NLĐ thiệt đơn, thiệt kép
Theo Luật sư Hoàng Ngọc Thanh Bình - Đoàn Luật sư TP.Hà Nội - Trong quá trình công tác, làm việc tại đơn vị, doanh nghiệp, trường học, NLĐ và chủ sử dụng lao động rất dễ xảy ra mâu thuẫn, nhất là các vấn đề liên quan đến kinh tế, đặc biệt là quyền lợi về BHXH, BHYT, BHTN. Trong đó, đỉnh điểm của các tranh chấp lao động là việc người sử dụng lao động hoặc NLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng. Khi đó, nếu NLĐ không nắm vững kiến thức chính sách pháp luật liên quan đến quyền lợi của mình trong lĩnh vực BHXH thì có thể bị “trắng tay”, mà cụ thể là rất nhiều NLĐ tại chương trình muốn chuyên gia và luật sư tư vấn về vấn đề này.
Ông Bình nêu tình huống, Chị Nguyễn Thị A, làm việc tại công ty M, đã ký 5 HĐLĐ. Hợp đồng 1 là 3 tháng, các hợp đồng còn lại có thời hạn 1 năm. Tháng 5.2017, chị A làm công nhân phân xưởng điện tử, với lương và thưởng giữ nguyên. Sau khi hợp đồng lao động lần thứ 5 hết hạn thì chị A tiếp tục làm việc nhưng công ty M không ký tiếp HĐLĐ với lý do không kí thêm bất kỳ HĐLĐ nào với NLĐ của công ty. Tháng 10.2017, công ty ra quyết định đơn phương chấm dứt HĐLĐ với chị A. Khi nhận quyết định chấm dứt HĐLĐ, chị A cho rằng, lúc làm việc tại Cty luôn chấp hành tốt các quy định, không vi phạm nội quy, quy chế, hoàn thành định mức công việc, nên công ty M đơn phương chấm dứt HĐLĐ là trái quy định pháp luật. Bên cạnh đó, việc Cty tuyên bố không đóng BHXH những tháng cuối hợp đồng lao động đã vi phạm nghiêm trọng các quy định của Luật BHXH đối với NLĐ. Chị A nhiều lần gửi đơn lên công ty M, nhưng Ban giám đốc vẫn bảo toàn quan điểm. Vì vậy, chị A quyết định khởi kiện công ty M ra tòa.
Theo ông Bình, thực tế tòa án xét xử, có mấy vấn đề nổi lên trong việc tranh chấp, thứ nhất: Thời hạn ký hợp đồng, các bên chỉ được ký tối đa 2 lần, việc công ty ký tiếp hợp đồng thứ 3,4,5 đồng nghĩa hợp đồng không xác định thời hạn; thứ hai, chấm dứt HĐLĐ của công ty M theo khoản 1 Điều 44 Bộ luật Lao động, việc cho chị A thôi việc khi phải có điều kiện giải thể phân xưởng, tiến hành đào tạo nghề bố trí sắp xếp cho chị công việc mới. Khi không bố trí công việc mới mới chấm dứt. Khi không sắp xếp mà đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động là vi phạm pháp luật. Ngoài ra, việc không đóng BHXH cho NLĐ cũng vi phạm nghiêm trọng các quy định trong Luật BHXH.
Tuy nhiên, trên thực tế thì không phải NLĐ nào cũng biết được điều đó và họ thường chịu thiệt thòi hơn so với người sử dụng lao động.
Nâng cao hiểu biết pháp luật cho NNLĐ
Để có kiến thức, kỹ năng xử lý các tình huống thường gặp phải, nhất là trong các quan hệ giữa NLĐ và người sử dụng lao động, ông Đỗ Ngọc Thọ - Phó Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH - BHXH Việt Nam - cho rằng: Vấn đề cần thiết và cấp bách hiện nay là nâng cao sự hiểu biết của NLĐ đối với các vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của mình trong thực hiện Bộ luật Lao động, Luật BHXH. Chỉ khi NLĐ nắm vững kiến thức, pháp luật thì họ mới có thể bảo vệ được chính mình, đồng thời tư vấn cho những lao động khác khi gặp hoàn cảnh tương tự.
Ông Thọ chỉ ra: Ngay cả những người tham dự chương trình “tư vấn, giải đáp chính sách pháp luật BHXH, BHYT, BHTN” tại hội trường này cũng từng gặp phải những tình huống bất lợi, nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý. Do vậy, những buổi tư vấn như thế này mang ý nghĩa rất lớn, là cơ hội để NLĐ được trực tiếp tham vấn, xử lý những vướng mắc trong quá trình lao động tại doanh nghiệp.
Cùng quan điểm với ông Thọ, luật sư Hoàng Ngọc Thanh Bình cho rằng: Cốt lõi của các vấn đề vẫn là NLĐ chưa có kiến thức và kỹ năng trong việc xử lý các tình huống mà họ gặp phải. Chính vì vậy, vụ việc xảy ra, họ thường đơn độc theo đuổi nhưng không đem lại kết quả. Trong khi đó, quyền lợi chính đáng thì bị “trà đạp”. Do đó, việc tổ chức những hoạt động tư vấn, giải đáp chính sách pháp luật trên lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN là cần thiết.
