Thư phàn nàn và đe dọa
Tờ New York Times cho hay, trong bức thư gửi một loạt nước Anh, Đức, Bỉ, Canada, Na Uy... ông Donald Trump yêu cầu các nước này tăng chi tiêu quốc phòng và đe dọa thay đổi hiện diện quân sự Mỹ ở Châu Âu nếu họ không làm vậy. Lời lẽ gay gắt trong thư phù hợp với những chỉ trích nhiều lần của ông Donald Trump rằng các thành viên NATO không hoàn thành cam kết chi 2% GDP để đảm bảo nền quốc phòng của riêng họ như đã thống nhất trong hội nghị thượng đỉnh 2014 ở Wales.
Bức thư gửi cho Thủ tướng Angela Merkel có lời lẽ cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề, mà một quan chức cao cấp của Đức gọi là “không thân thiện”, hối thúc Berlin phải dành nhiều tài nguyên hơn cho việc bảo vệ Châu Âu. “Nếu Đức tiếp tục chi tiêu thấp như vậy cho quốc phòng sẽ làm suy yếu an ninh của liên minh và làm gương xấu cho những đồng minh khác không tuân thủ cam kết chi tiêu, vì họ nhìn vào Đức như một hình mẫu” - bức thư có đoạn. Ông Donald Trump nhấn mạnh “sẽ ngày càng khó khăn để biện minh cho công dân Mỹ vì sao một số nước không san sẻ gánh nặng an ninh tập thể của NATO, trong khi binh lính Mỹ vẫn tiếp tục hy sinh cuộc sống của họ ở nước ngoài hoặc trở về nhà trong tình trạng bị thương nặng”.
NATO phản ứng
Trong bức thư gửi hãng tin AP ngày 3.7, Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Frank Bakke-Jensen tuyên bố, Oslo cam kết thực hiện thỏa thuận của hội nghị thượng đỉnh NATO 2014, và trên thực tế đã chi “vượt xa” mục tiêu của NATO về thiết bị quân sự mới. Cùng ngày, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Ursula von der Leyen cho biết, Berlin cam kết chi 2% GDP cho quốc phòng và đang trên đường thực hiện, đảm bảo trách nhiệm đáng kể trong liên minh.
Thủ tướng Bỉ Charles Michel hạ thấp tầm quan trọng của lá thư ông nhận được, nói rằng đây là “điển hình” của những thứ được gửi đi trước các cuộc họp như thượng đỉnh NATO. “Tôi không quá bị đe dọa bởi những thư kiểu này” - CNN dẫn lời ông Michel nói, và bổ sung rằng Bỉ thực hiện phần việc của mình trong liên minh quân sự. “Chúng tôi tham gia vào nhiều hoạt động quân sự với các đồng minh NATO và chính phủ của chúng tôi quyết định chấm dứt việc giảm chi tiêu quốc phòng một cách có hệ thống” - ông Michel nói.
Từ Canada, Giám đốc truyền thông của Bộ trưởng Quốc phòng Harjit Sajjan cho hay, chính phủ Ottawa cam kết tăng ngân sách quốc phòng lên hơn 70% trong 10 năm tới. “Kế hoạch này đã được thông qua và phục vụ các nhu cầu phòng thủ của Canada, đồng thời duy trì vai trò lâu dài của chúng tôi như một người đóng góp tích cực cho hòa bình và an ninh toàn cầu” - bà Renée Filiatrault nói.
Lo ngại
Hội nghị thượng đỉnh NATO dự kiến tổ chức vào ngày 11-12.7 sẽ là cuộc họp quan trọng đầu tiên kể từ các cuộc đàm phán rạn nứt của nhóm G7 ở Canada tháng trước. Giới chức NATO lo ngại rằng những chia rẽ xuyên Đại Tây Dương về thuế quan, cũng như việc Mỹ rút khỏi các thỏa thuận quốc tế như TPP, thỏa thuận khí hậu Paris, thỏa thuận hạt nhân Iran, và đang chống lại Tổ chức Thương mại thế giới WTO, có thể làm suy yếu sự thống nhất của liên minh. Mặc dù lời phàn nàn của ông Donald Trump về chi tiêu quốc phòng của Châu Âu có thể được biện minh, song giới phê bình lo ngại rằng đây có thể là tiền thân của một hệ thống quốc tế làm cho Mỹ trở thành giàu nhất và mạnh nhất trong lịch sử thế giới.
Phương châm “Nước Mỹ trên hết” của ông Donald Trump làm phức tạp những nỗ lực của các nhà lãnh đạo như Thủ tướng Đức Angela Merkel và Thủ tướng Anh Theresa May để thuyết phục công chúng trong nước về việc tăng chi tiêu quốc phòng đáp ứng yêu cầu của Mỹ. Do đó, Mỹ có thể mất đi sự ủng hộ của những nước này trong những vấn đề quan trọng của thế giới.
Sự nghi ngờ của ông Donald Trump với các định chế phương Tây cũng như quan niệm rằng NATO giống như một câu lạc bộ mà các thành viên Châu Âu nợ hàng tỉ đôla, có thể làm suy yếu chính yêu cầu của ông về tăng chi tiêu quốc phòng. Ngoài ra, một mối lo ngại lớn nữa là ông Donald Trump công khai tuyên bố không bảo vệ những thành viên NATO không đảm bảo mục tiêu chi tiêu có thể phá vỡ khái niệm quốc phòng tập thể - yếu tố trọng tâm của bản sắc NATO.
