Do vậy, NLĐ mong muốn Trung ương bàn thảo kỹ, có được những quyết sách đúng đắn, khoa học, mang tính đột phá.
Tiền lương trong khu vực công còn nhiều bất cập
Trao đổi với phóng viên, ông Ngọ Duy Hiểu cho biết, chính sách tiền lương hiện nay tồn tại nhiều hạn chế rất cơ bản: Đối với khu vực công, chính sách tiền lương khá phức tạp, chưa thiết kế hệ thống thang lương, bảng lương theo vị trí việc làm, còn bình quân, cào bằng, quá coi trọng thâm niên, chưa gắn với kết quả công tác, không tạo được động lực mạnh mẽ để nâng cao năng suất lao động và hiệu quả làm việc của NLĐ; quy định về mức lương và cơ cấu tiền lương chưa hợp lý; việc nâng bậc lương đối với cán bộ, công chức viên chức (CBCCVC) chưa gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ hàng năm; cơ chế quản lý tiền lương chưa có giải pháp hữu hiệu để gắn tiền lương với việc sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế của cơ quan, tổ chức, đơn vị; chậm thực hiện đổi mới tổ chức và quản lý, cơ chế tài chính đối với khu vực sự nghiệp công lập.
Còn đối với khu vực doanh nghiệp, Bộ luật Lao động tuy đã có quy định về tiền lương tối thiểu nhưng nhiều nội dung chưa cụ thể, việc thực hiện chức năng bảo vệ NLĐ còn hạn chế; các chế tài xử lý vi phạm tiền lương tối thiểu chưa đủ mạnh, thiếu biện pháp và cơ chế giám sát thực hiện; phân phối tiền lương trong các loại hình doanh nghiệp chưa phản ánh đúng quan hệ phân phối trong kinh tế thị trường; tính công khai, minh bạch, dân chủ trong phân phối chưa đảm bảo.
Đối với chính sách BHXH, bên cạnh những kết quả đã đạt được, chính sách BHXH thời gian qua cũng bộc lộ không ít những hạn chế: Hệ thống BHXH về cơ bản được thiết kế đơn tầng, chính sách thiếu linh hoạt, sự kết nối giữa chính sách BHXH với các chính sách xã hội khác chưa đồng bộ, chặt chẽ.
Quy định thời gian tham gia BHXH để được hưởng lương hưu quá dài (20 năm).
Giữa các chính sách BHXH còn thiếu sự chia sẻ theo nghĩa rộng, chính sách hưu trí được thiết kế còn nặng về nguyên tắc đóng - hưởng, thiếu chú ý đến nguyên tắc chia sẻ giữa người có mức lương cao và mức lương thấp. Tỉ lệ bao phủ BHXH còn thấp.
Phải thiết kế chính sách tiền lương với tư duy mới
Ông Ngọ Duy Hiểu đánh giá, chính sách tiền lương, chính sách BHXH là những chính sách rất quan trọng, là cơ sở để bảo đảm cuộc sống hàng ngày của CBCCVC, NLĐ, là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, gắn liền và tạo động lực góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Việc cải cách chính sách tiền lương phải quán triệt quan điểm: Tiền lương là thu nhập chính bảo đảm đời sống cho NLĐ và gia đình họ, tạo động lực nâng cao năng suất lao động và hiệu quả làm việc của NLĐ.
Đối với khu vực công, nhà nước phải trả lương cho CBCCVC theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo, đảm bảo tương quan hợp lý với tiền lương trên thị trường lao động; thực hiện chế độ đãi ngộ, khen thưởng xứng đáng trên cơ sở kết quả công việc.
Đối với khu vực doanh nghiệp, tiền lương phải thực sự là giá cả sức lao động, hình thành trên cơ sở thỏa thuận giữa NLĐ và người sử dụng lao động theo quy luật của thị trường có sự quản lý của nhà nước.
Băn khoăn với việc có thể xóa bỏ ngay việc nhà nước quy định thang, bảng lương trong khu vực doanh nghiệp, ông Hiểu phân tích: “Trong bối cảnh thị trường lao động ở nước ta chưa thực sự phát triển, sức ép việc làm lớn, năng lực thương lượng, thỏa thuận của NLĐ và tổ chức công đoàn cơ sở vẫn còn những hạn chế, mức lương của NLĐ còn thấp, số doanh nghiệp vi phạm pháp luật về tiền lương còn nhiều thì đòi hỏi các chủ thể trong quan hệ lao động và cả hệ thống chính trị phải thực sự vào cuộc, phải nỗ lực để các mục tiêu của đề án có thể trở thành hiện thực.
Tôi nghĩ, trong ít nhất 5 năm tới, ở nước ta, việc nhà nước vẫn quy định về thang, bảng lương và định mức lao động làm cơ sở để doanh nghiệp và NLĐ thỏa thuận là rất cần thiết”.
Ông Hiểu cho rằng, việc cải cách chính sách tiền lương, BHXH sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với đời sống, sản xuất và phát triển kinh tế - xã hội; khi được thông qua và ban hành, nó sẽ như luồng gió mới thổi vào đời sống NLĐ.
Đối với CBCCVC, NLĐ, việc cải cách chính sách tiền lương, cải cách BHXH sẽ góp phần cải thiện thu nhập, đời sống cho NLĐ và gia đình họ. Nếu tiền lương nhận được đảm bảo đời sống, yên tâm công tác sẽ là động lực kích thích tăng năng lực sáng tạo, năng suất lao động, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp, góp phần làm trong sạch và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, tạo ra hoà khí cởi mở giữa NLĐ với người sử dụng lao động.
Việc cải cách chính sách BHXH với những đổi mới trong thiết kế chính sách, tháo gỡ những vướng mắc hiện hành, đảm bảo thủ tục chi trả các chế độ đầy đủ, kịp thời, đúng quy định sẽ góp phần làm tăng tính hấp dẫn của chính sách, thu hút NLĐ tham gia, góp phần ổn định đời sống của NLĐ trong quá trình làm việc và khi hết tuổi lao động.
