Hố đen siêu khối lượng (hoặc hố đen siêu trọng, hố đen siêu nặng) là loại hố đen lớn nhất, thường chiếm lấy trung tâm của các thiên hà, với khối lượng từ 1 triệu đến 10 tỉ lần khối lượng Mặt trời. Một số hố đen siêu khối lượng ở trong pha sáng được gọi là nhân thiên hà hoạt động (AGN).
Các nhân thiên hà hoạt động cuối cùng sẽ cháy hết vì có giới hạn khối lượng tối đa cho hố đen siêu khối lượng. Từ lâu, các nhà khoa học đã quan tâm về thời điểm xảy ra hiện tượng này.
Nhà khoa học Kohei Ichikawa ở Đại học Tohoku (Nhật Bản) và nhóm nghiên cứu tình cờ phát hiện ra một nhân thiên hà hoạt động ở cuối vòng đời khi bắt được một tín hiệu nhân thiên hà hoạt động từ thiên hà Arp 187.
Quan sát các hình ảnh vô tuyến trong thiên hà từ 2 đài quan sát thiên văn ALMA và Very Large Array (VLA), các nhà nghiên cứu phát hiện một dấu hiệu đặc trưng của nhân thiên hà hoạt động gọi là "jet lobe". Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không tìm được tín hiệu nào từ hạt nhân cho thấy hoạt động của nhân thiên hà hoạt động có thể đã ngừng.
Sau khi phân tích sâu hơn dữ liệu đa bước sóng, nhóm nghiên cứu nhận thấy, tất cả chỉ số nhân thiên hà hoạt động quy mô nhỏ đều ngưng trong khi các chỉ số quy mô lớn thì sáng. Điều này là do nhân thiên hà hoạt động gần đây đã bị tắt trong vòng 3.000 năm qua.
Một khi nhân thiên hà hoạt động chết đi, các tính năng nhân thiên hà hoạt động quy mô nhỏ hơn trở nên mờ nhạt vì các nguồn cung cấp photon khác cũng ngừng. Nhưng vùng khí bị ion hóa quy mô lớn vẫn có thể quan sát được vì cần tới khoảng 3.000 năm các photon mới đến rìa vùng này. Quan sát hoạt động nhân thiên hà hoạt động trong quá khứ được gọi là tiếng vọng ánh sáng.
Nhà nghiên cứu Ichikawa cho biết, nhóm đã sử dụng vệ tinh tia X NuSTAR của NASA, công cụ tốt nhất để quan sát hoạt động AGN hiện tại. Qua đó, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng hạt nhân đã chết hoàn toàn.
Theo các phát hiện, việc tắt nhân thiên hà hoạt động xảy ra trong khoảng thời gian 3.000 năm và hạt nhân trở nên mờ dần hơn 1.000 lần trong suốt 3.000 năm đó.
