Đối với mỗi vùng miền sẽ có sự chuẩn bị cho mâm ngũ quả và các món ăn trên mâm cỗ Tất niên khác nhau, tùy theo phong tục. Tuy nhiên, mâm cỗ Tất niên thường sẽ bao gồm những món ăn như: hương hoa, mâm ngũ quả, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, trà, rượu, bánh chưng và mâm cỗ thức ăn (có thể làm đồ chay hoặc mặn).
Mâm cúng Tất niên miền Bắc
Với mâm cơm cúng Tất niên của người miền Bắc thường có 4 bát 4 đĩa được bày trên mâm.
Đĩa cúng của mâm Tất niên bao gồm thịt gà, giò, chả quế, thịt lợn. Ngoài ra, người miền Bắc còn có thêm 1 đĩa xôi gấc với màu đỏ tượng trưng cho một năm mới gặp nhiều may mắn. Các bát trên mâm cúng miền Bắc gồm có bát chân giò hầm măng, bát bóng thả, bát miến dong và bát mọc nấm thả. Cuối cùng là một trong món ăn không thể thiếu trên mâm cúng là bánh chưng ăn kèm là một đĩa hành muối.
Ngoài ra, nhiều gia đình còn biến tấu mâm cúng với nhiều món ăn khác nhau nhưng đều mang đậm hương vị đặc trưng của miền Bắc như thịt đông, nem rán, nộm,....
Mâm cúng Tất niên miền Trung
Mâm cơm cúng Tất niên ở miền Trung cũng tương tự như miền Bắc, sẽ tùy theo hoàn cảnh mà có những món ăn khác nhau như món mặn gồm đĩa dưa món, giò lụa, đĩa thịt đông, đĩa gà bóp rau răm, đĩa chả cuốn, đĩa thịt heo luộc, giá chua, măng khô hầm móng giò, bát miến Huế, đĩa cá chiên, hay đĩa ram…
Mâm cúng Tất niên miền Nam
Miền Nam với khí hậu nắng nóng nên mâm cỗ cúng tất niên ở đây thường ưu tiên đồ nguội.
Mâm cỗ cúng thường có: bánh tét kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm; canh măng nấu (dùng măng tươi thay cho măng khô), thêm bát canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho tàu (thịt heo, trứng với nước dừa); đĩa thịt heo luộc, đĩa gỏi tôm thịt, đĩa nem, đĩa chả giò, đĩa dưa giá, củ kiệu.
Theo sự thay đổi của thời gian, mâm cỗ Tết cũng đã có nhiều biến tấu tuy nhiên vẫn giữ được nét phong tục vốn. Dù cỗ mặn hay chay, mâm cúng đều là sự thành tâm của con cháu muốn gửi tới tổ tiên. Trên bàn thờ chính được bày hoa tươi, quả tươi, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng.
Có thể nói, bữa cơm Tất niên là một nét văn hóa, in đậm trong tâm trí người Việt. Dù có nhiều sự thay đổi trong mâm cơm cúng tất nhiên nhưng điều quan trọng nhất đó vẫn là tấm lòng của con cháu, là tục lệ uống nước nhớ nguồn của gia chủ.
