Những cấu trúc bí ẩn nằm rải rác xung quanh sa mạc ở tây bắc Saudi Arabia khoảng 7.000 tuổi, theo nghiên cứu công bố tuần này trên tạp chí Antiquity. Những cấu trúc này được gọi là mustatil, từ trong tiếng Arab có nghĩa là hình chữ nhật.
Như vậy, những cấu trúc này lâu đời hơn nhiều so với dự kiến và cổ hơn khoảng 2.000 năm so với bãi đá cổ Stonehenge ở Anh hoặc kim tự tháp cổ nhất của Ai Cập.
Nhà khảo cổ học Melissa Kennedy, Đại học Tây Australia ở Perth và tác giả tham gia nghiên cứu, cho biết: “Chúng tôi nghĩ về chúng như một cảnh quan vĩ đại. Chúng ta đang nói về hơn 1.000 mustatil. Những cấu trúc này được tìm thấy trong khu vực hơn 200.000 km2 và tất cả đều có hình dạng rất giống nhau".
Nghiên cứu do Ủy ban Hoàng gia về AlUla của chính phủ Saudi Arabia tài trợ. Ủy ban này được thành lập nhằm bảo tồn di sản của vùng AlUla ở phía tây bắc của vương quốc, nơi nhiều mustatil được phát hiện.
Một số cấu trúc cổ dài hơn 450m nhưng tương đối hẹp và chúng thường được tập hợp với nhau thành cụm. Các cấu trúc thường được xây dựng trên nền đá, thường ở trên các mỏm đá phía trên sa mạc nhưng cũng có thể ở trên núi và ở những khu vực tương đối thấp.
Các nhà nghiên cứu ước tính, một mustatil đã khảo sát được xây dựng bằng cách di chuyển hơn 12.000 tấn đá bazan. Đây là nhiệm vụ vất vả cần có hàng chục người thực hiện trong nhiều tháng.
Các nhà khảo cổ học chưa biết vì sao người cổ đại lại xây dựng nhiều mustatil như vậy. Nhà khảo cổ Kennedy suy đoán rằng một số mustatil có thể chỉ được sử dụng một lần hoặc các cấu trúc mustatil được các nhóm người khác nhau xây dựng và sử dụng.
Manh mối cho mục đích của các cấu trúc đá bí ẩn này là những bức tường chính ở phần đầu của mustatil có một khoang hoặc hốc nhỏ dường như được sử dụng để hiến tế động vật.
Cuộc khai quật năm 2019 một khoang mustatil phát hiện sừng và xương của các loài động vật hoang dã và động vật đã thuần hóa, trong đó có cừu và linh dương, nhưng chủ yếu là gia súc.
Những bộ xương cho phép các nhà nghiên cứu xác định niên đại của nghi lễ vào khoảng 5.000 năm trước Công nguyên, trong thời kỳ cuối thời kỳ đồ đá mới khi khu vực này ẩm ướt và xanh tươi hơn nhiều so với khung cảnh khô cằn ngày nay.
Các bức vẽ trên đá cổ đại cho thấy những đàn gia súc hẳn là không thể thiếu với cuộc sống của người dân thời kỳ đồ đá mới trong khu vực và các mustatil là một phần của sự sùng bái gia súc cổ đại.
Nhà khảo cổ học Melissa Kennedy cho hay, bằng chứng khảo cổ học tìm thấy một giáo phái gia súc ở phía nam Arab khoảng 900 năm sau và những mustatil có thể là biểu hiện ban đầu của niềm tin đó. Ngoài ra, cấu trúc bí ẩn này cũng có thể là một số cột mốc được xây dựng để thiết lập các yêu sách lãnh thổ trên các bãi cỏ có giá trị cho các đàn gia súc.
