Nhu cầu về mật ong Manuka tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch khi người mua trên khắp thế giới tìm kiếm thực phẩm để giúp cơ thể khoẻ mạnh. Mật ong Manuka thu được từ những con ong lấy mật từ hoa của cây Manuka bản địa New Zealand.
Giá mật ong Manuka được đẩy cao khiến nhiều người New Zealand thử sức với nuôi ong như một nghề tay trái.
Tuy nhiên, hiện tại, mặt hàng từng là hàng hiếm nay có nguồn cung quá mức. Trong khi đó, những người nuôi ong đang phải vật lộn để trang trải chi phí sản xuất tăng cao trong khi giá mật ong lao dốc.
Ông Patrick Dawkins, người nuôi ong ở Marlborough trên Đảo Nam của New Zealand đồng thời là biên tập của tạp chí thương mại Apiarist's Advocate, cho biết: “Những người nuôi ong đang bị tổn hại rất nhiều. Những người sẵn sàng gắn bó với nghề đang đấu tranh để có lợi nhuận và rất nhiều người sắp phá sản".
Bối cảnh hiện tại khác xa những năm nghề nuôi ong Manuka bùng nổ. Sự bùng nổ đó khiến nghề nuôi ong khiêm nhường trở thành ngành cạnh tranh khốc liệt có sự tham gia của các nhóm tội phạm có tổ chức tham gia đánh cắp tổ ong và những kẻ lừa đảo bán sản phẩm giả.
Ông Maru Hoani, người nuôi ong từ Hokianga ở Đảo Bắc của New Zealand, chia sẻ: “Mỗi mảnh đất nhỏ quanh đây đều có tổ ong. Rất nhiều người không thực sự yêu thích nó, họ chỉ làm việc đó để kiếm tiền nhanh".
Người đàn ông 32 tuổi này tham gia nuôi ong từ năm 17 tuổi, làm việc cho một người nuôi ong thương mại trước khi bắt đầu kinh doanh riêng.
Trong nhiều năm, Hoani nhận thấy giá mật ong Manuka ngày càng tăng. Tuy nhiên, sau khi đạt mức cao đỉnh vào khoảng 64 đô la New Zealand (41,32 USD)/kg, giá mật ong này đã giảm xuống còn khoảng 13 đôla New Zealand (8,39 USD)/kg trong năm nay.
Nguồn thu không đủ để cho Hoani trang trải chi phí, bao gồm các xét nghiệm để phân loại mật ong, kiểm soát dịch bệnh và phí cho chủ đất. Hiện tại, Hoani đang bên bờ vực rời khỏi lĩnh vực này.
Mật ong Manuka đậm, có hương vị mạnh được tung ra thị trường thế giới vào những năm 1990. Mặt hàng này trở nên phổ biến nhờ đặc tính kháng khuẩn và được những người nổi tiếng ủng hộ.
Theo thời gian, sự phát triển của mật ong Manuka tốt tới mức năm 2015, ông Brett Hewlett, khi đó là Giám đốc điều hành của nhà sản xuất mật ong Comvita của New Zealand, nói với Bloomberg rằng mặt hàng này “đúng nghĩa là vàng lỏng”.
Dấu mốc khác là năm 2020. Năm đầu tiên xảy ra đại dịch cũng là năm có vụ thu hoạch mật ong khổng lồ 27.000 tấn, cao hơn 42% so với mức trung bình, do điều kiện phát triển tốt trùng với thời điểm số lượng tổ ong đạt đỉnh.
Doanh thu xuất khẩu đạt kỷ lục với sản phẩm mật ong New Zealand vào năm 2021 ở mức 313 triệu USD. Nhưng mật ong có thời hạn sử dụng lâu, do đó khách hàng hiếm khi phải mua bổ sung mật ong dự trữ.
Theo Bộ Công nghiệp Cơ bản, doanh thu xuất khẩu mật ong của New Zealand giảm 6% xuống còn 295 triệu USD trong năm kết thúc vào ngày 30.6.2022.
Bà Karin Kos, Giám đốc điều hành Apiculture New Zealand hay: “Rõ ràng là chúng tôi có nguồn cung mật ong dư thừa trên khắp đất nước. Tình trạng đó sẽ không đảo ngược ngay". Dù vậy, bà Kos vẫn lạc quan về tương lai của ngành.
Theo lãnh đạo của Apiculture New Zealand, Hiệp định Thương mại Công bằng được ký kết gần đây giữa New Zealand với Anh sẽ thúc đẩy xuất khẩu, trong khi một thỏa thuận của nước này với Liên minh Châu Âu cũng có thể mang lại hiệu quả. Trong nước, việc du khách quay trở lại New Zealand sau đại dịch cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu về mật ong Manuka.
Cho đến nay, giá trị của mật ong Manuka chất lượng hàng đầu vẫn được giữ vững ngay cả khi giá giảm xuống cấp trung bình và cấp thấp hơn.
Dữ liệu từ Bộ Công nghiệp Cơ bản New Zealand chỉ ra, sản phẩm mật ong Manuka tốt nhất có giá 104 USD/kg trong năm tính đến tháng 6.2022, tăng từ mức 78 USD một năm trước đó.
Do kinh tế tăng trưởng chậm, những người nuôi ong New Zealand đang rời bỏ ngành, số lượng tổ ong hiện giảm 20% so với mức cao nhất năm 2019 xuống còn 730.000. Nhiều người nuôi ong bỏ cuộc là những người mới tham gia lĩnh vực này khi giá mật ong cao.
"Có lẽ họ không có kiến thức về nghề nuôi ong. Tôi nghĩ rằng có nhận thức là công việc này thực sự đòi hỏi nhiều chuyên môn và kiến thức hơn những gì họ có" - bà Kos nhận định.
Những hũ mật ong Manuka nặng 230g được bán với giá 3.755 USD Mỹ ở London lấy nguồn từ ông Jim McMillan - nhà sáng lập True Honey, đơn vị chuyên sản xuất mật ong cao cấp.
Ông McMillan dùng trực thăng đưa tổ ong vào vùng rừng rậm hẻo lánh ở New Zealand, nơi không thể tiếp cận bằng phương tiện cơ giới và phần lớn không bị ô nhiễm. Ông khẳng định, nhu cầu sản phẩm mật ong của ông vẫn tăng lên.
