Bầu cử Tổng thống Mỹ 2016: Những điều cần biết

Ai có thể trở thành tổng thống?

Về mặt kỹ thuật, để tranh cử tổng thống chỉ cần là công dân Mỹ được "sinh bằng phương pháp tự nhiên", ít nhất 35 tuổi, thường trú tại Mỹ ít nhất 14 năm. Nghe có vẻ dễ dàng, nhưng trên thực tế, gần như tất cả các tổng thống Mỹ từ năm 1933 đến nay đều từng là thống đốc, thượng nghị sĩ hoặc tướng quân đội 5 sao. Trong kỳ bầu cử năm 2016, ít nhất có 10 thống đốc hoặc cựu thống đốc, 10 thượng nghị sĩ tham gia tranh cử. Đảng Cộng hòa và Dân chủ chỉ được chọn một ứng viên đại diện mỗi đảng ra tranh cử.

Quá trình lựa chọn ứng viên của mỗi đảng

Một loạt các cuộc bỏ phiếu được tổ chức ở từng bang và lãnh thổ Mỹ ở nước ngoài, bắt đầu từ tháng 2, để lựa chọn ứng viên chính thức tranh cử tổng thống. Trên thực tế, các cuộc bầu cử sơ bộ ở các bang không phải là cử tri bỏ phiếu bầu ra các ứng viên tổng thống, mà họ chỉ bầu ra các đại biểu (delegate) sẽ tham gia đại hội toàn quốc của các đảng diễn ra sau đó. Thông thường, những đại biểu này cam kết ủng hộ cho một ứng viên nhất định, và càng được nhiều đại biểu ủng hộ, ứng viên sẽ có cơ hội càng cao được đảng đề cử ra chạy đua chiếc ghế tổng thống. Bà Hillary Clinton của đảng Dân chủ và ông Donald Trump của đảng Cộng hòa chính thức được đề cử tại đại hội toàn quốc hồi tháng 7. Họ cũng chính thức công bố ứng viên liên danh tranh cử chức phó tổng thống là thượng nghị sĩ bang Virginia, Tim Kaine và thống đốc bang Indiana, Mike Pence.

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2016.

Những điểm gây tranh cãi lớn

Ứng viên Donald Trump đã gây ra một loạt tranh cãi, kể từ thời khắc tỉ phú New York này tung ra chiến dịch tranh cử với mô tả những người nhập cư Mexico là "kẻ hiếp dâm và tội phạm". Không tuần nào không có tranh cãi về Trump, từ những phát ngôn về "hoa hậu lợn", đến bình luận về gia đình binh sĩ người Hồi giáo tử trận và những cáo buộc trốn thuế suốt 18 năm. Quả bom mới nhất xuất hiện hôm 7.10 với đoạn băng nói về phụ nữ với lời lẽ tục tĩu chưa từng thấy. Bản thân bà Clinton cũng có những khoảnh khắc lo lắng, như bê bối email cá nhân đã bị Cục Điều tra Liên bang Mỹ thẩm vấn, cùng những câu hỏi về số tiền quyên góp nước ngoài cho Quỹ Clinton.

Ai chiến thắng trong các cuộc tranh luận?

Buổi tranh luận trực tiếp lần hai được mô tả là một trong những cuộc tranh luận tồi tệ nhất, cả bà Clinton và ông Trump không bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào để bới móc, công kích nhau. Kết quả thăm dò tức thời của CNN và hãng ORC cho thấy, bà Clinton được coi là người chiến thắng trong các cuộc tranh luận với tỉ lệ 57%, còn Trump là 34%. Bà Hillary cũng được cho là giành chiến thắng trước ông Trump trong cuộc tranh luận lần một.

Bầu cử tháng 11 diễn ra thế nào?

Bầu cử tổng thống Mỹ luôn diễn ra vào thứ ba sau thứ hai đầu tiên của tháng 11. Cử tri Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống mà họ dùng phiếu phổ thông để chọn các "đại cử tri" trong bang, những người ủng hộ ứng cử viên mà họ muốn trở thành tổng thống. Đây là quy trình bầu cử tri đoàn.

Số lượng đại cử tri mỗi bang tỉ lệ thuận với dân số. California, bang có dân số lớn nhất, có 55 đại cử tri. Ngược lại, Delaware, bang có dân số nhỏ nhất, chỉ có 3 đại cử tri. Tổng số đại cử tri từ 50 bang và thủ đô Washington là 538. 

Muốn trở thành tổng thống, ứng cử viên phải giành tối thiểu 270 phiếu đại cử tri. Người giành phần lớn phiếu phổ thông của một bang đương nhiên giành toàn bộ phiếu đại cử tri của bang.

Theo Tu chính án 12, nhiệm kỳ của tổng thống bắt đầu vào đúng trưa ngày 20 tháng 1 của năm theo sau cuộc bầu cử. Vào ngày này, được biết là ngày nhậm chức, đánh dấu sự khởi đầu nhiệm kỳ 4 năm của cả tổng thống và phó tổng thống. Trước khi hành xử quyền lực chức vụ, một vị tổng thống, theo hiến pháp quy định, phải tuyên thệ nhậm chức: "Tôi trịnh trọng tuyên thệ rằng tôi sẽ hành xử chức vụ Tổng thống Hoa Kỳ một cách trung thành, và sẽ cố gắng hết khả năng của mình bảo tồn, bảo vệ và che chở Hiến pháp Hoa Kỳ".