Theo Live Science, việc giải mã đá Rosetta - được một đoàn thám hiểm quân sự của Pháp phát hiện ở Ai Cập vào tháng 7.1799 - đã giúp mở đường cho việc giải mã chữ tượng hình Ai Cập cũng như các ngôn ngữ cổ đại khác.
Viên đá chứa sắc lệnh của Pharaoh Ptolemy V được khắc bằng ba hệ thống chữ viết: chữ tượng hình Ai Cập, chữ viết ma quỷ (được người Ai Cập sử dụng từ thế kỷ 7 trước Công nguyên đến thế kỷ 5 sau Công nguyên) và tiếng Hy Lạp cổ đại.
Sắc lệnh được viết vào năm 196 trước Công nguyên nêu rõ rằng các linh mục Ai Cập đồng ý trao vương miện cho Pharaoh Ptolemy V để đổi lấy việc giảm thuế.
Vào thời điểm viên đá được phát hiện, cả chữ tượng hình và chữ viết ma quỷ đều chưa được giải mã, nhưng tiếng Hy Lạp cổ đại đã được biết đến. Với một sắc lệnh được lưu giữ bằng ba ngôn ngữ, các học giả có thể đọc phần tiếng Hy Lạp và so sánh nó với các phần chữ tượng hình và ma quỷ để xác định đâu là phần tương đương.
Giáo sư Ai Cập học Andréas Stauder từ Paris, Pháp cho biết: "Dòng chữ trên Rosetta đã trở thành biểu tượng của sự giải mã, với ngụ ý rằng việc sử dụng song ngữ là chìa khóa quan trọng nhất để giải mã".
Giáo sư Ai Cập học James Allen từ Đại học Brown nói rằng, chữ viết tượng hình chứa các dấu hiệu đại diện cho âm thanh và ý tưởng, giống như ngày nay người ta sử dụng dấu hiệu trái tim để đại diện cho tình yêu. Cho đến khi học giả Jean-François Champollion (1790-1832) bắt đầu nghiên cứu chữ tượng hình, các học giả về cơ bản tin rằng tất cả các chữ tượng hình chỉ mang tính biểu tượng.
"Vì Champollion biết Coptic (giai đoạn cuối cùng của tiếng Ai Cập cổ đại) được viết bằng chữ cái Hy Lạp nên ông có thể tìm ra giá trị âm thanh của chữ tượng hình từ sự tương ứng giữa chữ tượng hình Ai Cập và bản dịch tiếng Hy Lạp trên đá Rosetta", giáo sư Allen nói.
Các học giả nghiên cứu về chữ viết đã học hỏi từ việc giải mã chữ tượng hình Ai Cập.
Giáo sư Stauder cho hay, việc có thể liên hệ một tập lệnh chưa giải mã với một ngôn ngữ hoặc nhóm ngôn ngữ là rất quan trọng. Champollion cần biết tiếng Coptic để hiểu chữ tượng hình Ai Cập. Các học giả đã giải mã chữ tượng hình của người Maya cổ đại cũng đã sử dụng kiến thức của họ về các ngôn ngữ Maya hiện đại trong khi giải mã chữ tượng hình.
Giáo sư Stauder lưu ý, các học giả đang cố gắng giải mã tiếng Meroitic đang đạt được nhiều tiến bộ hơn vì giờ đây họ biết rằng nó có liên quan đến ngữ hệ Đông Bắc Sudan.
