Tuần cuối cùng của năm 2016, ngành xuất bản có nhiều hoạt độn tổng kết, tôn vinh những tác giả, NXB có đóng góp trong năm. Theo Cục Xuất bản, In và Phát hành, năm 2016, tổng số sách xuất bản là 30.000 cuốn (với 400 triệu bản), tổng doanh thu ước đạt 2.245 tỉ đồng. Cục đã phát hiện và xử lý 179 xuất bản phẩm vi phạm, phần lớn là sách sai phạm về nội dung, nhiều cuốn bị thu hồi vì sai phạm nghiêm trọng, bị coi là “sách rác”. Đặc biệt, số sách thiếu nhi sai phạm gia tăng, sách truyện cho thiếu nhi nhưng lại có ngôn ngữ và hình ảnh như truyện 18+, gây bức xúc trong dư luận.
Tuy vậy, giữa mảng tối đó, vẫn có tác giả, người làm sách tâm huyết, có nhiều đóng góp, bằng việc cho ra mắt những tác phẩm chất lượng. Giải thưởng Sách Việt Nam 2016 có 40 NXB gửi sách tham dự với tổng số 486 cuốn, trong đó có 266 cuốn dự xét giải Sách hay và có 220 cuốn dự giải Sách đẹp. Dù ít hơn năm 2015 là 31 cuốn, nhưng số sách đoạt giải năm nay lại tăng hơn, khi có 90 tác phẩm được chọn (năm 2015 là 75 cuốn). Tín hiệu mừng nữa là nếu những năm trước số sách thiếu nhi và sách giáo dục khá ít, thì năm nay lại nằm trong top nhiều sách dự giải nhất (sách thiếu nhi 47 cuốn, sách giáo dục - đào tạo 45 cuốn).
Nhiều năm nay mảng sách thiếu nhi gia tăng về số lượng, nhưng chất lượng lại là vấn đề đáng bàn, bởi xuất hiện nhiều sai phạm và thiếu những tác phẩm hay, đạt đến đỉnh cao, sách của tác giả trong nước lép vế trước những đầu sách của tác giả nước ngoài. Nhưng sau quá trình “gạn đục khơi trong”, bỏ qua những cuốn sách thiếu nhi bị phát hiện có sai phạm, giải Sách Việt Nam vẫn chọn được những tác phẩm chất lượng để tôn vinh.
Nhà văn Lê Phương Liên - nguyên Trưởng ban Văn học thiếu nhi, Hội Nhà văn Việt Nam đã xúc động chia sẻ rằng chưa có năm nào tiểu ban sách thiếu nhi lại đồng thuận rất cao khi chọn bộ sách của nhà văn Vũ Hùng (NXB Kim Đồng) cho giải Vàng Sách Việt Nam 2016 với điểm 100 tuyệt đối. Đó là bộ sách “made in Vietnam”, với những trang văn đẹp và hay hiếm có về thiên nhiên hoang sơ trong rừng nguyên sinh Việt Nam, có giá trị giáo dục trẻ em yêu và bảo vệ rừng, ứng xử thân thiện với thiên nhiên.
Khi lên nhận giải, nhà văn Vũ Hùng nói rất nhiều lời “cảm ơn”, vì NXB đã in sách của ông, vì ông được tôn vinh khi đã ở tuổi xưa nay hiếm, sau 50 năm cầm bút. Nhưng điều Vũ Hùng trăn trở nhất là bây giờ các em nhỏ đọc truyện tranh nhiều quá nên khả năng ngôn ngữ kém và các đơn vị xuất bản, vì chạy theo lợi nhuận nên thường ưu tiên những cuốn sách ngôn tình mà bỏ quên mảng văn học cho thiếu nhi. Và ông gửi lời nhắn nhủ: “Tôi nghĩ những cuốn sách về văn học nên được in nhiều hơn, để có thêm những mảnh đất nuôi dưỡng tâm hồn con trẻ”.
