Bolero “cách tân” hay “truyền thống”?
Một tháng nay, chương trình Thần tượng Bolero mùa 2 lên sóng và tiếp tục được khán giả đón nhận nồng nhiệt. Các huấn luyện viên liên tục khen thí sinh: Hát bolero theo cách mới, trẻ trung, có sáng tạo, đã làm mới bolero. Rồi có thí sinh hát bolero giọng Huế, pha chút dân ca Nam Bộ. Có thí sinh pha bolero với pop, opera hay các thể loại khác… Nhiều khán giả đã phản ứng và cho rằng chương trình đã đi quá xa bolero. Người thì đặt vấn đề: Hát bolero thế nào là cách tân, nào là truyền thống? Đáp lại thắc mắc này, nhà sản xuất và huấn luyện viên của Thần tượng bolero nói họ đang hướng đến…“bolero mở”.
Khi được mời làm huấn luyện viên của Thần tượng Bolero mùa 2, trước những băn khoăn rằng Đàm Vĩnh Hưng liệu có đủ khả năng đánh giá và truyền dạy cho các thí sinh hát nhạc bolero khi anh không phải là người chuyên hát nhạc bolero. Anh đã thẳng thắn: “Những biến hóa, sáng tạo trong cách hát bolero ngày nay vẫn đang gây nhiều tranh cãi. Bản thân Đàm Vĩnh Hưng cũng từng vấp phải những ý kiến trái chiều khi thể hiện những ca khúc điệu bolero. Nhưng tôi và Lệ Quyên là hai trường hợp khá đặc biệt, từ giọng ca nhạc nhẹ chuyển sang hát bolero. Chúng tôi cũng có sự am hiểu nhất định, chỉ là pha vào đó chất riêng của mình. Khán giả thấy lạ và đón nhận. Còn hát đúng bolero thì chúng tôi không có cửa. Những người quen cách hát bolero xưa có thể sẽ không chấp nhận, còn những người chấp nhận cách tân mới mẻ thì lại thích”.
Theo ca sĩ Quang Lê thì điệu bolero xuất phát từ nước ngoài, được chơi với dàn nhạc giao hưởng, với saxophone, cello, violin... nghe rất kinh điển. Khi đến Việt Nam, bolero được các nhạc sĩ Việt đưa chất thuần Việt vào và trở nên gần gũi hơn với khán giả Việt, với những giai điệu, lời ca dễ nghe, dễ thuộc. Đó đã là một sự cách tân. Từ khi xuất hiện ở Việt Nam tới nay, điệu nhạc dù đi giữa đôi bờ yêu-ghét rất rõ ràng, nhưng hiện tại bolero không còn đơn thuần là một điệu nhạc như ý nghĩa lúc ban đầu, bởi trong số nhiều bài được coi là bolero nhưng lại được sáng tác trên điệu Slow, Rhumba…
Còn nhớ mùa đầu tiên, Thần tượng bolero gây bất ngờ khi sử dụng cả các ca khúc của Ngô Thuỵ Miên, Phạm Duy, Trịnh Công Sơn. Điều này làm rộ lên những tranh cãi, khi nhiều người cho rằng cách làm đó là “thấy sang bắt quàng làm họ” và không thể đánh đồng bolero với âm nhạc của những nhạc sĩ lớn này.
Rồi mới đây, trong chương trình “Hãy nghe tôi hát”, ca sĩ Lâm Vũ đã hát ca khúc “Tâm sự với anh” trên nền phụ hoạ của một tiết mục múa ballet. Nhiều người cho rằng cách làm này chẳng liên quan gì đến nhau, thậm chí là “phản cảm”. Tuy nhiên, cũng có những người làm mới bolero nhưng được sự đón nhận của khán giả, trong đó tiêu biểu là Lệ Quyên và Đàm Vĩnh Hưng.
Hơn nữa, ở Việt Nam hiện nay, ca khúc sáng tác mới cho dòng nhạc bolero hầu như không có. Nên ca sĩ đi sau và các chương trình khai thác về bolero phải nghĩ đến chuyện làm mới, thậm chí còn hướng đến khai thác những câu chuyện đời tư, ngoài lề, cố “gắn” với bolero. “Tình bolero hoan ca” khai thác các câu chuyện đời tư của nghệ sĩ sau mỗi bản bolero. “Chân dung cuộc tình” sắp lên sóng sẽ kể về những cuộc tình làm nên ca khúc bolero. Còn “Kịch cùng bolero” là kết hợp giữa diễn xuất với âm nhạc, trên cơ sở dàn dựng các vở kịch sao cho có thể đưa được ca khúc bolero vào. Những sự “ăn theo” kiểu này nếu không làm khéo, sẽ dễ bị chỉ trích là “lạm dụng” bolero.
“Đừng dại dột chạy theo mốt bolero”
Cách đây chưa lâu, quan điểm của nhạc sĩ Hồ Hoài Anh trong vai trò giám đốc âm nhạc chương trình Giọng hát Việt 2017 đã làm bùng lên những tranh cãi, khi tuyên bố rằng: “Năm nay, ban tổ chức sẽ loại thẳng các thí sinh hát nhạc bolero, nếu hát bolero xin mời sang cuộc thi khác”. Lý do cho điều này được Hồ Hoài Anh lý giải là sân chơi Giọng hát Việt hướng đến sự sáng tạo, sự khác biệt, trong khi nhạc bolero giai điệu lặp lại, ca từ cũ, ủy mị. Trước Hồ Hoài Anh, nhạc sĩ Quốc Trung, Huy Tuấn tỏ rõ thái độ “không ưa” bolero. Quốc Trung còn cho rằng sự trở lại của bolero là biểu hiện cho sự bế tắc, lười biếng, chộp giật của tầng lớp nghệ sĩ và sự đứt gãy xa cách giữa các thế hệ.
Nhưng cũng có không ít ca sĩ tên tuổi hát nhạc bolero và cả công chúng đã phản ứng gay gắt với chuyện phân chia đẳng cấp giữa các thể loại nhạc, không coi trọng nhạc bolero. Dù tranh cãi thế nào, thì không thể phủ nhận bolero đã trở lại và thực sự hưng thịnh. Bằng chứng là điểm qua các cuộc thi hát trên truyền hình trong 2 năm qua, số lượng tìm kiếm tài năng hát nhạc bolero nhiều không kém các cuộc thi hướng tới việc tìm kiếm tài năng đi theo dòng chảy phát triển của âm nhạc quốc tế.
Thậm chí, những ca khúc “làm mưa làm gió” trong đời sống âm nhạc thời gian qua cũng liên quan đến bolero, khi được nhiều ca sĩ cover và thể hiện rất thành công, trở thành đề tài chú ý của cộng đồng mạng. Clip cover bài hát “Duyên phận” của Jang Mi đã vào Top 10 video nổi bật của YouTube Việt Nam trong thời gian qua. Ca khúc này còn chiếm thứ hạng cao trên BXH của nhiều trang trực tuyến uy tín. “Sầu tím thiệp hồng” cũng trở thành ca khúc hot khi được Mỹ Tâm cover cùng một chàng trai khiếm thị. Sau đó Mỹ Tâm còn đầu tư sản xuất MV cho ca khúc này.
Nói một cách công bằng, bolero mở ra cho thị trường âm nhạc Việt Nam sự trải nghiệm mới với những ca từ, giai điệu cũ. Việc công chúng, nghệ sĩ chuộng bolero cũng giúp hàng loạt ca khúc xưa được cấp phép trở lại. Các ca sĩ, nhạc sĩ hải ngoại cũng có cơ hội về nước cống hiến, làm thị trường âm nhạc Việt thêm sôi động, công chúng có thêm lựa chọn. Cũng nên không quá lo về trào lưu trở lại mạnh mẽ của bolero, bởi bản thân thị trường âm nhạc đã có sự điều tiết, nếu hay thì sẽ ở lại trong lòng công chúng, còn dở sẽ nhanh chóng bị lãng quên.
Sự quay trở lại dòng nhạc xưa của nghệ sĩ cũng vì muốn đáp ứng thị hiếu của công chúng. Nhưng trước làn sóng “ăn theo” bolero rầm rộ như hiện nay, ca sĩ Lệ Quyên đã thẳng thắn cho rằng: “Đừng dại dột chạy theo mốt bolero”. Nhận lời làm giám khảo “Thần tượng bolero” mùa hai, dù chương trình gây hiệu ứng tốt với công chúng chỉ sau vài tập lên sóng, nhưng Lệ Quyên cũng thừa nhận có không ít thí sinh “gồng mình” hát, vì không hợp và không thể ra chất bolero. Cô đúc rút kinh nghiệm: “Muốn hát hay dòng nhạc này, người nghệ sĩ bẩm sinh phải có chất bolero trong giọng hát. Nếu chỉ đơn giản là hát theo trào lưu, đó là cái dại lớn nhất trong đời người”.
