Ba tiếng "bán chuyên trách" và sự phụ thuộc đồng lương của Tổng công ty càng ngẫm càng thấy cay đắng. Và nữa, tôi sợ hai tiếng "nếu như", tôi đã bị những mường tượng, thậm chí thổi phồng thái quá sau hai tiếng đáng sợ ấy, chính cái bong bóng "nếu như" do tôi thổi lên đã quay lại hành hạ tôi. May mà giờ đây tôi đã thắng được chính mình trong cuộc đấu tranh gian nan này, kinh Phật gọi là "chiến thắng Phật", chiến thắng chính bản ngã dễ nhiễu loạn của mình, chiến thắng điều mà người đời ví von là "tâm viên ý mã".
Ngoài sân, nắng càng lúc càng thiêu đốt. Những chiếc áo xanh loang mồ hôi đã co rút lại trong đủ các tư thế ngồi, ranh giới từng cụm công nhân theo các phân xưởng bắt đầu hòa trộn. Nhiều tiếng la ó đã vang lên đây đó. Tổng Giám đốc Lee vẫn đi qua đi lại trên đoạn hành lang rợp bông giấy đỏ. Đột ngột Lee dừng lại quay mặt về phía công nhân và nói lớn:
- Thôi được rồi! Vấn đề an ninh việc làm và bảo đảm việc làm bền vững của công nhân lao động là những điều Ban Giám đốc biết rõ nhưng do đơn đặt hàng giảm xuống...
Mấy trăm người dưới sân đã đồng loạt bật dậy. Cái giọng cao đạo và những lời sáo rỗng của Lee đã đổ dầu vào lửa. Nhiều cánh tay đã đưa lên, tiếng la hét phản đối náo động, hàng mấy trăm người đã dấn lên sát bên Lee. Giờ đây, họ không nghe, không muốn nghe những lời hứa suông, những lời phân tích rườm rà, những lời mật ngọt giả trá.
Nhịp độ làm việc bình thường, thậm chí còn tăng nhanh nên không ai tin chuyện đơn đặt hàng giảm, công nhân không dễ lừa, không phải cứ nói sao tin vậy. Giờ đây, toàn thể công nhân đang cần câu trả lời thực tế, cắt giảm hoặc không cắt giảm, họ cần cái để sống hơn là ngôn từ.
Tổng Giám đốc Lee đã lùi sát vào tường, đứng phía sau hai hàng người bảo vệ và những giám đốc người Đài Loan, hắn vẫn ngước ngước nhưng lần này là để giấu che đôi môi thâm đen đang va lập cập vào nhau. Đám đông bước lên chầm chậm, lấn dần lên, lấn dần lên từng bước. "Phản đối!", "Phản đối cắt giảm!", "Phản đối cắt giảm!", "Phản đối!"...
Các thành viên trong cuộc họp, cả ông Shin, không ai bảo ai, tất cả đều nhào ra hành lang. Một kiểu phản ứng tự phát cấp thời, bất chấp nội quy hay bất cứ thứ kỷ cương nào. Khuôn mặt Lee vốn đanh sắt càng thêm sắt đanh lại, sạm lại như có một bức mặt nạ bằng kim loại vừa được gắn vào, hai mắt ti hí nhưng hực lên, ánh lên sắc lạnh, trong tích tắc đã nối kết bởi ánh sao băng lạnh giá từ bầu trời tối tăm nào đó.
Hắn dấn mạnh bước chân, dang hai cánh tay dạt mạnh hai hàng người phía trước, vẫn ngước mặt lên trời, xua tay liên tục, giọng ngắt quãng nhưng vẫn tỏ vẻ kẻ cả, bất cần:
- Được rồi! Được rồi!... Kềm chế! Mọi người kềm chế... Hãy chứng tỏ mình là con người văn minh đi! Mọi người về chỗ, tôi sẽ nói tiếp. Không về chỗ thì tôi sẽ mặc xác các người! "Hăoshì wúyuán, huàishì you fèn", ăn không có, khó đến thân, tôi hiểu chứ, hiểu chứ...
Tôi nói cho mấy người biết: Đất nước của các người có pháp luật, cơ quan hành pháp sẽ "nói chuyện" với các người nếu cố tình phạm pháp.
Đám đông hơi khựng lại. Không đợi lâu, mọi người chưa ổn định hẳn, hắn đã gằn giọng:
- Đã vậy thì lấy ý kiến trực tiếp của tập thể! Giờ, mọi người có hai lựa chọn, nếu số phản đối quá bán, tức hơn năm mươi phần trăm, tôi sẽ hủy bỏ việc cắt giảm, nếu kết quả không quá bán nghĩa là... những người phản đối buộc phải nghỉ việc từ hôm nay.
Im bặt ngay lập tức sau những rền động, sau những kích động khi nghe câu nói của hắn. Tổng Giám đốc Lee thầm nghĩ mình đã "tung chiêu" đúng ngay huyệt đạo của đám đông. Thừa thắng xông lên, hắn gằn lại từng tiếng lần nữa:
- Những - người - phản - đối - buộc - phải - nghỉ - việc - từ - hôm - nay... Hãy - suy - nghĩ - thật - kỹ! Ngay bây giờ, ai phản đối đứng dậy bước qua phần sân bên phải! Người nào chấp nhận, muốn tiếp tục làm việc đứng sang bên trái! Các giám đốc, các chuyền trưởng, các anh bảo vệ đếm tổng số những người có mặt và đếm, ghi tên rõ ràng... những người bước sang phải giúp tôi... Hãy dùng sơn trắng kéo một đường ranh giữa sân...
Phó Chủ tịch Tập đoàn Shin đơ người hết nhìn Tổng Giám đốc Lee lại quay sang nhìn đám đông lục tục ngồi xuống. Ông chưa biết đến kịch bản táo bạo và rất cân não này hay chính ông đích thân bay sang đây là để cố vấn trực tiếp cho Lee thực hiện kế hoạch đối phó mang tên "cây gậy sắt và nửa củ cà rốt" ?! Nếu vậy thì tôi thật sự thán phục cho những màn diễn sâu như thật của ông (!).
Tổng Giám đốc Lee ranh mãnh quay sang nhắc lại lời ông Shin: "Đã chạm điểm cực hạn! Buộc thế thôi!" thay cho việc trả lời câu hỏi từ ánh mắt của vị Phó Chủ tịch Tập đoàn. Không! Điểm cực hạn mà ông đề cập để dẫn đến sự thay đổi này không phải, hoàn toàn không phải... từ phía công nhân... họ không có lỗi...
Đám đông lại yên lặng. Ngột ngạt. Cái nắng như đổ lửa từ bầu trời không còn nghĩa lý gì nữa. Những con số phát ra từ những tốp giám đốc và nhân viên bảo vệ cứ vang vang, ngân ngân, rền rền khắp các góc sân. Đám đông bị "điểm huyệt" đã trùm phủ sự yên lặng rất đáng sợ.
Tôi lạnh người với trăm ngàn mũi dùi lên án quay ngược lại của đám đông mà mình vừa mường tượng. Sẽ có những người ân hận vì bước qua lằn ranh định mệnh đó hoặc ngược lại, cũng sẽ có người ân hận vì không dám bước qua lằn ranh định mệnh đó. Nếu như... nếu như... nếu như...
Đất nước tôi đã liên tiếp trải qua nhiều cuộc chiến tàn khốc nhưng sự phân tuyến rạch ròi trong lòng dân tộc, trong từng con người như một lợi thế quan trọng để giành chiến thắng. Còn bây giờ, chiến tranh lùi xa rồi! Trong thời hòa bình, thời xây dựng đất nước, tôi quá hiểu sự phân tuyến giữa con người chính trực và con người cơ hội đã trở nên phức tạp dường nào, những ám ảnh ám thị về tính cách dễ thay đổi của con người thời nay không thể dùng loại lăng kính cũ kỹ mà thấy được.
Tôi bình tĩnh quan sát sự nhốn nháo, rối loạn và những tiếng hét lạc giọng, bất lực của đám người bảo vệ, họ không có cách gì đếm chính xác một đám đông nháo nhào, bấn loạn, liên tục xáo trộn như thế! Tôi ý thức rõ ràng, giờ là lúc cần đến tiếng nói mạnh mẽ trực tiếp của tôi, người chịu trách nhiệm chính về công tác Công đoàn ở đây.
Tôi tiến lên đứng ngang hàng Tổng Giám đốc Lee và nói lớn: "Tôi xin mọi người trật tự! Chúng ta đồng lòng đình công và đến đây vì đã nhận ra sự bất công, vì cuộc sống bình ổn của chúng ta đã bị đe dọa bất ổn, vì bát cơm của con cái chúng ta, người thân chúng ta vừa bị tước mất.
Chúng ta có quyền bảo vệ chính mình. Chúng ta đấu tranh vì quyền lợi hợp pháp của mình. Đó là chính nghĩa, là lẽ phải, là sự sống còn. Tôi kêu gọi mọi người! Tôi kêu gọi tất cả mọi người! Tôi kêu gọi sự kiên định, quyết không nao núng từ phía anh chị em! Lúc này, ngay bây giờ, chúng ta quyết không lay chuyển, hãy mạnh mẽ thể hiện chính kiến của mình!
Tôi hứa sẽ luôn sát cánh cùng tất cả chúng ta, Liên đoàn Lao động sẽ luôn sát cánh cùng tất cả chúng ta, dù sự thể ra sao! Hơn lúc nào hết, đây là cơ hội chúng ta bày tỏ nguyện vọng, tình thương yêu đồng nghiệp và tinh thần đoàn kết của những người làm công ăn lương, của những người hết lòng hết sức cống hiến nhưng cũng tha thiết cần sự công bằng, minh bạch, hợp lẽ, hợp pháp...
Tổng Giám đốc Lee bước lên, phẩy tay cắt ngang, hắn liếc xéo tôi bằng ánh mắt lạnh lẽo nhưng run rẩy. Hắn đã sợ. Tôi biết rõ hắn đã sợ, đã bấn loạn. Hắn gằn giọng yêu cầu mọi người dồn qua hết bên trái vạch sơn trắng, chừa khoảng trống bên phải để ai phản đối thì đứng dậy bước sang, lần lượt từng hàng một chứ không nháo nhào như vừa rồi...
Trái tim tôi nhói lên từng đợt sóng vui mừng mỗi khi những con số đều đặn tăng dần. Hầu hết các chuyền trưởng, các phó phân xưởng sản xuất đều là đoàn viên Công đoàn nên họ đã làm gương, bước chân của họ nhấc cao dứt khoát. Và tôi cũng biết phía bên kia, lồng ngực của Tổng Giám đốc Lee cũng phập phồng theo từng tiếng hô to của những giám đốc, của những người bảo vệ.
Một cơn gió lốc cuốn bụi mù lừng lững xoáy vào sát rạt bên phải của những người công nhân. Tôi chợt nhớ cơn gió lốc trên đường vào khu nhà trọ chiều qua, nơi có cô gái điên dừng lại, tiếng khóc, tiếng cười vừa dứt, cô lại cất tiếng hát khe khẽ, giọng cô mượt mềm, xao xuyến, không có vẻ gì là đớn đau.
Điều gì đã khiến con người ta rơi vào cơn vô tri như thế?! Lời bài hát của người điên với cái vòng luẩn quẩn nghiệt ngã mà cô ấy tự nhiên phát ra có liên quan, có sự đồng nhất nào đó với đời sống của công nhân không?!
Đó là Huệ. Huệ đáng thương! Huệ ở căn phòng trọ được cho là buồn nhất khu chế xuất. Huệ ở cùng con gái nhỏ. Đó là công nhân trong Tổng Công ty L.X.E Viwan với thâm niên hơn 10 năm. Tốt nghiệp phổ thông nhưng gia đình khó khăn không vào đại học được, Huệ rời quê nhà lên đây làm công nhân và vài năm nay làm mẹ đơn thân... Và rồi dịch COVID-19 ập xuống, dãy nhà trọ bị phong tỏa, những bao xác lần lượt được đưa đi, người cuối cùng đi qua sợi dây đỏ là một phụ nữ trần truồng hai mắt dài dại, tay kéo lê một chiếc xe trẻ con hình chú vịt màu vàng nhạt, cũ kỹ...
***
Thời gian qua, tôi hiểu được đời sống của một công nhân là như thế nào. Đặc biệt tại nhưng dãy nhà trọ quanh khu chế xuất này, nơi mưu sinh của hàng ngàn công nhân từ khắp nơi trong nước đổ về. Bỏ lại quê hương sau lưng, những con người này bám trụ lại với thành phố, với những bộ đồng phục, với ca sáng, trưa, chiều.
Một công nhân nữa vừa bước qua phải lằn ranh trắng, là Nga ở phân xưởng chín. Nga ốm yếu, đôi mắt thâm quầng do làm ca đêm. Nga còn bị chứng tụt canxi nên thường xỉu bất chợt trong giờ làm. Tiền chi tiêu sinh hoạt và đóng tiền trọ của Nga vừa khít với số lương lãnh ra. Bao nhiêu năm làm công nhân, Nga chỉ biết công xưởng và phòng trọ mấy mét vuông...
Hai ba khối xanh chuyển động loang loáng. Tôi đã kịp nhận ra Tường, phân xưởng hai, một chàng trai tội nghiệp đang đau đớn vùng vẫy để thoát nạn tín dụng đen.
...1790... Tất cả dường như lặng đi vì đó là con số báo đúng năm mươi phần trăm số công nhân đang có mặt. Đúng phân nửa. Cân bằng. Cân bằng nghĩa là còn trong điểm cực hạn chưa được vượt qua, chưa có thay đổi nào thực sự diễn ra. Nếu dừng lại ở đó tức sẽ có 1790 gia đình rơi vào cơn khủng hoảng, túng bấn. Hai tiếng "nếu như" lại phình to choáng ngợp dòng sông suy nghĩ, lo lắng trong óc não tôi.
Tổng Giám đốc Lee quay phắt ra đứng nhìn chằm chằm xuống đám đông công nhân, hai mắt vằn đỏ tương phản với đôi môi thâm tái của hắn như dự báo một cuộc trả thù kẻ nào dám làm hắn mất mặt. Im lặng! Một không khí chết đơ chết cứng kéo dài. Gió cũng đứng lặng, chết lặng. Sóng nhiệt lực cũng thôi gợn, thôi duềnh.
Nhiều khuôn mặt rút sâu vào giữa hai đầu gối để né tránh ánh nhìn đe dọa của hắn. Nhiều ánh chớp sợ hãi của nhút nhát, của hoang mang, của hoảng hốt cực độ, của tình thái chùn chân, co rút, thu nhỏ đang loe lóe hiện ra khắp nơi trong những hàng người ngồi lại bên trái. Lồng ngực tôi căng cứng, một hơi hít sâu đã đột ngột dừng, hơi thở đột ngột ngưng trong sự chờ đợi khoảnh khắc diệu kỳ xảy ra, khoảnh khắc mà ông Shin gọi là vượt qua điểm cực hạn để tạo ra sự thay đổi.
... 1791!
Tất cả đã bật dậy. Những chiếc áo xanh, những mũ nón liên tục được nhiều nam công nhân cởi ra ném lên trời và lả tả rơi xuống như mưa, cơn mưa xanh, cơn mưa thắng lợi. Tiếng la hét mừng vui chiến thắng dậy vang trời đất...
***
Tôi một lần nữa xác tín ông Shin chính là một trà sư, dù ở đây không có sự kết hợp âm nhạc, hội họa hay cắm hoa nhưng tôi đã mục sở thị những động tác pha trà chuẩn mực, không thiếu không thừa, từ đầu đến cuối trong làn hương trầm thoang thoảng. Và tôi hiểu ông đã chọn trà tịch trầm hương là hình thức trị liệu áp lực hiệu quả nhất lúc này. Tôi nhìn lại bộ trà cụ độc bản, tất cả đều được làm từ một thứ ngọc xanh trong suốt, chế tác tinh xảo và đoán đây có thể là bộ trà cụ bất ly thân của ông.
Sau khi nhận khay trà lần nữa, tôi dùng lời khen thay cho tiếng cảm ơn: “Thiết Quan Âm trà đúng là danh bất hư truyền!”. Ông Shin nhấp xong ngụm trà thì nở nụ cười tươi: “Cô thích là tốt quá rồi!”. Đoạn ông trầm giọng cho biết từ trưa qua đến giờ,
Tổng Giám đốc Lee cứ tự trách mình dại dột đã đưa gậy cho người ta đập mình và ông ấy đã tự nhốt trong phòng riêng, không gặp ai cả, không muốn gặp ai cả.
Tôi thấy ông Shin đưa tay chỉnh lửa và đóng bộ lư trầm, biết cuộc trà đến lúc chấm dứt, tôi đứng dậy trịnh trọng:
- Thưa ông! Vẫn biết rằng lời hứa danh dự là trên hết nhưng công nhân vẫn cần một bảo chứng cho việc xóa bỏ những quyết định cắt giảm vừa rồi...
- Tôi hiểu... Tôi hiểu nên đã chuẩn bị đây rồi... Ông đưa tay vào túi áo lấy ra một phong bì đưa cho tôi. Không ngần ngại xin phép được đọc tại chỗ vì tôi nhận thức rõ tầm quan trọng của tờ giấy cam kết này... Đó là một tờ cam kết viết tay có chữ ký và dấu triện của ông Shin - Phó Chủ tịch Tập đoàn L.X.E Taiwan và có cả chữ ký, con dấu của Tổng Giám đốc Lee, đại diện cho Tổng Công ty L.X.E Viwan.
Ông Shin lịch sự đưa tôi xuống hết tam cấp rồi dừng lại khen tôi là một người làm công tác Công đoàn giỏi. Tôi vừa cúi đầu cảm ơn vừa nói với ông bằng chính câu thành ngữ của xứ Đài quê ông: Zuò dào lăo, xué dào lăo, làm đến già, học đến già. Việc học không có điểm dừng, học nữa, học mãi! Ông Shin tâm đắc lắm cứ cười mãi.
Ngôi nhà gỗ bát giác mái chồng phía sau văn phòng Tổng Công ty L.X.E Viwan không có gì đặc biệt nhưng với sự hợp lý mọi bề nó đã tạo được nét mỹ quan nổi bật. Là tôi thấy vậy!
Chân núi Tà Cú, tháng Giêng - Quý Mão
