Mục tiêu 30% nữ lãnh đạo
Trong bài phát biểu tại Hàn Quốc (ngày 5.9) về vấn đề phụ nữ và phát triển kinh tế, Giám đốc quản lý Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Christine Lagarde đã trích dẫn Malaysia như ví dụ thành công về việc tăng gấp đôi tỉ lệ lãnh đạo nữ trong ban điều hành các công ty lớn nhất của quốc gia Đông Nam Á này.
Thực tế, nhằm nâng cao vai trò của nữ giới trong nền kinh tế, Malaysia sẽ công bố tên các công ty không có thành viên nữ trong hội đồng quản trị và những công ty này có nguy cơ không được ký hợp đồng trong các dự án của chính phủ.
Trong nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới về việc làm, Thủ tướng Malaysia Najib Razak đặt mục tiêu tới năm 2020 tất cả các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán nước này phải có ít nhất 30% phụ nữ nắm giữ các công việc quản lý.
Theo cuộc khảo sát do Hãng kiểm toán Deloitte thực hiện, nữ giới chỉ chiếm 14% trong ban lãnh đạo các công ty tại Malaysia. 17/100 công ty hàng đầu của Malaysia thậm chí không có nữ lãnh đạo.
Mặc dù con số 14% là thấp nhưng vẫn thuộc hàng khá ở Châu Á, nếu so sánh với tỉ lệ ở các nước phát triển trong khu vực như Nhật Bản và Hàn Quốc. Tại hai nước này, tỉ lệ phụ nữ có tên trong ban lãnh đạo lần lượt chỉ là 4% và 2,5%.
Lịch sử lên tiếng
Nữ sinh viên hiện chiếm 2/3 trong các trường đại học công của Malaysia. Từ 2013 đến 2016, sự tham gia lao động của phụ nữ đã vượt quá 50%, sau khi dao động ở mức 45-48% trong thập niên1980. Điều này phần lớn được thúc đẩy bởi số lượng ngày càng tăng của phụ nữ có trình độ đại học và trên đại học, những người có nhiều khả năng thích nghi và phát triển trong lực lượng lao động.
Tuy nhiên, khi Malaysia đẩy mạnh phân cấp về kinh tế và chính trị, đại diện giới sẽ trở nên thiên lệchhơn. Phụ nữ đại diện cho 1/3 quản lý cấp cao của các công ty niêm yết công khai, nhưng chỉ có 1/10 thành viên hội đồng quản trị.
Điều này là không đạt yêu cầu, đừng nói tới mục tiêu mà Thủ tướng Najib Razak đề ra. Từ năm 2011, khi ông Najib tuyên bố mục tiêu là phụ nữ sẽ chiếm 30% vị trí ra quyết định của công ty vào năm 2016, chính quyền của ông đã quan tâm đến giới tính của ban lãnh đạo cấp cao, đặc biệt là thành viên hội đồng quản trị.
Malaysia đã bỏ lỡ mục tiêu năm 2016, khiến ông Najib phải gia hạn đến năm 2020. Trong bài phát biểu của ông vào cuối tháng 7 tại Hội nghị đầu tư Malaysia, ông đã đe dọa sẽ công khai và bêu xấu các công ty không có nữ lãnh đạo vào năm 2018.
Các vị trí mà chính phủ Malaysia muốn các nữ lãnh đạo có thể nắm giữ là thực hiện quyền lãnh đạo, ra quyết định và giám sát tổ chức - chứ không phải chuyển nhượng tài sản hoặc cơ hội đầu tư.
Điều này xuất phát từ thực tế lịch sử là phụ nữ sẽ không khuyến khích áp lực chính trị để bảo đảm các đặc quyền đặc biệt vĩnh viễn; người nắm quyền lực có thể thực hiện vai trò của họ một cách có trách nhiệm và chủ động.
Nhưng mặt khác, Malaysia cũng phải đối mặt với nguy cơ bất mãn đến từ những nam lãnh đạo phải từ bỏ trách nhiệm của mình, đứng trước rủi ro bị kỳ thị vì năng lực trước đánh giá của xã hội.
Ngọn cờ đầu chính phủ
Chương trình nghị sự của Malaysia nhằm thúc đẩy sự đa dạng về giới và sự tịnh tiến đi lên của phụ nữ cần được tạo không gian để xác định tầm quan trọng của chính phủ trong việc dẫn dắt và xem xét các biện pháp can thiệp cần thiết khác.
Quan điểm từ một số học giả Malaysia cho rằng chính phủ cũng cần xem xét ra ngoài vấn đề hạn mức và vị trí trong ban điều hành để đưa ra các vấn đề có tính hệ thống và giải pháp thực hiện, đặc biệt là luật về việc làm công bằng, cấm phân biệt đối xử không công bằng và hướng dẫn các nỗ lực đa dạng hóa về đa dạng, không chỉ về giới mà còn về sắc tộc, tôn giáo và các hình thức nhận dạng khác nhau.
Ví dụ, các công ty Malaysia có thể quảng cáo những việc làm mà phụ nữ được khuyến khích ứng tuyển, tuyên bố ý định đa dạng hóa nguồn nhân lực bằng cách mở rộng số lượng nữ ứng viên thay vì chỉ giới hạn ở hạn ngạch về nữ lao động hay nữ lãnh đạo trong công ty.
Trong nội các của Najib, 3/35 (8,6%) Bộ trưởng là nữ, một trong số đó giữ vị trí Bộ trưởng Bộ Phát triển Phụ nữ, Gia đình và Phát triển cộng đồng, trong khi hai người khác thuộc Văn phòng Thủ tướng. Các vị trí Bộ trưởng quan trọng như vậy đều nằm trong tay của nam giới. Trong số các Thứ trưởng, phụ nữ chiếm 6/34 (17,6%), trong đó có 2 người thuộc Bộ Phụ nữ, Gia đình và Phát triển cộng đồng.
Quốc hội Malaysia có 10% nữ, dưới tỉ lệ trung bình 24% của các nước có thu nhập trung bình cao và các nước láng giềng khu vực, như Philippines (30%) và Indonesia (17%), nhưng vượt Thái Lan (6%).
Việc theo đuổi sự đa dạng về giới của Malaysia thực tế là chưa có tín hiệu rõ ràng và chắc chắn từ cơ quan ra quyết định cao nhất. Nhiều người sẽ hoan nghênh lời kêu gọi thay đổi, nhưng nếu không có dẫn dắt bằng những ví dụ cụ thể thì nỗ lực của Malaysia và Thủ tướng Najib Razak sẽ còn dừng lại ở những mục tiêu đề ra và theo đuổi.
