hiểu với các thuật ngữ trong nền kinh tế thị trường. Đúng với kinh tế thị trường, như cách gọi của nhiều nước trên thế giới thì giá mua điện chỉ có thể giá dương, giá âm chứ không có khái niệm mua 0 đồng.
Dự thảo của một Nghị định liên quan đến mua bán điện, nhưng ngay cả các chuyên gia về điện lực vẫn thấy khó hiểu về từ ngữ thì Nghị định này khó mà đi được suôn sẻ vào cuộc sống!
