Người đi tìm mộ anh

Bài báo đó viết về trường hợp LS Lê Tiến Tửu ở huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình tòng quân năm 1968 ở nông trường Trần Phú đóng tại Yên Bái, hy sinh tại thượng Lào nay đã tìm thấy mộ. Còn anh trai ông Hải đi từ Nông trường Nghĩa Lộ cũng đóng tại Yên Bái (hai nông trường cách nhau 30km), cũng hy sinh ở thượng Lào nhưng nay không biết mộ ở đâu.

Ngược xuôi lần tìm thông tin

Ông Hải kể: “Tôi lên Nông trường Nghĩa Lộ tìm gặp ông Kính cựu chiến binh (CCB) vì ông Kính đi bộ đội cùng đợt LS Minh”. Ông Kính cho biết, trong hai năm 1967, 1968 nông trường có hơn 100 cán bộ, công nhân tòng quân. Sau năm 1975 có 14 người trở về.

Ông Hải mượn xe máy chở ông Kính lần lượt đi tìm 13 CCB còn lại. Trong số CCB này có ông Thanh biết rất rõ khu vực chiến đấu, hy sinh của LS Minh ở Xiêng Khoảng (thượng Lào) nhưng khi đến tận nhà thì ông Thanh đã qua đời. Ông Kính giới thiệu tiếp ông Tích “là người có thể biết chuyện này” nhưng ông Tích đã chuyển nhà về quận Cầu Giấy (Hà Nội). Ông Hải quay về Hà Nội để tìm ông Tích. Ông nghĩ phải tìm đến công an hộ khẩu khu vực mới biết nhà ông Tích ở đâu. Nhưng công an hộ khẩu cho hay ông Tích vừa chuyển về khu đô thị Đặng Xá ở Gia Lâm (Hà Nội). Lần mò mãi, ông Hải cũng tìm được nơi ông Tích ở nhưng người dân ở cạnh nhà cho biết vợ chồng ông Tích đang đi nghỉ mát ở Sầm Sơn (Thanh Hóa).

Lần gặp sau đó, ông Tích kể rằng ông là lính trinh sát ở Tiểu đoàn 2 còn anh Minh là bộ binh Đại đội 7 (Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 174, Sư đoàn 316, Quân khu 2). Trong một đợt đi kiểm tra trận địa, anh Minh bị trúng lựu đạn, hy sinh ở cao điểm 1570. Kể xong, ông khuyên nên về Quân khu 2 đóng ở TP. Việt Trì để tìm hiểu cho thật chính xác. Chuyến đi đó do mệt nên ông ngủ quên trên xe đò, nửa đêm phải ngồi trên đê sông Hồng để chờ đến 5 giờ đón xe buýt về TP. Việt Trì. Hôm đó, Phòng chính sách Quân khu 2 chưa tìm được thông tin gì về LS Minh. 25 ngày sau khi cả gia đình đang thấp thỏm thì nhận được trích lục do Phòng chính sách Quân khu 2 gửi. Trích lục cho biết “LS Vũ Văn Minh, sinh 1948 ở Đông Hải - Đông Hưng - Thái Bình. Nhập ngũ tháng 4.1968, cấp bậc thượng sĩ, chính trị viên phó thuộc Đại đội 7, Tiều đoàn 2, Trung đoàn 174, Sư đoàn 316. Hy sinh ngày 5.10.1968 tại điểm cao 1570 - Lào. Nơi an táng ở nghĩa trang Xẩm Thông 4, Huồi Tầng. Mộ số 4, hàng 2 (từ trái qua phải)”. Cùng với trích lục là lời khuyên vào Quân khu 4 để tiếp tục được hướng dẫn.

Ông Hải mang trích lục vào Bộ tư lệnh Quân khu 4 ở TP. Vinh (Nghệ An). Ông được đưa về Bộ chỉ huy quân sự Nghệ An rồi đến Đội quy tập mộ LS. Sau khi ông gửi trích lục của LS Minh cho Đội quy tập thì một tuần sau nhận được điện thoại của anh Điệp, đội phó Đội quy tập mộ LS gọi từ hậu cứ ở thị xã Phuôn Sa Vẳn, tỉnh Xiêng Khoảng (Lào). Anh Điệp cho hay, nếu có trích lục của LS Minh thì chắc chắn sẽ còn hồ sơ gốc. Rồi anh nhờ ông Hải đến sư đoàn chủ quản 316 để tìm sơ đồ mộ chí nơi mai táng ban đầu để có hướng quy tập.

Không chỉ tìm riêng anh

Trời đang mưa bão nhưng nghe vậy ông Hải mang ba lô lên huyện Đoan Hùng (Phú Thọ) đến sư đoàn 316 ngay. Sáng hôm sau, ông thở phào khi Phòng chính sách Sư đoàn cung cấp sơ đồ 8 ngôi mộ nằm liền kề đầy đủ tên, quê trong đó có mộ LS Minh.

Ông Vũ Văn Hải lặn lội xuyên rừng cùng bộ đội quy tập.

Ông quay về nhà đọc kỹ sơ đồ mộ chí rồi gọi điện nhờ các cháu ở Hà Nội, Lai Châu đăng thông tin về 7 ngôi mộ lên Faceebok để tìm thân nhân. Đồng thời ông nhờ mạng hỗ trợ điện thoại di động gọi về các xã là quê của 7 LS để báo cho các gia đình biết thông tin này. Ông nói: “Người đầu tiên mà người cháu ở Lai Châu kết nối được là Bí thư Đảng ủy xã Hoàng Hoa Thám ở huyện Ân Thi (Hưng Yên). Bí thư Đảng ủy xã đã báo tin cho ông Nguyễn Văn Mạnh là em trai LS Nguyễn Minh Tuấn. Người thứ hai là tôi nhờ mạng hỗ trợ điện thoại gọi thì gặp một phụ nữ ở xã Ngọc Vân, huyện Tân Yên (Bắc Giang). Tôi bảo, đây là việc tâm linh nên nhờ chị báo tin cho thân nhân LS Lưu Văn Vinh ở thôn Phú Cường, xã Ngọc Vân. Sau đó, tôi nhận được điện thoại của ông Lưu Văn Năng (em LS Vinh) gọi điện cảm ơn rối rít vì 47 năm rồi mới có tin này”. Người thứ ba gọi điện cho ông Hải, báo là cháu của LS Tòng Văn Xuân ở bản Cúp Na, xã Tà Hừa, huyện Than Uyên (Lai Châu) đã nhận được thông tin trên Faceebok. Người cháu này cho biết, hiện bố mẹ và anh em LS Xuân không còn ai và xin cảm ơn rất nhiều. Người thứ 4 là ông Triệu Văn Giai ở bản Đú, xã Lương Năng, huyện Văn Quan (Lạng Sơn) gọi điện báo cho ông Hải biết đã nhận được thông tin người chú là LS Triệu Minh Quang. Người thứ 5 đang làm việc tại Đài Loan báo tin cho ông Hải đã nhận được thông tin về ông nội là LS Ngô Quang Phụng. “Riêng thân nhân hai LS Hù Văn Trai (người Mông ở Lai Châu) và Vương Văn Sài (người Tày ở Cao Bằng) thì tôi gọi điện mấy ngày liền nhưng không được. Có lẽ thân nhân hai LS này đã di chuyển đến tỉnh khác nên mất liên lạc”, ông Hải nói.

Kết nối được với các thân nhân, ông Hải bàn tính chuyện sang Lào để tìm mộ anh và 7 LS. Lúc này 3 người cùng đi với ông Hải góp tiền trả chi phí công sức đi lại từ khi tìm được sơ đồ mộ chí đến hàng trăm cuộc điện thoại để thông báo và kết nối các gia đình LS nhưng ông Hải không nhận vì “kinh phí đã có con cháu giúp và đây là việc nhân đức của con người, nhất là đối với các LS”.

Chuyến quy tập mạo hiểm

Tại thị xã Phuôn Sa Vẳn, tỉnh Xiêng Khoảng (Lào), thượng tá Phùng Ngọc Phương, đội trưởng Đội quy tập mộ LS đón tiếp 4 người đi tìm mộ rồi bàn với trung tá Phạm Quang Tám, chính trị viên kiêm chỉ huy mũi số 1 tại Loong Chẹng thực hiện chuyến quy tập 8 ngôi mộ này.

Từ Phuôn Sa Vẳn chúng tôi đi 100km vào Loong Chẹng (thủ phủ cũ của Vua phỉ Vàng Pao). Từ Loong Chẹng đi thêm 20km bằng xe Gaz 66 đến suối Nậm Ngừm mới bắt đầu “cắt” rừng đi bộ thêm hai giờ nữa. Đó là chuyến “lội” rừng khi trèo dốc động, khi băng qua suối xiết mà lính quy tập mang ba lô 40 - 45kg trên vai vẫn dẻo dai xuyên rừng. Họ nói “đi rừng cây số nằm trên lưng, tới đâu là nhà, ngủ đâu là giường”.

Ngoài 20 cán bộ, chiến sĩ đội quy tập còn có thêm tổ đặc công và bộ đội huyện Loong Chẹng tăng cường bởi đây là bản Tả Phà Nhang - vùng bản không người (bản cũ của Vàng Pao) nhưng địch rừng và địch ngầm vẫn hoạt động. Ngày đi tìm kiếm, tối về mắc võng, căng tăng lên ngủ giữa bốn bề tiếng côn trùng, muỗi, vắt. Mỗi bước đi, bộ đội Lào không rời khẩu AK trên vai. Lội rừng đã vất vả lại gặp trời mưa nhưng mũi 1 vẫn tổ chức tìm kiếm trong vô vàn lau lách, cỏ dại tốt lút đầu. Do trời vẫn mưa nên 4 ngày sau mũi 1 quyết định rút ra hậu cứ chờ trời nắng vào tìm kiếm tiếp. Hôm ấy, trên đường rút ra, chiếc Gaz 66 trèo lên đỉnh cao 1.500m để ra khỏi cửa rừng thì bỗng mất số nên bị trôi lùi lại. Rất may vụ tai nạn chỉ có một lính quy tập bị thương.

Về đến hậu cứ của mũi, lính quy tập mới hay tin 8 ngôi mộ LS đã được quy tập năm 2003. Do hồi đó chưa có sơ đồ mộ chí của sư đoàn 316 cung cấp nên 8 ngôi mộ đều chưa biết tên, quê. Thượng tá Phương cẩn trọng rút trong hồ sơ một bản sơ đồ đã quy tập 8 mộ LS và vị trí 8 ngôi mộ đã được quy tập tại Nghĩa trang quốc tế Việt - Lào ở huyện Anh Sơn (Nghệ An) trao cho ông Hải với hy vọng sẽ sớm xác định được tên, quê mỗi một bộ hài cốt.