Hàng trăm công nhân xây cầu bị nợ lương, bảo hiểm: Xử lý thế nào?

Trong các bài viết trước, Báo Lao Động đã phản ánh tình trạng một số công ty (Cty) con hoặc có cổ phần của Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 (Cienco1) nợ BHXH tính đến tháng 4.2020 là gần 87 tỉ đồng. Trong đó, nhức nhối nhất là Cty Cổ phần Cầu 12 (463 Phúc Đồng, Long Biên, Hà Nội) với hơn 26 tỉ đồng nợ BHXH. Hiện hơn 100 công nhân của Cty này phải tự xin nghỉ tìm công việc mới để mưu sinh.

Phóng viên đã làm việc với các bên liên quan gồm đại diện Công ty Cầu 12, Cienco1, BHXH Hà Nội, Công đoàn ngành GTVT Việt Nam và luật sư để tìm hướng xử lý vụ việc.

Xin được đối trừ từ tiền nợ đọng thi công công trình

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, ông Đỗ Duy Hưng - Chủ tịch Công đoàn (CĐ) Cienco1 - cho biết, lý do chậm lương và BHXH kéo dài là do đơn vị này và một số Cty thành viên bị nợ đọng tiền thi công các công trình do các địa phương và Chính phủ không bố trí được nguồn vốn để thanh toán. Tổng số nợ lên tới 1.300 tỉ đồng (riêng Cty Cầu 12 bị nợ từ 140 - 160 tỉ đồng). Bên cạnh đó, việc cổ đông nắm đến hơn 90% cổ phần Cty là ông Đinh Ngọc Hệ (Út "trọc") đang bị khởi tố cũng khiến Cienco1 gặp khó trong công tác thị trường.

Từ những khó khăn trên, Chủ tịch CĐ Cienco1 đề nghị Chính phủ quan tâm việc giải ngân sớm và nhanh các công trình nợ đọng quá lâu để doanh nghiệp (DN) trả lương cho người lao động (NLĐ). Sau khi Báo Lao Động phản ánh, Công đoàn GTVT Việt Nam cũng cho biết đã đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có ý kiến với Chính phủ, các bộ, ngành trong việc giải quyết nợ đọng xây dựng cơ bản cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, ông Đỗ Duy Hưng cũng kiến nghị BHXH cho phép khoanh vùng nợ hoặc có hình thức đối trừ từ nguồn vốn ngân sách (nợ tiền thi công công trình của DN) sang BHXH để thực hiện chính sách với NLĐ.

Trả lời kiến nghị này, ông Vũ Đức Thuật - Phó Giám đốc BHXH Hà Nội - cho biết, đơn vị đã từng tổ chức các buổi đối thoại với các DN nợ BHXH kéo dài, đồng thời đề nghị các Cty cho rằng bị nợ thanh toán các công trình cung cấp hồ sơ các dự án bị nợ để báo cáo các bộ, ngành và UBND Thành phố có biện pháp hỗ trợ, truy thu để có nguồn đóng BHXH; nhưng không DN nào cung cấp được hồ sơ.

Vì vậy, ông Thuật cho rằng kiến nghị trên của Cienco1 là chưa có cơ sở.

Có thể xử lý hình sự

Theo luật sư Quách Thành Lực (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội), căn cứ Điều 216 Bộ luật Hình sự quy định về Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Cả  pháp nhân là công ty trốn đóng bảo hiểm và cá nhân đại diện theo pháp luật của công ty đều phải chịu trách nhiệm hình sự ở các mức độ khác nhau.

"Người nào có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên với tình tiết như trốn đóng bảo hiểm từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng; hoặc trốn đóng bảo hiểm cho từ 10 người đến dưới 50 người lao động đã có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm.

Tuy nhiên, hành vi trốn đóng bảo hiểm cho người lao động xảy ra trước ngày 1.1.2018 thì sẽ không bị xử lý hình sự mà sẽ xem xét để xử lý vi phạm hành chính, thực hiện việc cưỡng chế.

Nếu thống kê Công ty Cầu 12 trốn đóng BHXH cho trên 10 người và số nợ bảo hiểm tiền tính đến hết tháng 4.2020 là hơn 26 tỉ đồng, cơ quan cảnh sát điều tra hoàn toàn có căn cứ xem xét xử lý trách nhiệm hình sự cá nhân và pháp nhân của công ty này. Với cá nhân phạm tội có thể bị phạt tù đến 7 năm. Pháp nhân có thể bị phạt tiền cao nhất đến đến 3 tỉ đồng", luật sư Lực cho biết.

Luật sư Quách Thành Lực cũng cho biết thêm, từ khi Bộ luật Hình sự có hiệu lực vào ngày 1.1.2018, rất nhiều vụ việc chây ì, trốn đóng bảo hiểm xã hội đã được cơ quan bảo hiểm gửi hồ sơ sang công an xử lý hình sự.