CNBC xem xét cách Nga đang siết chặt nguồn cung khí đốt cho Châu Âu và điều này có ý nghĩa như thế nào đối với tương lai.
Cắt giảm nguồn cung
Nga đã giảm đáng kể lượng khí đốt đến Châu Âu kể từ khi các quốc gia phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với Mátxcơva sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina từ ngày 24.2.
Mátxcơva phủ nhận cáo buộc sử dụng khí đốt làm vũ khí, trong khi Châu Âu phàn nàn rằng tập đoàn dầu khí Nga Gazprom không còn là nhà cung cấp đáng tin cậy. Nguồn cung khí đốt từ Nga giảm là một vấn đề đối với EU do các nước này từng phải nhập khẩu khoảng 40% khí đốt từ Mátxcơva
Dữ liệu từ Nord Stream - nhà điều hành đường ống dẫn khí Nord Stream 1 (Dòng chảy phương Bắc) nối Nga với Đức - xác nhận rằng có ít khí đốt chảy về phía Tây hơn.
Riêng tuần trước, lượng khí đốt qua Nord Stream 1 đã giảm từ 40% xuống 20% do Gazprom viện dẫn các vấn đề về bảo trì và chậm trả lại tuabin.
Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cho rằng lời bào chữa kỹ thuật của Gazprom là “trò hề”. Theo Ủy ban Châu Âu, 12 quốc gia thành viên EU đã phải chịu đựng lượng khí đốt giảm và một số quốc gia khác đã bị cắt hoàn toàn.
Các quan chức hàng đầu của EU cáo buộc Nga đang "tống tiền" Châu Âu và "vũ khí hóa" nguồn cung khí đốt. Mátxcơva nhiều lần bác bỏ các cáo buộc, nói rằng Gazprom tuân thủ nghĩa vụ, và việc giảm nguồn cung là do chính EU “tự đóng mọi cánh cửa”.
“Chúng tôi phải sẵn sàng, có thể có sự gián đoạn hoàn toàn trong tương lai gần, và điều đó có nghĩa là chúng tôi cần phải có một kế hoạch sẵn sàng” - Kadri Simson, ủy viên năng lượng của Châu Âu, nói với CNBC tuần trước.
Các nhà lãnh đạo Châu Âu lo ngại về việc Nga ngừng cung cấp hoàn toàn, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều ngành công nghiệp sử dụng khí đốt là nguyên liệu thô trong quá trình sản xuất.
Châu Âu đã có những nỗ lực tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế và các nguồn năng lượng khác nhau. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này là một nhiệm vụ khó khăn không thể thực hiện trong một khoảng thời gian ngắn.
EU đã yêu cầu các quốc gia đảm bảo mục tiêu dự trữ khí đốt tối thiểu là 80% vào tháng 11. Vào tháng 6, mức dự trữ mới hơn 56%.
Giá khí đốt tăng cao
Giá khí đốt đã tăng đáng kể sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina và thậm chí trước khi Nga bắt đầu thắt chặt dòng chảy.
Áp lực giá gia tăng mỗi khi Nga giảm nguồn cung sang Châu Âu do mức độ quan trọng của hàng hóa này đối với một số ngành và do thiếu các lựa chọn thay thế cho nhiên liệu hóa thạch của Nga.
Salomon Fiedler - nhà kinh tế tại Berenberg - lưu ý rằng giá khí đốt ở Châu Âu hiện “đắt hơn cắt cổ” so với mức giá trung bình giai đoạn 2015-2019.
“Trong một năm bình thường, EU có thể sử dụng khoảng 4,3 tỉ MWh khí tự nhiên. Do đó, nếu giá cao hơn 100 euro mỗi MWh trong một năm và EU phải trả những mức giá này thay vì được hưởng lợi từ một số hợp đồng giá cố định dài hạn, chi phí sẽ tăng khoảng 430 tỉ euro (437 tỉ USD) - tương đương với 3% GDP năm 2021 của EU” - ông Fiedler nói.
Giá khí đốt tiêu chuẩn Châu Âu tại Trung tâm TTF Hà Lan tăng 15% lên gần 200 euro/MWh khi các công ty năng lượng đấu thầu các nguồn cung cấp thay thế, làm dấy lên lo ngại rằng người tiêu dùng và các ngành công nghiệp sẽ phải vật lộn để thanh toán hóa đơn năng lượng và sẽ có một cuộc suy thoái vào mùa đông - các nhà phân tích tại công ty tư vấn Eurasia Group cho biết.
Kỳ vọng tăng trưởng tan vỡ
Với nguồn cung giảm và giá cao hơn, cuộc khủng hoảng khí đốt đang làm lung lay triển vọng kinh tế của Châu Âu.
Kết quả tăng trưởng mới nhất cho khu vực đồng euro hôm 29.7 cho thấy GDP ở mức 0,7% trong quý 2 - cao hơn kỳ vọng của thị trường. Nhưng ngày càng có nhiều nhà kinh tế dự báo về một cuộc suy thoái vào năm 2023.
Ủy ban Châu Âu hồi đầu tháng cho biết nền kinh tế Eurozone sẽ tăng trưởng 2,7% trong năm nay và 1,5% trong năm tới. Tuy nhiên, việc ngừng cung cấp khí đốt hoàn toàn từ Nga có thể dẫn đến suy thoái vào cuối năm 2022.
“Giá khí đốt cao hơn làm tăng chi phí của các công ty và thắt chặt ngân sách của người tiêu dùng, khiến họ có ít tiền hơn để chi tiêu cho các hàng hóa và dịch vụ khác. Do đó, chúng tôi dự báo rằng khu vực đồng euro sẽ rơi vào suy thoái vào mùa thu này với mức lạm phát vẫn cao” - ông Fiedler nói.
