Đất hoàn thổ được sử dụng để trồng keo lai
Hàng loạt các vấn đề được đặt ra tại buổi làm việc của Tỉnh ủy Đắk Nông với Tập đoàn công nghiệp than khoáng sản Việt Nam (TKV) vào giữa tháng 8 vừa qua. Trong đó, 2 bên đã bàn các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình khai thác, hoàn thổ, tái sử dụng đất...
Từ năm 2017 đến nay, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã khai thác xong hàng trăm hecta đất có chứa khoáng sản bô xít.
Đối với những phần đất đã khai thác hết khoáng sản bô xít thì TKV không còn nhu cầu sử dụng nhưng cũng không thể trả cho tỉnh Đắk Nông. Nguyên nhân là vì các quy định liên quan đến chi trả, hạch toán tiền đền bù giải phóng mặt bằng, quản lý và sử dụng đất theo thời hạn.
Tại các khu vực sau khai thác quặng bô xít ở mỏ Nhân Cơ đã và đang được đổ thải hoàn thổ và trồng cây keo theo Phương án cải tạo, phục hồi môi trường đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt.
Trong khi đó, tỉnh Đắk Nông phải dành phần lớn diện tích nằm ngoài các khu vực đã kết thúc khai thác quặng, để triển khai các dự án tái định canh, định cư. Việc này đã làm giảm quỹ đất dành cho canh tác sản xuất và các dự án phát triển kinh tế, xã hội.
Điều đáng nói, việc triển khai các dự án tái định canh, tái định cư và các dự án phát triển kinh tế, xã hội ở trên địa bàn tỉnh Đắk Nông cũng đang gặp nhiều khó khăn do chồng lấn với quy hoạch bô xít hoặc trong quá trình thi công công trình, dự án phát hiện có bô xít.
Qũy đất sạch sau khai thác bô xít ngày càng nhiều
Theo TKV, giai đoạn năm 2030 đơn vị sẽ cần khoảng 220 - 280ha đất/năm (sản xuất 2 triệu tấn alumin/năm) và 660- 1.120ha/năm vào giai đoạn 2031 - 2050 (sản xuất 6-8 triệu tấn alumin/năm).
Tuy nhiên, thời gian qua, đơn giá đền bù dự án khai thác bô xít đã tăng khá nhanh. Cụ thể, tại mỏ Nhân Cơ - Đắk Nông, năm 2017, giá đền bù 1,46 tỉ đồng/ha thì nay đã lên khoảng 2,45 tỉ đồng/ha vào năm 2022.
Với diện tích lớn nêu trên, nếu không có giải pháp sử dụng đất phù hợp thì công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng sẽ gặp phải vướng mắc, không thể huy động nguồn tài nguyên đất sạch để phục vụ phát triển kinh tế, xã hội cho tỉnh...
Để nâng cao giá trị sử dụng đất, TKV đang phối hợp với tỉnh Đắk Nông lập phương án sử dụng đất sau khai thác bô xít theo hướng một phần diện tích sẽ để bố trí tái định cư và một phần nữa phục vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.
Giải pháp này được đánh giá sẽ giúp gia tăng quỹ đất để bố trí tái định canh. Đồng thời, giảm chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng, do giảm chi phí bồi thường về đất và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp dự kiến giảm khoảng 1 tỉ đồng/ha…
Thế nhưng, việc triển khai các giải pháp trên của TKV đang gặp nhiều khó khăn, do các quy định của Luật Đất đai. Bởi hiện nay chưa có quy định cụ thể để sử dụng đất sau khai thác bô xít có hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế và mong muốn của người dân.
Các quy định và hướng dẫn cụ thể về cơ chế tài chính đối với việc bàn giao sớm diện tích đất đã khai thác quặng cho địa phương phát triển kinh tế, xã hội nhằm bảo toàn và phát triển vốn Nhà nước đầu tư tại TKV cũng chưa có.
Tại buổi làm việc nói trên với Tỉnh ủy Đắk Nông, Tổng Giám đốc TKV, Đặng Thanh Hải cho biết, những khó khăn, vướng mắc trên, Tập đoàn đã báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính để hướng dẫn. Tuy nhiên, đến nay, TKV và địa phương vẫn chưa nhận được hướng dẫn cụ thể.
TKV và tỉnh Đắk Nông sẽ có văn bản chung báo cáo Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành xem xét có cơ chế đặc thù đối với khai thác bô xít nhằm ổn định trật tự xã hội và sử dụng đất có hiệu quả cho địa phương, doanh nghiệp trong thời gian tới.
