Giới chuyên gia thì cho rằng đây là một đề xuất mang tính đột phá, sẽ làm thay đổi hẳn việc quản lý, sử dụng đất đai. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra ở đây đó là cách làm sẽ như thế nào để không bị rơi vào tình trạng mất kiểm soát do thao túng và thổi giá.
Trong một báo cáo mới đây về thực trạng định giá đất, Hiệp hội Bất động sản TPHCM đã kiến nghị bỏ quy định Chính phủ ban hành khung giá đất định kỳ 5 năm một lần tại điều 113 Luật Đất đai. Minh chứng là HoREA chỉ ra sự lạc hậu của bảng giá đất tại TP HCM. Hiện nay giá đất quy định trong bảng giá đất của TP HCM chỉ bằng 30-50% giá đất thị trường. Đặc biệt, mức giá cao nhất trong bảng giá đất của đô thị trên 10 triệu dân này đã tạo khoảng cách quá xa so với thực tế.
Chính vì vậy hiện tại, giá trị quyền sử dụng đất theo chính sách của Nhà nước dùng để bồi thường khi thu hồi đất của dân còn cách rất xa so với giá trị quyền sử dụng đất trên thị trường. Đặc biệt với đất nông nghiệp thì còn thê thảm hơn khi 1 m2 đất nông nghiệp, trị giá bồi thường chỉ vài trăm ngàn, trong khi sau đó mức giá bán mà chủ đầu tư dự án bán ra thị trường lên tới vài chục triệu.
Sự bất công đó chính là nguyên nhân gây bức xúc, dẫn đến khiếu kiện của những người bị thu hồi. Vì giá bồi thường quá rẻ mạt, nên khi người dân bị thu hồi đất, cũng đồng nghĩa với việc họ bị mất nhà cửa và mất tư liệu sản xuất quan trọng nhất là đất đai. Bởi tiền bồi thường không mua nổi một căn hộ tái định cư. Chính vì vậy, câu chuyện đền bù theo giá thị trường là một yêu cầu phù hợp thực tế nhưng điều lo ngại nhất đó chính là về mặt tổ chức thực hiện.
Đầu tiên phải xác định giá đất đó là giá quyền sử dụng đất hay là giá đất. Tiếp theo, xác định giá đất đó vào mục đích gì? Ở Việt Nam luôn có tình trạng dự án chưa hình thành, các nhà đầu tư đã biết trước thông tin, gom mua và đầu cơ đất.
Vì thế, khi có thông tin một dự án hay một con đường sẽ đi qua khu đất nào, lập tức giá khu đất đó sẽ bị đẩy lên cao hơn gấp 5, thậm chí gấp 10 lần giá thực tế. Như vậy, trong trường hợp này, việc xác định giá thị trường để bồi thường cho người dân cũng gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, người dân chưa chắc đã được lợi do nhà đầu tư đã gom đất từ trước, tự đẩy giá lên, thiết lập giá thị trường mới và hưởng lợi. Cuối cùng, chỉ nhà đầu tư lợi, Nhà nước và người dân đều thiệt. Do đó, cách thức thực hiện là rất quan trọng khi đưa ra đề xuất trên.
