Những kẻ săn bắn, tiêu thụ động vật hoang dã đi trước chúng ta nhiều bước

Trước tiên, cảm ơn Trang Nguyễn đã nhận lời chia sẻ trong lúc công việc đang bề bộn. Được biết Trang đang ở Kenya, Trang có thể cho bạn đọc được biết về công việc ở Kenya của mình hiện nay?

- Đây là công việc liên quan đến điều tra buôn bán động vật hoang dã trái phép nên Trang rất tiếc không thể chia sẻ được, ít nhất là trong thời điểm này, mong nhận được sự thông cảm.

Bạn đọc hẳn sẽ hiểu những khó khăn này của Trang, ít nhiều qua cuốn sách “Trở về nơi hoang dã” mà bạn đã viết. Thực tế, trang Facebook của bạn vẫn đưa tin về tình trạng săn bắt, tàn sát dã man động vật hoang dã. Vậy, công tác bảo tồn động vật hoang dã cho đến nay có khả quan không?

- Công tác bảo tồn có nhiều biến chuyển, nhưng tùy vào mảng nào của bảo tồn mà chúng ta đang nói đến. Ví dụ, nếu chị đang nhắc đến tình trạng buôn bán và tiêu thụ sản phẩm từ động vật hoang dã trái phép thì thực tế đây vẫn còn là một cuộc chiến dai dẳng, mà thực ra những kẻ tham gia đường dây săn bắn, buôn bán và tiêu thụ sản phẩm từ động vật hoang dã đang đi trước chúng ta nhiều bước. Những hoạt động, những dự án bảo tồn để đấu tranh chống lại hành vi của những kẻ buôn lậu này thực ra cho đến nay vẫn là bị động mà thôi.

Tuy nhiên, nếu nói về bảo tồn hệ sinh thái, sinh cảnh, lĩnh vực này lại đang có nhiều bước chuyển biến. Ví dụ, có rất nhiều khu bảo tồn, bao gồm cả bảo tồn biển và rừng được thành lập và công nhận trong năm qua. Vấn đề bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ môi trường cũng đang được cộng đồng quan tâm hơn bao giờ hết. Thiết nghĩ đó cũng là những biến chuyển tốt. Tuy nhiên, liệu chúng ta có đủ thời gian để những biến chuyển này đem lại kết quả tốt đẹp hay không thì lại là chuyện khác.

Nghĩa là công tác bảo tồn trên nhiều lĩnh vực sẽ còn rất nhiều việc phải làm, cũng như còn rất nhiều thách thức. Hẳn là bạn cũng có những kế hoạch riêng cho mình trong năm 2020 để có thể đi tiếp con đường mình đã dấn thân?

-  Năm 2020 đánh dấu sự ra mắt bộ truyện artbook “Chang hoang dã” do nhà Kim Đồng xuất bản, với cuốn đầu tiên mang tên “Chang hoang dã - Gấu”. Cuốn sách thứ hai “Chang hoang dã - Voi” cũng đang được bạn họa sĩ Jeet Zdung thực hiện. Ngoài ra, vào đợt hè, cuốn sách thứ ba của Trang mang tên “100 điều nhỏ nhặt tớ làm cho trái đất trong 100 ngày” sẽ được ra mắt bạn đọc.

Tổ chức WildAct do Trang thành lập cũng đang bận rộn chuẩn bị cho năm thứ hai thực hiện các khóa học về bảo tồn động vật hoang dã cùng với trường Đại học Vinh. Ngoài ra, WildAct cũng đang lên kế hoạch thực hiện Hội nghị về Bảo tồn thiên nhiên đầu tiên tại Việt Nam dành riêng cho sinh viên và những nhà bảo tồn trẻ. Đây là một hoạt động nhằm thúc đẩy mối liên kết giữa những nhà bảo tồn trẻ của Việt Nam, khuyến khích các bạn tham gia nhiều hoạt động bảo tồn hơn nữa và mở ra cơ hội để các bạn có thể làm quen, kết nối với các tổ chức bảo tồn đang hoạt động ở Việt Nam.

Sự kiện này khi diễn ra hẳn là một hoạt động ý nghĩa. Song để tham gia sâu hơn và thiết thực hơn trong lĩnh vực này, các nhà bảo tồn trẻ phải xác định thách thức lớn nhất trong lĩnh vực này là gì, theo Trang?

- Chính là sự thờ ơ của cộng đồng với công tác bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ môi trường. Thực sự là cho đến nay, mặc dù đã có rất nhiều người quan tâm hơn đến vấn đề này, nhưng nó vẫn chỉ dừng lại ở việc “biết đến” chứ chưa thực sự “hành động”. Nhiều người vẫn cho rằng, việc bảo tồn thiên nhiên hay bảo vệ môi trường không phải việc của họ. Họ vẫn thản nhiên sử dụng đồ nhựa dùng một lần, vẫn bật đèn điện xuyên đêm khi không cần thiết... Một hậu quả tai hại mà chúng ta có thể thấy được của sự thờ ơ này chính là sự bùng phát của dịch bệnh COVID-19 do buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã và nước mặn xâm lấn khu vực đồng bằng sông Cửu Long do biến đổi khí hậu.

Trang từng viết: “Tôi không bao giờ nghĩ rằng là một nhà nữ bảo tồn lại có nhiều điều rắc rối và nhiều điều khó chịu xảy ra đến vậy”. Nay, cảm giác đó có đỡ hơn không? Và các nhà bảo tồn là nữ có nhận được nhiều hơn sự đồng cảm, chia sẻ và tôn trọng nói chung của giới nghề nghiệp cũng như cộng đồng không?

- Rất tiếc là vẫn chưa. Rất tiếc là vẫn còn rất nhiều đồng nghiệp nam khi nghe nhắc đến vấn đề bình đẳng giới trong lĩnh vực này thì cười và cho rằng đó không phải việc của họ. Hoặc họ thản nhiên nói rằng, “việc này chưa bao giờ xảy ra với tôi” hay “tôi chưa bao giờ nghe đến nó”. Hiện tại, để làm thay đổi vấn đề này, WildAct đang phát triển một chương trình bình đẳng giới trong ngành bảo tồn, nhằm xây dựng một môi trường làm việc bình đẳng và an toàn hơn cho phụ nữ hoạt động trong ngành.

Là người lớn lên cùng với Hà Nội, nhớ cả câu thơ “Hà Nội nhỏ bé như bàn tay con gái”, có khi nào trên những cánh rừng khắp nơi của thế giới, Trang nhớ và mong trở về Hà Nội không? 

- Trang nhớ Hà Nội “nhỏ bé” của ngày xưa hơn là của thời hiện tại. Hà Nội hiện tại rất xô bồ, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước và dân số quá lớn.

Trang có thể nói gì với các bạn trẻ ở Việt Nam về những việc làm nhỏ bé có thể đóng góp cho công tác bảo tồn động vật hoang dã nói riêng, bảo vệ môi trường sống nói chung?

- Việc bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ môi trường sống là việc làm của mọi người, không phải là việc của riêng ai. Những hành động tưởng như rất nhỏ bé, như từ chối sử dụng đồ nhựa dùng một lần, ăn chay một bữa trong một tuần, hay tắt đi bóng điện mà mình không cần dùng... cũng đem lại tác động vô cùng to lớn với thiên nhiên. Vì vậy, rất hy vọng các bạn cũng hãy có những hành động thiết thực hơn để bảo vệ môi trường sống của chính bản thân mình.

Cảm ơn Trang và mong bạn sẽ có nhiều thành công hơn trong lĩnh vực mình tâm huyết!