Nguồn cảm hứng bất tận
Nằm sâu trong con hẻm của đường Trần Vĩnh Kiết, người họa sĩ năm nay đã 81 tuổi vẫn miệt mài sáng tác ra những tác phẩm mới. Tuổi đã cao, 2 đầu gối cứ đau nhức liên miên nên hầu như ông chỉ ngồi một chỗ, không đứng hay đi quá lâu. Tuy nhiên, tuổi già cũng không thể ngăn cản được niềm đam mê của người họa sĩ, mỗi ngày, ông đều miệt mài sáng tác ra những tác phẩm mới.
Căn phòng khách nhà ông Năm đa số treo những bức tranh về Bác Hồ và hình tượng người lính cụ Hồ do tự tay ông làm. Những bức tranh được treo ngay hàng thẳng lối và được ông trân trọng như bảo vật. Nổi bật trong đó là 31 tác phẩm bằng dây điện khắc họa lại hình ảnh Bác Hồ.
Ông Năm cho hay, 20 tuổi, ông xung phong đi bộ đội. Sau đó, ông theo học Trường Trung cấp Mỹ thuật Hà Nội rồi Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Khi tốt nghiệp, ông được phân công về công tác tại Trường Trung cấp Văn hóa nghệ thuật Hà Nam Ninh. Cuối năm 1980, ông chuyển vào Nam để dạy mỹ thuật, sau đó chuyển về làm tại Bảo tàng Cần Thơ rồi nghỉ lưu năm 1989.
Bác Hồ luôn là nguồn cảm hứng bất tận để ông sáng tác bởi ông cho rằng, nhờ ơn Người, nhân dân ta mới có được độc lập, tự do. Bởi thế, trong suốt cuộc đời làm nghề của mình, ông đã cho ra đời hàng trăm tác phẩm về Bác. Đặc biệt, ông luôn sáng tạo trong phong cách sáng tác, tìm những chất liệu “không đụng hàng” để tạo dấu ấn riêng cho tác phẩm của mình.
Trong những năm còn làm ở Bảo tàng Cần Thơ, vô tình thấy công nhân gỡ các khúc dây cáp, trong lõi là nhiều dây điện nhỏ đầy màu sắc, ông nảy ra ý tưởng làm tranh bằng dây điện.
Nghĩ là làm, ông tỉ mỉ ngồi cắt từng sợi dây điện ra thành những khúc nhỏ cỡ bằng hạt gạo, rồi ghép lại thành chân dung Bác Hồ và phủ một lớp keo dạng nước lên trên để cố định chúng. Bức tranh về Bác Hồ làm bằng dây điện đầu tiên ông thực hiện với chủ đề là “Bác Hồ nghe điện thoại”, bức này được ông tặng cho Bưu điện Cần Thơ. Ngoài ra, có một số bức tranh hiện được trưng bày tại Quân khu 9 và ở Hải Phòng.
Hiện, trong nhà ông đang trưng bày nhiều bức chân dung Bác Hồ trong cuộc sống hằng ngày, chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp... cũng được làm bằng chất liệu dây điện.
“Để có một tác phẩm làm bằng dây điện phải trải qua quá trình rất công phu, dây điện được cắt nhỏ bằng hạt gạo, xong dán lại thành một chân dung lớn. Phải ghép rất lâu và tỉ mỉ, chưa kể đôi khi bị hư phải tháo ra ghép lại từ đầu. Ưu điểm của chất liệu này là màu của dây điện không bị phai, trôi theo thời gian nên có thể lưu giữ được lâu dài” - ông Năm nói.
“Vẽ” tranh bằng chất liệu “độc”
Một tác phẩm được ông rất ưng ý là bức tranh “Hồ Chí Minh - Người cầm lái cách mạng Việt Nam thế kỷ 20”. Tác phẩm được cách điệu bằng hình ảnh con tàu có ba tầng với 108 tượng, miêu tả cách mạng Việt Nam trong giai đoạn 1930-1975 dưới sự lãnh đạo của Bác, được ông thực hiện trong vòng 4 năm. Điểm đặc biệt ở tác phẩm này là ông Năm chọn cây quao - một loài cây mọc hoang đặc trưng của vùng đất “sông nước”, có gỗ mềm, mịn, không mối mọt - để thực hiện tác phẩm.
Ngoài ra, trong nhà kho rộng hơn 50m2, ông Năm trưng bày hàng trăm tác phẩm được tạo thành từ những chất liệu truyền thống như sơn dầu hay những chất liệu độc nhất vô nhị như dây điện, nhôm... Nhưng dù là chất liệu nào, qua bàn tay khéo léo của ông, chúng đều biến thành bức tranh vô cùng sống động.
Ông Năm chia sẻ, ông đã làm chân dung 12 Tổng Bí thư bằng chất liệu là trái măng cụt, bức phù điêu “Trường ca 2 cuộc kháng chiến” bằng gỗ mít có nội dung khắc họa những hình ảnh từ kháng chống Pháp đến chống Mỹ.
Tuy nhiên, cũng có những vật liệu được ông thử nghiệm nhưng thất bại. “Khi tre khô sẽ có màu trắng, tôi tìm mọi cách để giữ lại màu xanh nhưng không được. Tôi đã thử từ việc luộc cho muối, luộc không cho muối, không luộc để trong mát quấn kín... nhưng vẫn “thua”. Ngoài ra, đặc sản của miền Nam là dừa nên tôi cũng làm 30 tranh về Bác Hồ bằng quả dừa. 10 quả tôi vạt 3 mặt, thế nhưng được một thời gian thì bị biến màu, gần như đen trắng” - ông Năm chia sẻ.
Hiện nay, ông vẫn đang tiếp tục thực hiện tác phẩm cặp phù điêu nhị bình về anh giải phóng quân và cô dân quân du kích. “Tôi làm vì sở thích, chứ sống không phải vì bán tranh, nếu vì bán tranh thì chết đói lâu rồi. Nhà tôi có 4 người con nhưng không có đứa nào theo nghề hội họa, vì nó nói nghề của bố nghèo” - ông Năm cười.
