Thông báo của Ngoại trưởng Mike Pompeo ngày 18.11 cho biết, Mỹ ủng hộ quyền của Israel trong việc xây dựng các khu định cư người Do Thái ở khu vực Bờ Tây mà Isarel chiếm đóng năm 1967, đồng thời bác bỏ quan điểm pháp lý của Bộ Ngoại giao Mỹ năm 1978 rằng các khu định cư không phù hợp với luật pháp quốc tế. “Sau khi nghiên cứu các khía cạnh của cuộc tranh luận, chính quyền Tổng thống Donald Trump nhất trí rằng việc xây dựng các khu định cư của Israel ở Bờ Tây về bản chất không phải là không phù hợp với luật pháp quốc tế” - Reuters dẫn lời ông Pompeo phát biểu với báo giới.
Ông Pompeo cho biết, động thái nói trên không nhằm làm ảnh hưởng đến tình trạng cuối cùng của Bờ Tây - nơi người Palestine hy vọng sẽ trở thành một phần của nhà nước Palestine. “Điều này để Israel và Palestine đàm phán” - ông Pompeo nói, bổ sung rằng quyết định của Mỹ “không tạo ra bất kỳ trở ngại pháp lý nào đối với một giải pháp được đàm phán”.
Thông báo của Ngoại trưởng Mike Pompeo cùng lúc nhận được sự tán dương của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người nói rằng “đây là hành động sửa chữa sai lầm lịch sử”, nhưng vấp phải sự chỉ trích của nhà đàm phán hàng đầu Palestine Saeb Erekat, người nói rằng “Washington đang coi thường luật pháp quốc tế”.
Theo một số nghị quyết của Liên Hợp Quốc và Công ước Geneva thứ 4 năm 1949, các khu định cư Do Thái bị coi là bất hợp pháp vì vi phạm về việc cấm nước chiếm đóng được đưa dân cư của mình tới khu vực chiếm đóng. “Mỹ không đủ tư cách cũng như không có quyền phủ nhận các nghị quyết hợp pháp của quốc tế và không có quyền công nhận tính hợp pháp của khu định cư Do Thái” - phát ngôn viên của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas - ông Nabil Abu Rudeineh nói.
Động thái của Mỹ không chỉ vấp phải chỉ trích từ phía Palestine, mà còn của cộng đồng quốc tế, cho rằng hành động của Mỹ khiến việc giải quyết mâu thuẫn kéo dài 70 năm qua giữa Israel - Palestine càng trở nên khó khăn hơn. Ngoại trưởng Jordan Ayman Safadi nói, sự thay đổi chính sách sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho triển vọng hồi sinh các cuộc đàm phán hoà bình, đồng thời gọi các khu định cư là “vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế”. Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại, bà Federica Mogherini nhấn mạnh, khu định cư Do Thái làm xói mòn triển vọng giải pháp 2 nhà nước cũng như triển vọng cho một nền hoà bình lâu dài.
Chỉ trích thẳng thắn tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ, ông Hagit Ofran - nhóm Peace Now phản đối các khu định cư Israel nói: “Ông ấy có thể tuyên bố đêm là ngày, nhưng điều đó sẽ không thay đổi được sự thật là các khu định cư của Israel không chỉ phi pháp theo luật quốc tế, mà còn là một trở ngại khổng lồ đối với hoà bình và ổn định trong khu vực của chúng ta”.
