Trong cuốn sách “Chuyện nghề, chuyện nghiệp ngoại giao” của NXB Hội Nhà văn, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Tâm Chiến đã chia sẻ câu chuyện trong cuộc tiếp xúc với thượng nghị sĩ Mỹ John McCain trong phần “Với thượng nghị sĩ McCain về con cá tra (basa)”.
Theo đó, trong vụ tranh chấp thương mại đầu tiên giữa Mỹ và Việt Nam về bán phá giá cá da trơn nổ ra vào tháng 2.2002, ông Nguyễn Tâm Chiến khi đó là Đại sứ Việt Nam tại Mỹ đã có cuộc gặp ông John McCain – chính trị gia Mỹ tích cực ủng hộ bình thường hóa và phát triển quan hệ Mỹ - Việt Nam - để lobby.
Sau khi bàn xong công việc, “ông (thượng nghị sĩ John McCain – PV) cầm tay và dắt thẳng tôi (ông Nguyễn Tâm Chiến) đến một bức ảnh treo trên tường phòng làm việc: “Đây là bức ảnh tôi quý nhất” - ông chỉ lên tường và nói.
Tôi nhìn lên, hóa ra đấy là ảnh được phóng to cái bia đá bằng xi măng xù xì trên đường Thanh Niên dọc hồ Trúc Bạch Hà Nội, đánh dấu sự kiện ông bị lực lượng phòng không ta bắn rơi xuống hồ thời chiến tranh trước đây.
Ông cười và nhắc đi, nhắc lại “tôi quý nhất nó đấy”, chắc trong giây phút đó lại hiện về trong ông tất cả những gì đã xảy ra cách đây hàng chục năm tại một đất nước xa xăm.
Rồi ông nhìn thẳng vào tôi với con mắt có tý hài: Nhân đây, tôi có một lời đề nghị với phía Việt Nam (ông hạ giọng trịnh trọng), và nhờ Đại sứ chuyển về Hà Nội rằng, thượng nghị sĩ McCain mong sao cái tượng nhỏ bên hồ luôn được sạch sẽ. (Sau này tôi mới vỡ lẽ là hồi qua Việt Nam khi đến thăm “di tích của mình”, ông thấy trên tượng có những sản phẩm của mấy chú chim!!!).
Ông còn nói thêm như để “đệm” vào lời đề nghị của mình: “Đại sứ biết không, đó là bức tượng duy nhất của tôi được dựng trên thế giới”!... Và ông nhắc lại: “Tôi quý nhất bức tượng đó” tuy có một chi tiết binh chủng của tôi ghi trên đó không chính xác. Tôi là phi công của Hải quân Mỹ chứ không thuộc lực lượng Không quân Mỹ (Ở Mỹ, không quân của hải quân thuộc loại “quý phái”, ở đẳng cấp cao hơn là không lực nói chung)”.
Cũng trong bài viết này, ông Nguyễn Tâm Chiến cho biết: “Nếu có dịp được gặp lại thượng nghị sĩ McCain, chắc ít nhất tôi sẽ tranh thủ nói với ông một câu: “Thưa ngài, con cá tra “râu dài” của Việt Nam đã làm được “sự nghiệp lớn”, bức tượng của ngài ở hồ Trúc Bạch vẫn ở đó và được nhiều người đến xem”.
