Vẫn còn những “mảnh sạn”
Bộ GDĐT thẳng thắn chỉ rõ việc xuất bản, phát hành SGK chỉ có Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thực hiện như hiện nay tạo ra nghi ngại về sự độc quyền khép kín trong tất cả các khâu của quy trình từ biên soạn đến phát hành, không thúc đẩy cạnh tranh nhằm nâng cao chất lượng SGK.
Thiết kế SGK theo hướng đa dạng hoá câu hỏi, bài tập là một yêu cầu mang tính chuyên môn và phương pháp. Tuy nhiên, hạn chế của việc này là nếu giáo viên tổ chức dạy học chưa đúng theo phương pháp tích cực như hướng dẫn, để học sinh điền số liệu và làm các bài tập trực tiếp vào SGK gây lãng phí vì sách chỉ sử dụng được 1 lần.
Ngoài ra, việc lãng phí cũng có nguyên nhân do giá SGK hiện nay quá rẻ so với các mặt hàng khác nên nhiều phụ huynh (đặc biệt là ở các thành phố lớn) có điều kiện về kinh tế muốn cho con em mình được học SGK mới hằng năm và chủ động hướng dẫn con em mình viết vào SGK cho nhanh và thuận lợi trong quá trình học tập. Điều này không tạo được thói quen giữ gìn sách cho học sinh, đồng thời cũng gây tốn kém, lãng phí. Hiện nay, việc sử dụng lại SGK chưa nhiều.
Bộ GDĐT cũng cho biết danh mục SGK do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành cho học sinh còn nhiều tài liệu không phải là SGK bán kèm theo mà chỉ là tài liệu bổ trợ, tham khảo. Tuy nhiên, nhà xuất bản không có hướng dẫn rõ ràng dẫn đến việc các cơ sở giáo dục hiểu rằng đây là “SGK bài tập” bắt buộc học sinh phải mua như SGK. Về việc này, từ năm 2016, Bộ GDĐT đã kiểm tra danh mục SGK do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành và không phê duyệt danh mục sách bổ trợ, sách tham khảo đi kèm SGK.
Đồng thời, Bộ GDĐT đã có văn bản hướng dẫn các Sở GDĐT chỉ đạo các trường vận động học sinh sử dụng SGK cũ; vận động học sinh ở thành phố quyên góp SGK cũ tặng cho các vùng dân tộc, miền núi, các xã nghèo,…
Sẽ có sách giáo khoa điện tử
Trong thời gian tới, sau khi biên soạn, bộ SGK do Bộ chủ trì sẽ được công bố công khai, bao gồm phiên bản sách điện tử để giáo viên, học sinh sử dụng rộng rãi, bình đẳng.
Để bảo đảm cạnh tranh bình đẳng giữa SGK (sách in) do Bộ GDĐT chủ trì biên soạn với các SGK khác, Bộ sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính trình Chính phủ phương án cụ thể về giá SGK. Khi biên soạn SGK mới, Bộ GDĐT sẽ yêu cầu các nhà xuất bản tham gia làm SGK và các sở GDĐT hướng dẫn, tập huấn giáo viên về việc sử dụng sách để học sinh có ý thức giữ gìn, bảo quản đảm bảo SGK được sử dụng nhiều lần, tránh lãng phí.
Về lựa chọn SGK trong các cơ sở giáo dục phổ thông, để bảo đảm sự cạnh tranh lành mạnh, tránh tình trạng độc quyền khi có nhiều SGK, Bộ GDĐT đang xây dựng Thông tư hướng dẫn việc lựa chọn SGK trong các cơ sở giáo dục phổ thông theo hướng giao quyền lựa chọn cho cơ sở trên cơ sở nguyện vọng của học sinh, cha mẹ học sinh; quy định cụ thể trách nhiệm của sở GDĐT, phòng GDĐT, người đứng đầu cơ sở giáo dục phổ thông trong việc quản lý việc lựa chọn, sử dụng SGK. Việc này sẽ có chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quyền lựa chọn của học sinh, cha mẹ học sinh.
