Có đơn giản hóa thủ tục hành chính?
Phương án trên là 1 trong 2 giải pháp mà Bộ Tài chính đưa ra tại tờ trình. Giải pháp còn lại là giữ như hiện hành cơ quan thuế và cơ quan BHXH thực hiện phối hợp quản lý và thu BHXH theo quy chế phối hợp đã ký giữa Tổng cục Thuế và BHXH Việt Nam.
Mục tiêu đề xuất này, theo Bộ Tài chính là nhằm “cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính (TTHC), tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và đóng BHXH; cắt giảm và đơn giản hóa TTHC như đơn vị sử dụng lao động chỉ khai và nộp thuế - BHXH tại một cơ quan; giảm thời gian kê khai thuế - BHXH (thực hiện trên cùng một tờ khai); cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thanh kiểm tra việc nộp thuế và BHXH, minh bạch hoá TTHC và phát triển đối tượng tham gia BHXH”.
Cần nhìn nhận rõ nhiều điểm khác biệt trong quản lý thu BHXH, đơn cử: Ngoài thu BHXH bắt buộc, cơ quan BHXH còn phải thu BHYT, BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), thu khu vực sự nghiệp công lập; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT, giải quyết chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp...
Trong khi đó, theo đề xuất của Bộ Tài chính, cơ quan thuế chỉ quản lý thu BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp (DN). Do đó, nếu hợp nhất bộ phận thu BHXH về thuế, cơ quan BHXH vẫn phải duy trì bộ máy để thu các khoản BHXH khác.
Như vậy, cả ngành thuế và ngành BHXH cùng có “bộ phận thu BHXH”, không những không tiết kiệm chi phí, mà còn gây lãng phí hơn, bộ máy cồng kềnh hơn. Khi đó, NLĐ, người dân muốn xác nhận BHXH sẽ phải đến 2 cơ quan, gây lãng phí tiền bạc, công sức của họ. Đáng chú ý, cơ quan thuế ở các nước cũng chỉ thu hộ BHXH, chứ không phải hợp nhất 2 bộ phận của 2 cơ quan lại.
Không nên hợp nhất
Về phương án cơ quan thuế sẽ thực hiện đồng thời thu thuế và thu tiền đóng BHXH bắt buộc của chủ sử dụng lao động, nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất này không khả thi, bởi 2 chính sách hoàn toàn khác nhau.
Bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện KHLĐXH - có quan điểm, không nên hợp nhất cơ quan thuế và BHXH, vì thuế thu cho ngân sách, còn BHXH thu cho NLĐ tích cóp về sau. Nếu hợp nhất, cũng chỉ thu xong rồi chuyển tiền cho BHXH quản lý, như vậy đâu cần hợp nhất, chỉ cần thêm chức năng thuế thu hộ BHXH.
“Ở một số nước, cơ quan thuế chỉ đứng ra thu hộ BHXH, không phải hợp nhất khâu thu của 2 cơ quan với nhau, vì chức năng, nhiệm vụ mỗi cơ quan khác nhau. Chưa kể, khi hợp nhất cũng chỉ phần BHXH bắt buộc, còn BHXH tự nguyện, BHYT vẫn phải có bộ phận của BHXH thực hiện, như vậy lại phình bộ máy thêm” - bà Hương nhấn mạnh.
Xung quan vấn đề này, ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN - cũng khẳng định: “Lâu nay DN luôn có 2 sổ lương; một sổ lương DN kê khai đóng BHXH với tiền rất thấp, chủ yếu tương đương mức lương tối thiểu vùng. Một sổ lương khác DN thực trả cho NLĐ cao hơn rất nhiều, thông qua nhiều loại phụ cấp, hỗ trợ khác nhau.
Do đó, chúng ta phải tiến tới liên thông kết nối thông tin thu thuế và BHXH, để thu BHXH theo tiền lương DN kê khai thuế. Khi đó, DN quyết toán chi phí lao động bao nhiêu sẽ phải đóng BHXH bấy nhiêu, sẽ không còn chuyện 2 sổ lương nữa”.
Từ thực tế thực hiện chính sách BHXH, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh chỉ rõ: “Đối tượng của cơ quan thuế và BHXH khác nhau. Cơ quan thuế theo dõi đầu mối DN. Còn cơ quan BHXH theo dõi đến từng cá nhân NLĐ, suốt cả cuộc đời cho đến khi chi trả lương hưu và đến lúc chết thì chi trả tiền tuất”.
Cũng theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh, thu thuế chỉ có một quy trình; trong khi thu BHXH có từ 8-9 quy trình như tư vấn, hướng dẫn, lập danh sách, xét duyệt, thẩm định và chi trả chế độ. Như vậy, không thể nào chuyển toàn bộ nhiệm vụ này sang cơ quan thuế thu được. “Cải cách là rất tốt, nhưng phải thận trọng, tránh để đưa vào Luật rồi khó thực hiện, lại phải sửa…” - Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh khẳng định.
