Dự án trì trệ khi quy hoạch chậm, giải phóng mặt bằng cũng không nhanh
Sáng 18.1, Hội thảo khoa học Phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục diễn ra. Trong sáng nay, các chuyên gia, nhà khoa học bàn luận về chuyên đề “Giải phóng mặt bằng, thu hồi đất để phát triển đường sắt đô thị và khu vực TOD”.
Phát biểu khai mạc tại sự kiện, ông Nguyễn Trọng Đông - Ủy viên Ban thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh, công tác GPMB, thu hồi đất là khâu quan trọng trong quá trình triển khai thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội, cơ sở hạ tầng…
Nếu thực hiện tốt sẽ góp phần đẩy mạnh thu hút đầu tư, tạo lập môi trường đầu tư thông thoáng. Bên cạnh đó, góp phần bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng và ổn định cuộc sống cho người dân bị thu hồi đất, hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo của người có đất bị thu hồi.
Trình bày tham luận, ông Lê Nết - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Singapore (SIAC) và Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), luật sư LNT & Partners cho rằng, lý do gây chậm trễ trong thực hiện dự án, đặc biệt các dự án Metro ở nước ta hiện nay đến từ vướng mắc trong GPMB.
Theo Luật sư Lê Nết, việc thu hồi đất trong luật hiện hành thực hiện theo trình tự như sau: Thông báo thu hồi đất; Thu hồi đất; Kiểm kê đất đai, tài sản có trên đất; Lập phương án bồi thường và tái định cư; Niêm yết công khai phương án lấy ý kiến của nhân dân; Hoàn chỉnh phương án; Phê duyệt phương án chi tiết và tổ chức thực hiện; Tổ chức chi trả bồi thường theo giá thị trường; Bàn giao mặt bằng, cưỡng chế thu hồi đất.
"Như chúng ta đã thấy, quy hoạch đã chậm, đầu tư công đã chậm, mà quy trình đền bù giải phóng mặt bằng cũng không nhanh được, dẫn đến chậm giải ngân và chậm thực hiện dự án. Do đó, để đẩy nhanh tiến độ đền bù GPMB cần tiến hành song song các bước." - Luật sư Lê Nết đánh giá.
Luật sư Nết nêu ví dụ, ngay khi có chấp thuận chủ trương (theo Luật đầu tư công) đã phải thực hiện các bước 1, 3, 4, 5, 6 trong các bước nêu trên, vì đây chỉ là bước chuẩn bị, chưa chính thức, song mất rất nhiều thời gian. Sau khi có quyết định đầu tư (theo Luật đầu tư công) thì thực hiện bước 2, 7, 8 và 9.
Thực tế, việc chậm GPMB sẽ kéo theo nhiều hệ lụy, như kéo dài nghiêm trọng thời gian hoàn thành dự án; Phát sinh khiếu nại về chi phí phát sinh do kéo dài thời gian hoàn thành; Nhà thầu không tiến hành tiếp nhận mặt bằng để thi công do chưa có mặt bằng “sạch”...
Kinh nghiệm GPMB dự án Vành đai 4
Với quy mô đầu tư 85.813 tỉ đồng, với tổng chiều dài 113,52km, đi qua ba tỉnh, thành phố, dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội là dự án quan trọng quốc gia, được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư.
Đến nay, 3 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên) đã phê duyệt phương án và thu hồi đất đạt 93,92%; Đã khởi công thi công xây dựng dự án đường song hành trên địa bàn 3 tỉnh, thành phố.
Trong đó, xác định khâu GPMB, tái định cư là khâu “trọng điểm của trọng điểm” phải được triển khai sớm, TP Hà Nội đã đề xuất tách công tác GPMB thành dự án thành phần độc lập để triển khai ngay sau khi Chủ trương đầu tư được duyệt.
Từ đó, GPMB không còn phụ thuộc vào các yếu tố kỹ thuật mang tính chất chuyên ngành của công trình, thực hiện GPMB ngay sau khi có chỉ giới đường đỏ được phê duyệt và khi dự án thành phần xây lắp được duyệt hồ sơ cắm mốc GPMB sẽ tiếp tục cập nhật, bổ sung cho phù hợp (đảm bảo việc GPMB đi trước một bước) nhằm đảm bảo có mặt bằng thi công trước khi trao thầu.
"Phát huy vai trò người đứng đầu, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, tạo sự đồng thuận, ủng hộ của Nhân dân; Tăng cường phân cấp, ủy quyền cho cơ sở; Tách công tác GPMB thành dự án thành phần độc lập để triển khai ngay khi chủ trương được duyệt;
Cán bộ, viên chức, người lao động vinh dự được tham gia dự án lớn, thay đổi tư duy, nhận thức, có cách làm hay, sáng tạo, nâng cao vai trò, trách nhiệm làm việc để đạt hiệu quả cao... là những bài học kinh nghiệm rút ra khi triển khai dự án này" - đại diện BQLDA Đầu tư xây dựng Công trình giao thông TP Hà Nội chia sẻ.
