Zoom và “đoạn đường hoa hồng”...
Để đạt được thành công lên đến hàng trăm triệu người dùng như hiện nay, Zoom cũng có một “quá khứ hàn vi” được phát triển từ trong môi trường đại học - Đại học nổi tiếng Stanford gần thung lũng Silicon (Mỹ) - vào năm 2013. Nhà sáng lập ra Zoom - Eric Yuan - cũng chính là CEO hiện nay của công ty Zoom, có trụ sở đặt tại Mỹ. Chỉ trong bốn năm sau khi được thành lập, Zoom đã trở thành một “startup kì lân” (doanh nghiệp khởi nghiệp có giá trị từ 1 tỉ USD trở lên). Đến năm 2019, Zoom lên sàn và đạt giá trị vốn hóa 16 tỉ USD và đạt mức tăng trưởng về người dùng tới 67%.
Chuyên gia bảo mật Vince Crisler - nhà sáng lập và là CEO của công ty bảo mật Dark Cubed - chia sẻ lại những số liệu từ các nguồn (đài CNBC, hãng tin Reuters) trong bài viết trên trang Medium (Mỹ) rằng, suốt trong năm 2019 Zoom chỉ phát triển được ngót nghét 2 triệu người dùng. Đến tháng 2.2020, Zoom tăng thêm được 2,2 triệu người dùng. Tuy nhiên sang tháng 3.2020, từ con số khoảng 10 triệu người dùng trước đó đã tăng lên mức 200 triệu người dùng mỗi ngày. Đây là một mức tăng trưởng “điên rồ” (chữ dùng của Vince Crisler) mà ngay cả trong lịch sử phát triển của Facebook hay Tik Tok cũng chưa bao giờ có thể tạo ra được tỉ lệ tăng siêu phi mã 2.000% như vậy.
Từ một startup, Zoom bây giờ đã đĩnh đạc trở thành một “ông lớn” trong làng ứng dụng chuyên về họp trực tuyến/video cho tất cả các nền tảng từ iOS, MacOS, Windows, Android. Đây chính là điểm cộng của Zoom so với một số phần mềm ứng dụng gọi video trực tuyến khác hiện nay. Phiên bản miễn phí của Zoom cho phép người dùng mở cuộc họp trực tuyến tối đa 100 người tham gia, 40 phút hình ảnh chất lượng cao và ổn định.
Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, trong cả năm 2019 và hai tháng đầu năm 2020 của Zoom, việc phát triển người dùng khá là bình thường, thậm chí trước đó còn ì ạch. Đến tháng 3, thời điểm dịch COVID-19 lây lan dữ dội tại Châu Âu và Mỹ cùng với việc nhiều quốc gia ra lệnh phong tỏa, giãn cách xã hội, các tổ chức, doanh nghiệp, trường học đều áp dụng phương thức làm việc từ xa sử dụng các ứng dụng họp hành và dạy-học trực tuyến thì Zoom thực sự “lên ngôi”.
Vấn đề không chỉ có hơn 90.000 trường học tại 20 quốc gia sử dụng Zoom cho việc dạy và học từ xa (Việt Nam có hàng trăm trường học sử dụng Zoom cho một số lớp học). Vấn đề cũng không chỉ có hàng chục nghìn doanh nghiệp tại nhiều nước cùng với nhân viên của họ sử dụng Zoom để họp hành trong những ngày làm việc tại nhà (work from home) để tránh dịch COVID-19. Mà vấn đề còn ở chỗ, từ các nhà thờ, các sự kiện, các khu phố, những gia đình... cũng sử dụng Zoom để “truyền hình trực tiếp” các cuộc họp mặt.
Ở một góc khác cho thấy, nhà cung cấp ứng dụng này cũng nhanh nhạy với cách triển khai marketing tiếp cận người dùng trong các bối cảnh, sự kiện để truyền cảm hứng cho việc mở rộng tập khách hàng. Đơn cử như tại Trung Quốc, theo lời CEO của Zoom, công ty này đã phải bổ sung máy chủ để đáp ứng sự gia tăng nhu cầu người dùng.
Chông gai phía trước
Nói một cách chính xác, “đoạn đường hoa hồng” của Zoom cũng tương đối ngắn ngủi, vỏn vẹn khoảng một tháng. Nhưng đó là tháng, Zoom đã khiến cho nhiều người dùng biết đến, thương hiệu nổi lên, trở thành một trong những ứng dụng họp video được nhiều người dùng nhất trên thế giới hiện nay. Kết thúc “đoạn đường hoa hồng”, một “trát” của FBI Boston (phụ trách các bang Maine, Massachusetts, New Hampshire và Rhode Island, Mỹ) đã chỉ ra rằng, các vụ “không tặc hội nghị video từ xa” hay còn gọi là “ném bom Zoom” (Zoom - Bombing) đang xuất hiện trên toàn quốc. Cụ thể là, FBI đã nhận được nhiều báo cáo về các cuộc họp hay học trực tuyến bị phá vỡ bởi sự chen ngang hình ảnh khiêu dâm, hình ảnh xấu và các ngôn ngữ ngữ đe dọa.
Theo FBI Boston, điển hình có hai vụ việc đã được báo cáo. Vụ thứ nhất xảy ra vào cuối tháng 3.2020, trong một giờ học của một trường trung học ở Massachusetts, giáo viên đang dạy qua phần mềm Zoom thì một cá nhân không xác định đã xâm nhập vào buổi học. Cá nhân này hét lên một cách thô tục và sau đó hét lên địa chỉ nhà của giáo viên.
Vụ thứ hai cũng thuộc một trường học ở Massachusetts, một cá nhân không xác định đã xâm nhập vào cuộc họp trực tuyến qua Zoom. Cá nhân này đã được nhìn thấy trên máy quay video và hiển thị hình xăm chữ Vạn. Ngay sau đó, hệ thống trường học tại New York và tại Massachusetts đã tạm ngừng sử dụng Zoom để dạy và học trực tuyến. Tỉ phú công nghệ nổi tiếng Elon Musk cũng cấm nhân viên trong Công ty Space X của ông dùng Zoom để hội họp vì lo ngại lỗi bảo mật.
Tuy nhiên, FBI Boston cũng đã có những hướng dẫn người dùng cách phòng tránh khi sử dụng Zoom, như: Cần cập nhật bản vá lỗi thường xuyên từ Zoom; đặt mật khẩu cho các cuộc họp; tạo phòng chờ để có thể kiểm tra những người xuất hiện ở đây nếu không phải thành phần được dự họp thì có thể mời ra ngay; không chia sẻ đường link mời tham dự họp ra mạng xã hội mà chỉ gửi đến đúng đối tượng...
Theo chuyên gia bảo mật Nguyễn Minh Đức - Giám đốc Công ty An ninh mạng CyRadar, trên thực tế, lỗi phần mềm ứng dụng thì ngay cả các “ông lớn” công nghệ cũng thường gặp phải. Với một công ty còn khá non trẻ và qui môi chưa quá lớn như Zoom, lỗi phần mềm cũng như bảo mật càng dễ xuất hiện. Qua những gì được chính CEO Eric Yuan của Zoom thừa nhận, chuyên gia Minh Đức cho rằng, Zoom chưa tập trung quan tâm đến vấn đề bảo mật mà tập trung nhiều hơn vào việc phát triển người dùng. “Vấn đề lỗi phần mềm thì trước sau Zoom cũng sẽ khắc phục được thôi. Tuy nhiên theo tôi, vấn đề vi phạm quyền riêng tư khi Zoom tự tiện chuyển dữ liệu người dùng sang Facebook và gửi dữ liệu người dùng về Trung Quốc mới thực sự nghiêm trọng” - ông Đức nhận định.
Trong khi vụ chuyển dữ liệu sang cho Facebook được Eric Yuan thừa nhận do sai sót, còn vụ gửi dữ liệu về máy chủ ở Trung Quốc thì vị CEO này cho là do “định tuyến nhầm”. Chuyên gia Nguyễn Minh Đức nói rằng, cách giải thích của vị CEO này về hai vụ việc trên chưa thực sự thuyết phục. Nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Toronto (Canada) đã phát hiện ra trường hợp cuộc gọi qua Zoom gửi dữ liệu về Trung Quốc, trong đó có luồng dữ liệu chứa mã mở khóa dữ liệu đã được mã hóa. Trong báo cáo của mình, nhóm nghiên cứu cũng đề cập rằng ứng dụng Zoom dòng chính dường như được phát triển bởi ba công ty ở Trung Quốc, trong đó có hai công ty thuộc sở hữu của Zoom với 700 nhân viên tại nước này.
Chông gai chính là ở vấn đề vi phạm quyền riêng tư, Zoom chưa thể khiến người dùng tin là “sai sót”, “định tuyến nhầm”.
