Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra, nhiều nước Châu Âu đã chuyển sang các nhà sản xuất than và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Đông Nam Á để giúp bù đắp cho sự suy giảm nguồn cung của Nga.
Việc EU cấm nhập than từ Nga - có hiệu lực vào tháng 8 - cũng như quyết định của Mátxcơva cắt nguồn cung cấp khí đốt cho một số nước EU trong tháng này, khiến nhiều quốc gia Châu Âu đổ xô mua than của Indonesia, nước xuất khẩu than nhiệt lớn nhất thế giới.
Đầu tháng 4, hai tháng sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina, tập đoàn khai thác than khổng lồ PT Adaro Energy của Indonesia cho biết đã bán 300.000 tấn than cho Hà Lan và Tây Ban Nha. Ba Lan được cho là đã đặt hàng 53.230 tấn than từ Indonesia trong cùng tháng.
Các chuyên gia trong ngành dự đoán nhập khẩu của Châu Âu sẽ tăng vọt vào cuối năm nay và vào năm 2023 khi giá năng lượng dự kiến sẽ tăng cao hơn nữa trên toàn Châu Âu.
Tuần trước, sự kiện công nghiệp than hàng đầu Châu Á Coaltrans đã được tổ chức tại đảo Bali của Indonesia. "Nhu cầu về than của Indonesia đang tăng lên đáng kể do vấn đề địa chính trị này" - Pandu Sjahrir, Chủ tịch Hiệp hội Khai thác Than Indonesia, nói với tờ Nikkei Asia.
"Đức là một ví dụ điển hình. Họ đang yêu cầu rất nhiều từ Indonesia. Về cơ bản, vào năm tới, Đức có khả năng là nhà nhập khẩu than Indonesia lớn thứ hai hoặc thứ ba, sau Trung Quốc và Ấn Độ" - ông Pandu Sjahrir nói thêm.
Than Indonesia và LNG Malaysia đến Châu Âu
Công ty khai thác than PT Bukit Asam của Indonesia cho biết đã xuất khẩu 147.000 tấn than sang Italia cho đến nay trong năm nay. Công ty được cho là cũng đang thảo luận với Đức và Ba Lan.
Bumi Resources, nhà sản xuất than lớn nhất Indonesia tính theo khối lượng, gần đây tiết lộ với truyền thông địa phương rằng công ty đã vận chuyển một số chuyến hàng nhỏ đến Châu Âu trong năm nay, dự đoán sản lượng sẽ tăng vào cuối năm 2022.
Kadri Simson, ủy viên phụ trách năng lượng của EU, đến thăm Indonesia vào đầu tháng này để dự cuộc họp G20, đồng thời cũng đã tham quan một mỏ than địa phương.
Giá than chuẩn của Indonesia đang ở mức 319,22 USD/tấn vào tháng 9 sau khi đạt kỷ lục 321,59 USD vào tháng 8. Trong nửa đầu năm 2022, xuất khẩu than của Indonesia đã tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
Malaysia - nhà xuất khẩu LNG lớn thứ năm thế giới - cũng tăng xuất khẩu sang các nước Châu Âu khi Nga ngừng vô thời hạn dòng khí đốt đến Châu Âu thông qua đường ống Nord Stream 1 trong tháng này.
Felix Booth, người đứng đầu bộ phận LNG tại công ty tình báo năng lượng và vận tải biển Vortexa cho biết, hoạt động vận chuyển LNG ở Đông Nam Á dự kiến sẽ tiếp tục nhộn nhịp khi EU giải quyết vấn đề thiếu hụt năng lượng.
Đầu tháng này, bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu, đã công bố một loạt đề xuất được chờ đợi từ lâu để giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng của EU. Trong số này bao gồm áp giá trần khí đốt Nga và thuế lợi nhuận bất ngờ (windfall profit tax) đối với các công ty nhiên liệu hóa thạch.
Bà von der Leyen nói: “Việc thao túng thị trường khí đốt có tác động lan tỏa đến thị trường điện. Chúng tôi đang phải đối mặt với giá điện phi mã với sự biến động lớn của thị trường".
Giá năng lượng leo thang ở Châu Á, Châu Phi
EIB Global của Ngân hàng Đầu tư Châu Âu đã khai trương văn phòng đại diện khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương tại Jakarta, Indonesia vào ngày 9.9, báo hiệu một làn sóng đầu tư mới vào khu vực.
"Văn phòng EIB sẽ góp phần thúc đẩy các cơ hội đầu tư mới vào những dự án giúp khu vực giải quyết các nhu cầu đầu tư cấp bách nhất, theo cách xanh và bền vững" - Kris Peeters, Phó Chủ tịch EIB và là người đứng đầu khu vực Đông Nam Á, cho biết.
"Chúng tôi muốn khẳng định mình là đối tác tin cậy của Indonesia và Đông Nam Á, đồng thời giúp khu vực tăng trưởng và phát triển theo hướng xanh, bền vững và nâng cao vị thế, hạn chế tác động của biến đổi khí hậu và củng cố nền độc lập quốc gia của các đối tác EU các quốc gia" - ông Kris Peeters nói thêm.
Nhóm của EIB Global sau đó đã đến thăm Campuchia và cam kết tăng các khoản vay, tài trợ cho năng lượng tái tạo.
Khi các nước Châu Âu chuyển sang các nhà cung cấp năng lượng thay thế ở Đông Nam Á, có những lo ngại rằng các nước Châu Á và Châu Phi khác buộc phải nhanh chóng mở rộng chi tiêu của nhà nước để có thể chịu được giá LNG hoặc giá than cao hơn.
Mặt khác, việc này cũng khuyến khích các nước đang phát triển ở Đông Nam Á thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh - theo một báo cáo gần đây của tổ chức tư vấn tài chính độc lập Carbon Tracker.
