Phát biểu sau cuộc họp khẩn của nội các, ông Rajoy nhấn mạnh rằng thái độ của phe ly khai Catalonia đã buộc ông phải vận dụng đến điều khoản vốn chưa bao giờ được áp dụng, của Hiến pháp năm 1978.
Ông Mariano Rajoy khẳng định "không rút lại quyền tự trị của Catalonia", quy mọi trách nhiệm cho ban lãnh đạo vùng. Đây là cuộc khủng hoảng chính trị chưa từng có tại Tây Ban Nha kể từ sau âm mưu đảo chính quân sự tháng 2.1981.
Thủ tướng Tây Ban Nha cho biết sẽ yêu cầu Thượng viện thông qua việc cách chức lãnh đạo vùng Catalonia là ông Carles Puigdemont, cũng như các thành viên khác của chính quyền vùng này. Các đặc quyền của Nghị viện Catalonia sẽ bị siết lại, và quyền lực của chính quyền Catalonia được chuyển sang chính quyền trung ương.
Khi thực hiện các bước này, chính phủ có bốn mục tiêu, ông Rajoy nói. Đó là: Mang trở lại tính pháp lý; phục hồi trạng thái bình thường và cùng tồn tại ở Catalonia; tiếp tục phục hồi kinh tế khu vực; và tổ chức các cuộc bầu cử trong điều kiện bình thường.
Ông Rajoy cho biết cuộc bầu cử mới nên được tổ chức ở Catalonia trong vòng sáu tháng nhưng ông muốn nó diễn ra càng sớm càng tốt.
Đến lượt Thượng viện Tây Ban Nha sẽ quyết định có áp dụng các biện pháp vô tiền khoáng hậu này hay không. Dự kiến Thượng viện sẽ bỏ phiếu vào ngày 27.10 tới.
Thủ tướng Rajoy, vốn hy vọng nhận được tối đa ý kiến đồng thuận, tối qua đã có được sự hỗ trợ của Nhà vua Tây Ban Nha Felipe VI, cho rằng "Catalonia đang và sẽ là một thành phần cốt yếu" của Tây Ban Nha.
Ông Rajoy cũng được sự ủng hộ của đảng xã hội PSOE và đảng cánh trung Ciudadanos. Lưu ý rằng, đã có trên 1.000 công ty dời hội sở ra khỏi Catalonia, Thủ tướng Tây Ban Nha nhấn mạnh, việc vùng này độc lập sẽ gây tác động tai hại cho nền kinh tế.
Hai tổ chức chủ trương độc lập là Nghị viện Catalonia (ANC) và Omnium kêu gọi xuống đường. Theo Reuters, lãnh đạo vùng Catalonia tuyên bố sẽ không chấp nhận việc kiểm soát trực tiếp của chính quyền Madrid.
"Tôi đề nghị Nghị viện Catalonia tổ chức phiên họp toàn thể, trong đó chúng tôi, những đại diện của chủ quyền công dân, sẽ có thể đưa ra quyết định về chính phủ và nền dân chủ của chúng ta, đồng thời có hành động phù hợp" - ông Puigdemont nói.
Cuộc đối đầu giữa Madrid và Catalonia đã kéo dài nhiều tuần lễ qua. Trong cuộc trưng cầu dân ý tổ chức hôm 1.10 tại Catalonia, bị cho là vi hiến, có đến 90,18% đồng ý ly khai. Số người tham gia bỏ phiếu gần 2,3 triệu, chiếm 43% số cử tri đăng ký.
