Rút ngắn thủ tục hành chính
Trong năm 2017, ngành BHXH đã thực hiện quy trình thu BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT theo Quyết định 595/QĐ-BHXH. Theo đó, quyết định có hiệu lực từ 1.7.2017 quy định cụ thể quy trình tham gia, đóng BHXH (bao gồm cả BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện), BHYT, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN) và cấp sổ BHXH, thẻ BHYT.
Theo đánh giá của Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu, điểm nổi bật nhất của các quy trình thu BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm TNLĐ-BNN và cấp sổ BHXH, thẻ BHYT trong quyết định này là phân định rõ trách nhiệm của tất cả các bên tham gia vào hệ thống BHXH. Minh bạch từ trách nhiệm của người tham gia, đơn vị quản lý đối tượng, đến trách nhiệm của cơ quan BHXH. Quy định rõ trách nhiệm của các phòng nghiệp vụ trong việc phát triển đối tượng, đôn đốc thu hồi nợ và tăng cường kiểm tra, thanh tra theo hình thức hậu kiểm. Đây là điều kiện đầu tiên để các hoạt động thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT đạt sự thuận lợi nhất cho tất cả các bên tham gia, dễ dàng xác định và tháo gỡ vướng mắc nếu có.
Điểm mới đáng ghi nhận thứ hai, đó là bắt buộc cơ quan BHXH phải xây dựng cho mỗi người tham gia 1 mã số BHXH duy nhất. Theo đó, số sổ BHXH, số thẻ BHYT được thống nhất sẽ lấy theo mã số này. Bên cạnh đó, mỗi người tham gia BHXH, BHYT, BHTN sẽ được cập nhật, đồng bộ thông tin trên cơ sở dữ liệu (CSDL) tập trung, lấy dữ liệu hộ gia đình làm trung tâm và kết nối liên thông với dữ liệu đóng, hưởng BHXH, BHYT.
Cách quản lý này về lâu dài sẽ giảm sự chờ đợi của người dân, giảm công việc của chủ sử dụng lao động và thời gian giải quyết của ngành BHXH. Đơn cử, chưa bao giờ việc đổi thẻ BHYT chỉ diễn ra trong 1 giờ như hiện nay; hay như NLĐ chỉ cần mang đến duy nhất tờ quyết định hưởng lương hưu và chỉ sau vài lần nhấp chuột, đối chiếu thông tin sẽ hoàn thiện quy trình hưởng lương hưu… Quy trình này đã rút ngắn được cả thời gian, thủ tục thực hiện nhiệm vụ thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT từ 9 thủ tục hành chính xuống còn 5 thủ tục; rút ngắn thời hạn cấp sổ BHXH từ 20 ngày, thẻ BHYT từ 7 ngày xuống còn 5 ngày.
Ý nghĩa lớn thứ ba của thực hiện Quyết định 595/QĐ-BHXH là đã cơ bản xây dựng thành công bộ dữ liệu tập trung về thu BHXH, BHYT, BHTN dưới hình thức dữ liệu điện tử. Hệ dữ liệu tập trung này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp cơ quan BHXH thay đổi từ hình thức quản lý thu qua đơn vị sang quản lý từng cá nhân tham gia. Điều đó giúp nâng cao sự tiện lợi, nhanh chóng, chính xác về quản lý thông tin cũng như giải quyết chế độ, chính sách trên phạm vi toàn quốc.
13,8 triệu người được cấp sổ BHXH
Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cho biết, để đáp ứng yêu cầu về quản lý CSDL tập trung toàn quốc, kết nối liên thông dữ liệu hộ gia đình và bộ công cụ quản lý thu, sổ thẻ, giải quyết chế độ BHXH, BHYT thông qua mã số BHXH (được cấp duy nhất cho người tham gia), BHXH Việt Nam đã hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương chuẩn bị cơ sở hạ tầng, bộ công cụ phần mềm ứng dụng CNTT; đào tạo, bồi dưỡng cho công chức, viên chức trong hệ thống cách sử dụng bộ công cụ; tập huấn, tuyên truyền đến tất cả đơn vị sử dụng lao động.
Phải khẳng định rằng, đến thời điểm hiện nay, công tác cấp, quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT được triển khai, thực hiện theo đúng quy định, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia. Trong năm 2017, toàn ngành tập trung rà soát, hoàn thiện và trả sổ BHXH cho NLĐ theo quy định của Luật BHXH. Năm 2017, số người được cấp sổ BHXH là 13,8 triệu người (bao gồm cả sổ BHXH do BHXH Bộ Quốc phòng quản lý); số lượng sổ BHXH bàn giao cho NLĐ là 10,1 triệu sổ, đạt 72,3% so với số sổ BHXH phải trả. Tổng số người đã được cấp thẻ BHYT là 79,9 triệu người, trong đó số người được cấp thẻ BHYT theo mã số BHXH là 58 triệu người. Trên cơ sở kết quả này, ngành đã đặt mục tiêu sẽ hoàn thành bàn giao 100% sổ BHXH đến tay NLĐ trước 30.6.2018; đồng nghĩa với việc hệ dữ liệu tập trung của tất cả người tham gia BHXH, BHYT đã được đồng bộ, đảm bảo sự chính xác và đầy đủ về thông tin.
Bước sang năm 2018, mục tiêu của ngành BHXH đặt ra trong lĩnh vực thu, trước hết vẫn phải đảm bảo đạt và vượt các chỉ tiêu mà chính phủ giao. Để đạt được điều này, có 2 giải pháp quan trọng mà ngành BHXH tập trung thực hiện để giảm đến mức thấp nhất số nợ BHXH, BHYT và đảm bảo quyền lợi của NLĐ. Đó là phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị chức năng trong việc phát triển đối tượng và thu nợ BHXH, BHYT, BHTN tại các địa phương; tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành tại các đơn vị vi phạm pháp luật BHXH, BHYT.
Ngành BHXH cũng sẽ mở rộng hệ thống đại lý thu BHXH, BHYT trên toàn quốc, bố trí các điểm thu, nhân viên đại lý thu đến từng thôn, bản, tổ dân phố. Đào tạo để mỗi đại lý thu là 1 tuyên truyền viên am hiểu về chính sách BHXH, BHYT. Đặc biệt, ngành phải phát huy tối đa hiệu quả chức năng thanh tra các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT. Theo đó, trong năm 2018, sẽ thanh tra tất cả các DN có số nợ BHXH, BHYT, BHTN từ 3 tháng trở lên. Đây là công cụ đã phát huy hiệu quả tốt trong năm 2017 và cũng là nhiệm vụ của ngành BHXH. Kịp thời xử lý và kiến nghị xử lý các hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT. Điều đáng mừng là, trong năm 2018, những quy định mới về xử lý hình sự những hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH bắt đầu có hiệu lực. Kết quả thanh tra của ngành BHXH sẽ là những căn cứ đầu tiên để xử lý hình sự những vi phạm trong lĩnh vực này. Lực lượng thanh tra sẽ được tăng cường về số lượng, khi đào tạo được đủ các thanh tra viên có chứng chỉ thanh tra. Tất cả công chức viên chức làm công tác thu, thu nợ, sổ - thẻ đều có thể được đào tạo nghiệp vụ thanh tra. Dự kiến, trong năm 2018, sẽ có từ 1.000- 2.000 công chức, viên chức BHXH có chứng chỉ thanh tra viên.
