Thường lễ khai giảng sẽ bao gồm 2 phần: Lễ và hội.
Phần lễ cần phải được tổ chức trang trọng súc tích với các nghi thức: Chào cờ, hát quốc ca, đọc thư của Chủ tịch Nước, diễn văn khai giảng, đánh trống khai giảng. Diễn văn khai giảng của hiệu trưởng cần ngắn gọn.
Trong lễ khai giảng, điều học sinh, phụ huynh, thầy cô muốn nghe chính là những lời nhắn nhủ, nhắc nhở, động viên, chia sẻ của thầy/cô hiệu trưởng thay vì những số liệu, thành tích đạt được trong năm học qua, phương hướng năm học này như thế nào.
Riêng với học sinh đầu cấp, việc trường tổ chức đón chào các em trong lễ khai giảng như thế nào mới là quan trọng. Không khí của buổi lễ sẽ tạo cho các em cảm giác an tâm, phấn khởi, hào hứng cho một năm học mới, bậc học mới.
Trong phần hội, các trường sẽ tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, các trò chơi dân gian, vui tươi và sinh động cho học sinh tham gia.
Một số trường vì quá chú trọng hình thức, quá long trọng vấn đề đại biểu đến dự lễ khai giảng nên đã huy động học sinh đứng xếp hàng vẫy cờ, hoa chào đón đại biểu. Tôi cho rằng, điều này không cần thiết, nên tạo không khí thân thiện gần gũi giữa đại biểu với thầy cô và học sinh trong ngày lễ khai giảng là tốt nhất.
Về thời gian, buổi lễ khai giảng diễn ra trong khoảng 45 phút là hợp lý, tránh việc học sinh ngồi lâu dưới nắng chói chang và nhất là không nên bắt các em xếp hàng cầm cờ đón các đại biểu. Vì đây là buổi lễ khai giảng dành cho học sinh, học sinh là trung tâm chứ không phải là đại biểu.
Nhiều trường sau khi kết thúc lễ khai giảng đã bắt đầu dạy học và cũng có trường cho học sinh nghỉ sau khi lễ khai giảng. Việc có học sau khai giảng hay không là tùy thuộc chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo.
Cá nhân tôi cho rằng, sau khi làm lễ khai giảng nên cho các em được nghỉ để buổi lễ khai giảng lắng đọng lại trong tâm trí các em được đẹp nhất, tạo tâm lý thoải mái, tâm thế tốt nhất để các em bước vào chặng đường dài học tập mà không cảm thấy áp lực ngay từ buổi đầu tiên đến trường dự lễ khai giảng.
