Đảm bảo mục tiêu bình ổn giá tức thời, không nên đặt quỹ tại Bộ Tài chính
Liên quan đề xuất của Đại biểu Quốc hội về việc nên giao Nhà nước quản lý Quỹ bình ổn xăng dầu (BOG), đặc biệt là Bộ Tài chính quản lý, thay vì giao doanh nghiệp như hiện nay, ông Nguyễn Tiến Thỏa - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho biết, việc quản lý, điều tiết Quỹ BOG đòi hỏi phải nhanh nhạy, kịp thời khi giá xăng dầu thế giới biến động tăng cao.
Việc này để vừa đảm bảo cho doanh nghiệp xăng dầu đủ giá vốn kinh doanh bình thường, không để đứt gãy nguồn cung.
Vì vậy, để đảm bảo mục tiêu bình ổn giá tức thời thì không nên đặt quỹ trực tiếp tại Bộ Tài chính.
Bởi lẽ, nếu đặt tại Bộ Tài chính sẽ khó đáp ứng được yêu cầu trên, do thủ tục thu, chi theo quy định khá cồng kềnh, mất thời gian, dòng tiền bình ổn giá lưu chuyển chậm.
Hiện nay, theo Nghị định 83 và Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu có nghĩa vụ trích lập, hạch toán và theo dõi riêng Quỹ BOG bằng tài khoản mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
Các thương nhân đầu mối sẽ chỉ "nhận lệnh" và trực tiếp thu, chi. Việc của họ là công bố các khoản trích lập, chi sử dụng, lãi phát sinh, số dư quỹ và báo cáo về Bộ Tài chính, Bộ Công Thương.
Ngược lại, nếu Bộ Tài chính quản lý, trong trường hợp trích lập quỹ, doanh nghiệp phải làm thủ tục, nộp vào kho bạc; còn chi quỹ, thì doanh nghiệp phải đề xuất, Bộ Tài chính xét duyệt, chuẩn y giao Kho bạc Nhà nước thực hiện. Kho bạc Nhà nước xem xét chuyển tiền cho doanh nghiệp.
Một bất cập khác là, nếu chi ngay vào thời điểm có quyết định bình ổn giá, thì cả doanh nghiệp và Bộ Tài chính khó tính được số lượng xăng dầu bình ổn giá một cách chính xác, nếu chi sau khi hoàn thành thời gian bình ổn giá thì lại chậm...
"Để đảm bảo các yêu cầu trên, tôi nghĩ nên giữ như cơ chế hiện hành. Bởi, cơ chế quản lý này đang hoạt động thông suốt, đúng mục tiêu: Nhà nước kiểm soát, doanh nghiệp trực tiếp thực hiện. Bộ Tài chính vẫn thực hiện công tác quản lý nhà nước hiện hành là ban hành cơ chế trích lập, sử dụng, kiểm tra, quyết toán, đánh giá kết quả và hiệu quả sử dụng quỹ", ông nói.
Có nên bỏ Quỹ BOG
Trả lời câu hỏi về có nên bỏ Quỹ BOG, do trong vài năm gần đây, khi thị trường xăng dầu liên tục biến động mạnh, Quỹ BOG không còn phát huy được hiệu quả, ông Nguyễn Tiến Thoả cho rằng "đồng ý với lập luận trên", nhưng ông cho biết lỗi không phải ở Quỹ BOG mà do điều hành.
Thời gian qua, nhà điều hành sai lầm khi chi quỹ quá nhiều vào thời điểm giá tăng liên tục, song lại không dự báo được giá sẽ còn tăng cao sau đó. Điều này để xảy ra tình trạng giá xăng dầu tăng mạnh thì hết quỹ, và lúc ấy lại đi trích quỹ thì lại càng bất ổn, đi ngược với mục đích của việc bình ổn giá.
"Còn việc có bỏ Quỹ BOG hay không, quan điểm hiện nay của tôi là không. Hiện thị trường đang nửa vời, thì vẫn cần Quỹ BOG và quỹ này vẫn do nhà nước quản lý gián tiếp "mềm" như hiện hành.
Tuy nhiên, sẽ nên bỏ khi chúng ta hoàn toàn thực hiện cơ chế "tự do hóa" giá xăng dầu. Lúc đó, chúng ta thực hiện bình ổn giá xăng dầu thông qua biện pháp điều hoà cung - cầu, công cụ thuế, vốn và lãi suất", ông nói.
Quan điểm ngược lại, ông Văn Công Thật - Giám đốc Công ty TNHH KNJ KIM NGỌC (TPHCM) cho biết, trong cơ cấu giá thành có sự điều tiết Quỹ BOG, điều này dẫn đến thiếu minh bạch khi giá thế giới xuống thì trích lập nhiều, khi giá lên thì xả Quỹ BOG khiến giá trong nước không sát theo thị trường và số tiền trích lập Quỹ BOG là tiền ứng trước của khách hàng (đối tượng là người tiêu dùng) nằm trong tài khoản doanh nghiệp đầu mối!?
Từ phân tích trên, ông đặt câu hỏi: Vậy đối tượng nào được phép quản lý Quỹ BOG và sử dụng ra sao? Trong khi đối tượng người tiêu dùng hoàn toàn không biết số tiền phải ứng trước bao nhiêu cho mỗi lít xăng dầu khi có nhu cầu? Và khi nào nhận lại, lãi suất ra sao, ai hưởng? Đó là quan hệ dân sự thiếu minh bạch!
"Trong khi đó Nhà nước không quản lý. Vậy theo Bộ Tài chính, làm thế nào để minh bạch trong trích lập Quỹ BOG để đạt được mục tiêu và ý nghĩa tên gọi bình ổn", ông Thật nói.
