Hình ảnh con Hổ trong tranh thờ của người Dao Tây Bắc

Hoàng Nhâm |

Yên Bái - Hình ảnh con Hổ trong tranh thờ của người Dao đã có từ lâu đời và được bảo tồn, lưu truyền đến tận ngày nay.

Tranh thờ Đạo giáo của người Dao có từ lâu đời và khá phong phú, được bảo tồn, lưu truyền bền vững, đồng nhất trong các ngành Dao và các nghi lễ thờ cúng của họ. Trong những tranh thờ đó, có khá nhiều bộ tranh, bức tranh khắc hoạ hình con hổ như bộ “Tứ đại nguyên sư” gồm Đặng nguyên sư làm ra sấm sét; Triệu nguyên sư làm ra mưa; Mã nguyên sư làm ra gió; Khang nguyên sư làm ra mây.

Trong đó, Đặng nguyên sư, Khang nguyên sư cưỡi trên mây và sấm chớp, còn Triệu nguyên sư, Mã nguyên sư cưỡi trên lưng hổ.

Ở bức tranh Công tào thiên phủ cưỡi hổ, Công tào địa phủ cưỡi mây đen… Tuy nhiên, có một bức tranh chứa đựng hình ảnh con hổ được dùng nhiều nhất trong hàng loạt nghi lễ cúng của người Dao, đó là bộ “Tứ trực Công tào”.

Đặng Nguyên Sư, Quan Nguyên Sư (tranh bên trái), Triệu Nguyên Sư, Mã Nguyên Sư (tranh bên phải), tranh thờ dân tộc thiểu số. Ảnh: Sách tranh thờ các dân tộc thiểu số phía Bắc Việt Nam, Nhà xuất bản Lao động Xã hội, 2006.
Đặng Nguyên Sư, Quan Nguyên Sư (tranh bên trái), Triệu Nguyên Sư, Mã Nguyên Sư (tranh bên phải), tranh thờ dân tộc thiểu số. Ảnh: Sách tranh thờ các dân tộc thiểu số phía Bắc Việt Nam, Nhà xuất bản Lao động Xã hội, 2006.

Ý nghĩa của bộ tranh này thể hiện 4 vị thần cai quản vận hành thời gian không ngừng nghỉ của vũ trụ trong mỗi ngày. Cả 4 vị công tào đều vận trang phục, đội mũ cánh chuồn, cưỡi 4 con vật linh: Hổ, rồng, ngựa trắng, phượng, tay cầm cờ hiệu, tay cầm thẻ lệnh truyền báo lên thiên đình công việc cai quản của mỗi vị trong khoảng thời gian nhất định trong ngày như: trực nửa đêm, trực rạng đông, trực giữa ngày và trực lúc hoàng hôn.

Cùng với trông coi thời gian, “Tứ trực Công tào” còn tượng trưng 4 chòm sao lớn ở bốn phương trời: Sao hư ở phương Bắc trực mùa đồng; Sao Mã ở phương Tây trực mùa Thu; Sao Tinh ở phương Nam trực mùa Hè; Sao Phòng ở phương Đông trực mùa Xuân.

Vì có các công tào thay nhau cai quản cả ngày, nên dù con người làm bất cứ việc gì tốt xấu ở đâu thì các vị thần này đều biết và sẽ báo cáo lên thiên đình để giáng hoạ hay phúc nhằm tạo sự công bằng cho hành vi của mỗi người.

Tứ Trực Công Tào, tranh thờ người Dao. Ảnh: Sách Tranh thờ Đạo giáo của Phan Ngọc Khuê, Nhà Xuất bản Mỹ thuật, 2001.
Tứ Trực Công Tào, tranh thờ người Dao. Ảnh: Sách Tranh thờ Đạo giáo của Phan Ngọc Khuê, Nhà Xuất bản Mỹ thuật, 2001.

Từ tính biểu trưng của tranh “Tứ trực Công tào” cho thấy, triết học cổ xưa của người phương đông đã có lý giải rất khoa học về sự vận động không ngừng nghỉ của thời gian, vũ trụ. Sự vận động chuyển tiếp liên tục của 4 vị thần cũng chính là sự chuyển động của đêm, ngày, tháng, năm; xuân, hạ, thu, đông và 4 phương trời: Đông – Tây – Nam – Bắc mang tính vận động bất biến.

Đồng thời ý nghĩa lớn nữa của bức tranh “Tứ trực Công tào”, đó là phản ánh triết lý mang tính thống nhất chặt chẽ của quy luật tồn tại giữa thiên nhiên và con người. Do đó, việc người Dao sử dụng bức tranh này trong rất nhiều nghi lễ như: Cúng đầu năm mới, lễ cấp sắc, lễ cầu mùa… cũng chính là để phổ biến cho cộng đồng nhận thức sâu sắc về sự vận động của vũ trụ.

Từ sự nhận thức này, sẽ tạo được khả năng hoà hợp giữa con người với thiên nhiên cũng như tạo ra năng lực lao động sản xuất, duy trì sự tồn tại của con người. Đặc biệt, những yếu tố tâm linh trong bộ tranh này còn hướng con người luôn phải tự soi xét và thực hiện hành vi của mình một cách tích cực, hướng thiện để cuộc sống cộng đồng luôn tốt đẹp.

Hoàng Nhâm
TIN LIÊN QUAN

Yên Bái: Họp trực tuyến với F0 tìm giải pháp chống dịch COVID-19

Văn Đức |

Yên Bái – Lãnh đạo huyện Văn Yên cùng lực lượng chức năng cùng đối thoại trực tuyến với các F0 nhằm động viên, sẻ chia trong công tác phòng chống dịch

Yên Bái khởi công dự án đường kết nối 3 tỉnh Tây Bắc gần 2.000 tỉ đồng

Văn Đức |

Yên Bái – UBND tỉnh tổ chức khởi công tuyến đường kết nối Sơn La, Lai Châu, Yên Bái với đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai.

Vụ 9 con hổ “ngốn” 20 triệu/ngày: Tập đoàn của đại gia Lê Thanh Thản sẽ nhận nuôi?

QUANG ĐẠI |

Một cán bộ thuộc Tập đoàn Mường Thanh của đại gia Lê Thanh Thản cho biết, doanh nghiệp có thể xem xét tiếp nhận 9 con hổ tang vật nếu được tỉnh Nghệ An chuyển giao với đầy đủ thủ tục.

Danh tính nạn nhân trong cabin xe tải dưới cầu Phong Châu

Tô Công |

Phú Thọ - Cơ quan Công an đã xác định được danh tính nạn nhân được phát hiện trong cabin xe tải gần khu vực cầu Phong Châu bị sập.

Thông báo Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII

. |

Thực hiện Chương trình làm việc toàn khóa, Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII họp từ ngày 18.9 đến ngày 20.9.2024 tại Thủ đô Hà Nội.

CLB Thanh Hóa đánh bại Công an Hà Nội tại vòng 2 V.League

HOÀNG HUÊ - MINH DÂN |

Câu lạc bộ Thanh Hóa giành chiến thắng 1-0 trước đội Công an Hà Nội ở vòng 2, qua đó giành 3 điểm đầu tiên ở LPBank V.League 2024-2025.

Quan hệ với Tổng Công hội Trung Quốc đặc biệt được coi trọng

Kiều Vũ - Hải Nguyễn |

Hà Nội - Ngày 20.9, diễn ra Hội đàm giữa Tổng LĐLĐVN và Tổng Công hội Trung Quốc (ACFTU).

Thông xe cao tốc Nội Bài - Lào Cai sau 8 ngày sạt lở

Đinh Đại |

Sự cố về sạt lở đã khiến nút giao cao tốc Nội Bài – Lào Cai (IC18) không thể hoạt động và mất nhiều ngày để khắc phục.