ASEAN và Mỹ khẳng định coi trọng và cam kết tăng cường quan hệ đối tác, đặc biệt trong bối cảnh những thách thức nghiêm trọng đang tác động tiêu cực đến cuộc sống người dân, phát triển, an ninh và ổn định của các quốc gia trong khu vực.
ASEAN tái khẳng định thông điệp của mình với chính quyền mới tại Mỹ, đó là cam kết lâu dài với khu vực, đề cao chủ nghĩa đa phương, luật pháp quốc tế, các nỗ lực kiểm soát dịch bệnh, thúc đẩy phục hồi, ứng phó biến đổi khí hậu…
Các nước đồng thời hoan nghênh Mỹ tiếp tục ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong duy trì đối thoại, tăng cường hợp tác, cùng xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, bao trùm, dựa trên pháp luật, cùng xử lý hiệu quả các thách thức nảy sinh.
Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken nhấn mạnh cam kết của chính quyền Tổng thống Joe Biden với chủ nghĩa đa phương, khẳng định Mỹ luôn coi trọng quan hệ với ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN và sẽ dành quan tâm thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược năng động, hiệu quả với ASEAN, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi.
Ngoại trưởng Blinken cho biết Mỹ sẽ tiếp tục đi đầu thúc đẩy nỗ lực toàn cầu ứng phó COVID-19; Mỹ đã đóng góp 2 tỉ USD trên tổng số 4 tỉ USD cam kết; sẽ cung cấp 500 triệu liều vaccine cho cơ chế COVAX và đang triển khai hỗ trợ 80 triệu liều vaccine cho các nước trên thế giới, trong đó có ASEAN; dành 96 triệu USD giúp ASEAN nâng cao năng lực ứng phó dịch bệnh.
Bên cạnh đó, phía Mỹ cũng đề xuất một số định hướng cho quan hệ hợp tác ASEAN-Mỹ, tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng, giao thông vận tải, trao quyền cho phụ nữ, môi trường-biến đổi khí hậu… trên cơ sở các nỗ lực phục hồi đồng đều, bền vững trong cả khu vực.
Nhận định môi trường khu vực và quốc tế tiềm ẩn nhiều thách thức phức tạp, ASEAN và Mỹ nhất trí sẽ đẩy mạnh tham vấn, đối thoại và hợp tác nhất là tại các diễn đàn do ASEAN chủ trì, dẫn dắt, từ đó góp phần duy trì hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực.
Trao đổi về Biển Đông, tái khẳng định các lập trường của từng bên, hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Hai bên cũng chia sẻ sự trông đợi về sớm có Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982 với quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan được tôn trọng và đề cập phù hợp.
Điểm lại tình hình Myanmar, Mỹ đánh giá cao những bước đi vừa qua của ASEAN trong quá trình hỗ trợ Myanmar trở lại bình thường. Ngoại trưởng Mỹ bày tỏ ủng hộ ASEAN triển khai thành công Đồng thuận 5 điểm của lãnh đạo cấp cao thông qua tại Cuộc gặp Lãnh đạo ASEAN tháng 4.2021.
Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Mỹ đối với hợp tác, phát triển và hoà bình, ổn định ở khu vực. Đánh giá cao vai trò và đóng góp của Mỹ cho nỗ lực ứng phó COVID-19 toàn cầu, Bộ trưởng hoan nghênh Mỹ đã hỗ trợ cung cấp vaccine cho các nước ở khu vực, trong đó có Việt Nam, đánh giá cao việc Mỹ ủng hộ tạm thời dỡ bỏ bản quyền vaccine trong khuôn khổ WTO.
Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định các nước ASEAN và Việt Nam sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Mỹ mở rộng hoạt động đầu tư, kinh doanh tại thị trường các nước ASEAN trong bối cảnh có sự dịch chuyển các luồng thương mại-đầu tư do COVID-19. Bộ trưởng hoan nghênh và mong muốn Mỹ tích cực hỗ trợ ASEAN thúc đẩy thu thẹp khoảng cách phát triển và phát triển bền vững tại các tiểu vùng, kết nối Mekong-Mỹ với phát triển chung của ASEAN.
Chia sẻ với Hội nghị những đánh giá về tình hình khu vực và quốc tế, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh khu vực phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, phức tạp, các nước cần phát huy trách nhiệm, duy trì đối thoại, đẩy mạnh hợp tác vừa bảo đảm hòa bình, ổn định vừa phục hồi thành công. Bộ trưởng đề nghị Mỹ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với ASEAN tại các diễn đàn do ASEAN thành lập và dẫn dắt, từ đó tạo môi trường thuận lợi cho quá trình hình thành trật tự khu vực dựa trên luật lệ.
Về Biển Đông, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn phát biểu đề cao luật pháp quốc tế, giải quyết hòa bình tranh chấp, đảm bảo môi trường hòa bình, ổn định, thuận lợi cho phát triển; khẳng định lập trường nguyên tắc nhất quán của ASEAN về Biển Đông; mong muốn Mỹ tiếp tục đóng vai trò xây dựng, ủng hộ các nỗ lực của ASEAN duy trì hoà bình, ổn định, tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, cũng như ủng hộ nỗ lực của ASEAN trong hỗ trợ tìm giải pháp ổn định tình hình Myanmar.
